Oktay Arayıcı
Oktay Arayıcı Biyografisi
Oktay Arayıcı, Türk tiyatrosunun toplumcu gerçekçi çizgideki önemli oyun ve senaryo yazarlarındandır.
Oktay Arayıcı, 12 Şubat 1936 tarihinde Rize’de ailesinin üçüncü ve son çocuğu olarak doğmuştur. Babası bir kaptan olan Nasrullah Arayıcı, annesi Hikmet Arayıcı’dır. İlkokul ve ortaokulu Rize’de okuduktan sonradan o zamanda Rize’de lise olmadığı için Ağabeyi Trabzon lisesinde okumaktadır. Arayıcı ortaokulu bitirdiğinde, memuriyete başlamış olan babası, iki çocuğunu birden açık havada okutabilecek güçte olmadığından onu, 1950 yılında Malatya’daki bir memur akrabasının yanında gönderir. Bu yolculuk ve Malatya’da geçirdiği sekiz ay, onu, Karadeniz’inkine o kadar benzemeyen Anadolu gerçeğiyle yüz yüze getirir. Ertesi sene, Rize’de lise açılınca, öğrenimine bir sene ara vererek, ikinci sınıftan itibaren, Rize’de eğitimine devam eder.
O yıllarda şiir ve hikayeye karşın denemeler yapmakta, okul gazetesini çıkarmakta, oyunlar sahnerda, tatil 3 aylarında, akarsu Fabrikasında, mevsimlik emekçi olarak da çalışır. 1954’de, iki arkadaşıyla birlikte, pek uzun ömürlü olmayan “Bomba” adlı haftalık mizah gazetesini çıkarmıştır. Bu derginin çıkarılmasından üç ay sonradan duruşma kararıyla kapatıldı ve yazarına altı ay hapis cezası verildi, ancak bu cezanın tecil ettirildi.
1956 yılında Rize lisesinden mezun oldu.
1956 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde okumaya başladı. Daha öğrenciliğinde tiyatroya gönül verdi. Üniversitede, Talebe Birliğine tabi, Gençlik Tiyatrosu’na katıldı. Daha sonraki yıllarda, bu amatör tiyatroda, yöneticilik ve yönetmenlik yapmış ve toplulukla birlikte, yurt içinde ve açık havada turnelere çıkmış, şenliklere katılmıştır.
Öğrencilik yıllarında Varlık dergisinde ilk şiirlerini yayınlatır. 1959 yılında birincil senaryosunu yazdı.
1959 yılında yazdığı birincil senarım” sansüre takıldı. 1960 yılında birincil tiyatro oyunu olan “Dışarda Yağmur Var”ı yazdı ve sahneledi.
1961 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı sene yazdığı bir film senaryosu Merkez Film Kontrolü Komisyonunca (resmi sansür kurulu) sakıncalı bulundu, onaylanmadı. 1962-1964 yılları aralarında askerliğini yedek subay olarak yaptı.
1964 yılında yazdığı İzmit’teki Good-Year lastik fabrikasındaki grevi konu alan “Kondulu Hayriye” adlı oyunu valilikçe yasaklandı. 1969 yılında yazdığı “Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası” da 1971 yılında Ankara Sanat Tiyatrosunda sahnelendiğinde Sıkıyönetimce yasaklanmıştır.
1965-1966 yıllarında, Türkiye Ulusal Talebe Federasyonu göre düzenlenen, Milletlerarası Kültür Şenliklerini yönetti.
1965 yılında program yazarı olarak Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna girdi ve 1981 yılına değin hizmet verdiği bu kurumda, çeşitli programlara yapımcı olarak görev yaptı. İzmir ve Ankara radyolarında 4 program, istanbul Radyosu’nda, kültür ve eğitim müdürlükleri yaptı. 1981 yılında TRT’den uzaklaştırılınca devlet memurluğundan istifa etti.
1972-1973 yıllarında kabare türünde skeçler yazdı.
1974–1976 yılları yazdığı aralarında “Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi” adlı oyun ile Türk Dil Kurumu ve Avni Dilligil ödüllerini kazandı. Bu oyun, 1978’de, Devlet Tiyatrosu’nda, Can Gürzap yönetiminde sahnelendi.
1978 yılında senaryosunu yazdığı “Beygir Gözlüğü” Yusuf Kurçenli yönetiminde çekilerek film haline getirildi.
1977 yılında yazdığı “Rumuz Goncagül” adlı oyununu Rutkay Aziz sahneledi ve 1981–1982 tiyatro sezonunda Yılın Oyunu ödülünü aldı. Bu oyun 1987 yılında Macit Koper kadar senaryolaştırılarak, Hakan Balamir yapımcılığında ve İrfan Tözüm yönetmenliğinde sinema filmi olarak çekildi ve Onno Tunç’un müziklerini yaptığı filmde Türkan Şoray, Hakan Balamir, Müşfik Kenter, Macit Koper, Altan Karındaş, Tuluğ Çizgen, Pekcan Koşar oynamıştır.
Oktay Arayıcı, 1970 yılında Semiha Buhara ile evlendi. Murat ve Zeynep adlarına iki çocuğu vardır.
Oktay Arayıcı, 21 Ocak 1985 tarihinde İstanbul’da 49 yaşında akciğer kanseri nedeni ile ölmüştür.
Oktay Arayıcı, oyunlarında ciddi ve kesin mesajlar vermekle birlikte, yaklaşımı toleranslı ve insanidir. OyOyun kişilerinin bilmeden hatalar yapmaları ise hoşgörülebilir insani zaaflar olarak verilmektedir. bu nedenle yazarın, hoşgörülü ve şakalı bir ironi anlayışının olduğunu söyleyebiliriz.
Türk Tiyatrosunun en kayda değer yazarlarından biridir Oktay Arayıcı. Geleneksel kaynakları kullanan ve aynı zamanda destansı tiyatro öğeleri de barındıran oyunlar yazan Oktay Arayıcı; sorgulayan, problemleri bulmaya, tanı etmeye çalışan ve tiyatro alıcısının bu meseleleri vurgulayarak hayatına yön vermesini isteyen bir yazardır.
Tiyatroda yeni biçimler denemiş, bu denemelerinde defalarca açık açık bir ahenk isteğini, yarattığı kişilerin sözlerinde ve izlenen olayın etkisinde göstermiştir. Yazdığı dört temel oyununda da denemelerini ilerici-toplumcu çizgisini sürdüren yazar. Eksik fakat özenle yazmıştır
Ödülleri :
1982 – Ankara Sanat Kurumu Ödülü – Yılın Oyunu ödülü – Lakap Goncagül
1978 – TRT Muhabirleri Derneği ödülü – yılın en başarılı yerli yapımı, At Gözlüğü
1979 – Türk Dil Kurumu ödülleri – Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi
1979 – Avni Dilligil ödülleri – Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi
1971 – Sanatseverler Derneği Ödülü – Seferi Ramazan Bey’in Beyhude Dünyası (Melih Cevdet Anday ile birlikte)
1971 – Avni Dilligil ödülü- Seferi Ramazan Bey’in Nafile Dünyası
1970 – Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Abalıoğlu Armağanı – İkinci Niyet
Senaryo :
1959 – Gel Nişanlanalım
1970 – İkinci Kasıt
1978 – At Gözlüğü
1981 – Takma Ad Goncagül
Yazdığı Tiyatro Oyunları :
1960 – Dışarda Yağmur Var
1964 – Kondulu Hayriye
1969 – Seferi Ramazan Beyin Beyhude Dünyası
1974 – Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi
1977 – Rumuz Goncagül
1978 – Beygir Gözlüğü
1978 – Tanili Dosyası (Geçit)
1982 – Babalar (kabare oyunu)
Fehime Aramızda (Tamamlanmamış)
Tatlı Su Balıkları (Tamamlanmamış)
