İdil Biret Biyografisi
Türk müzik tarihinde bulunan en büyük yeteneklerden biri olan Biret, piyanist olarak kendini dünyaya kabul ettirmiştir.
İdil Biret, 21 Kasım 1941 tarihinde Ankara’da doğmuştur. Annesinin adı Leman Biret’dir.
İlk piyano dersleri beş yaşındayken Mithat Fenmen’den aldı.Bir sene sonradan Ankara Radyosu’nda Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası eşliğinde Bach’ın Re Minör Piyano Konçertosu’nu seslendirdi ve harika çocuk olarak nitelendirildi.
Çocukluk döneminde Babamın Çikolata Çalışı, Kedilerin Kavgası, Keloğlan, Süleymaniye, Şimendifer gibi besteler yaptı.
1948 yılında özel bir yasa ile müzik eğitimi almak için ailesiyle birlikte Paris’e gönderildi.Paris Konservaruarı’nda Jean Doyen’den yüksek piyano, Nadia Boulanger’den piyano eşliği ve Jacques Fevrier’den oda müziği dersleri aldı.8 yaşına geldiğinde Paris radyosunda birincil konserini verdi.
1953’de Theatre der Champ-Elysee’de meşhur piyanist Wilhelm Kempff’le birlikte Mozart’ın iki piyano için konçertosunu çaldı.
1954’de Boston’daki Lily Boulanger Vakfı’nın armağanını kazandı.1957’de Paris Konservatuarı’nın yüksekpiyano ile piyano eşlikçiliği sınıflarını birincilik ödülü kazanarak bitirdi.
Emil Giles’in çağrısı üstüne gittiği SSCB’deki turnelerinde sayısız konserler verdi.Perscpolis, Gstaad, Eastburn, La Rochelle, Berlin Festivallerine solist olarak yapıldı.
1968 ve 1970’te Royal kentindeki piyano yarışmasında, 1978’de Brüksel’de düzenlenen Reine Elisabeth piyano yarışmasında jüri üyeliği yaptı.
1973’te Uluslararsı İstanbul Festivali’nde Yehudi Menuhin’le birlikte Beethoven’ın keman ve piyano sonatlarını seslendirdi.
1954 ve 1956’da iki kere Boston’daki Lily Boulanger Anısal Vakfı armağanı, 1959’da da Londra’da Harriet Cohen Uluslararsı Müzik Ödülleri‘nden Dinu Lipatti Altın Madalyası’nı, Polonya’da Kültürel Yararlılık Nişanı, Fransa’da Ordre Natronal du Merite Nişanı‘nın “Chevalier” unvanını aldı.
Ayrıca 1971 yılında “Devlet Sanatçısı” olan Biret, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın yurtiçi ve yurt dışı konserlerinde birçok kere çaldı.
1986 yılında, Beethoven’in en önemli eseri sanılan günümüzde (Avrupa Birliği’nin Marşı) olan dokuzuncu senfonisi dahil Liszt tarafından yapılan Beethoven’in dokuz senfonisinin piyano uyarlamalarını kayda aktaran birincil piyanist oldu. Beyin ve kol gücü olarak piyanistlik sınırları zo’nde, eleştirmenler göre yapılması imkansız olarak nitelendirilen bir denemeye girişerek bu uyarlamaların hepsini, 9 senfoniyi, sıralı 4 konserde seslendirdi.
1992 yılında Frederic Chopin’in tüm eserlerini taşıyan 15 CD’lik bir seriyi Naxos firmasıyla kayda aldı. Bu arşiv ona 1995 yılında Varşova’da gerçekleştirilen “Chopin Diskleri Büyük Ödülü” çerçevesinde jüri özel ödülünü kazandırdı.
Daha sonraki yıllarda 1997 yılında Johannes Brahms’ın 12 cd, 2000 yılında Rachmaninoff’un 10 cd bütün piyano yapıtlarını kayda aldı.
1997 yılında Brahms’ın ölümünün yüzüncü yılı sebebiyle, bestecinin piyano eserlerinin tamamını Almanya’da 5 resitalde icra etti. Ayrıca bir konserde Brahms’ın iki konçertosunu ansızın çalarak bunu yapabilmiş fazla az sayıda piyanistin arasına girdi. 1998 yılında, Beethoven’ın 5 piyano konçertosunu 3 jurnal konser dizisinde sıralı seslendirdi. Biret, keza 7 günlük bir konser dizisinde Beethoven’in tüm piyano sonatlarını birbirini izleyen çaldı. Beethoven’in 32 Piyano Sonatını da kaydetmiş olan piyanist, bu projesiyle dünyada Beethoven’ın piyano için yazdığı sonat, konçerto ve senfoni uyarlamalarının tamamını seslendiren tek piyanist unvanına sahiptir. Usta son olarak 2002 yılında da György Ligeti’nin piyano etütlerinin kaydını yaptı. Mucizevi bir zihin, mükemmel bir teknik ve tanımlama gücüne sahip olarak nitelendirilen İdil Biret dünyanın en geniş repertuarlı piyanisti unvanını taşımaktadır.
Fransız yazar Prof. Dominique Xardel’in İdil Biret’in hayatını ve görüşlerini anlatan “İdil Biret-Une pianiste Turque en France” (Fransa’da bir Türk Piyanist İdil Biret) kitabı 2006 yılının Eylül ayında Fransa’da yayınlanmıştır. 2007 yılında “Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti: İdil Biret” adıyla Türkçe olarak da yayınlandı.
İdil Biret,
