Orhan Asena
Orhan Asena Biyografisi
Oyun yazarı, şair, Hekim (çocuk hastalıkları uzmanı)
Orhan Asena, 7 Ocak 1922 tarihinde Diyarbakır’da Melikahmet mahallesinde doğmuştur. Dedesi Mirikatibizade Rüştü Efendi toprak aristokrasisinden gelen, toprağı bilen, 3 köy sahibi, asilzade taşra aydınıdır. Büyükannesi Ziya Gökalp’in ablasıdır. Babası M Celaleddin Bey’dir. İlk ve orta öğrenimini Diyarbakır’da tamamladı. Liseyi de Diyarbakır’da okudu. 1939’da Diyarbakır Halkevi’nin açtığı şiir yarışmasında birinci olunca özüne güveni arttı. İlk şiirinin yayımlandığı dergi Dicle Kaynağı idi.
istanbul’a gitgide artarak İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni 1945 yılında bitirerek hekim oldu. Anadolu’nun dağıtılmış yerlerinde hükümet tabibi olarak görev yaptı. 1946’da Raman Dağı’nda petrol arama kamplarında çalıştı. Bir Ölü Dolaşıyor’u burada yazdı. 1950’de Ulukışla Hükümet Tabibi idi. Galipdede Çıkmazı bu görevi esnasında ortaya çıktı.
1941 yılında daha tıp öğrencisi iken yazdığı şiirleri Yaratış, Çınaraltı, İstanbul gibi sanat ve düşün dergilerinde yayınlandı.
1952 yılında çocuk hastalıkları uzmanlığını kazandı ve 1955 yılında uzmanlığını aldı. Çocuk Esirgeme Kurumu’nda ödev yaptı. 1956 yılında Korku adlı oyununu yazarak bastırdı. Bu, ilk yayımlanmış eseri oldu. 1956’da, Kocaoğlan oyunu Basın-Yayın Umum Müdürlüğü’nün Radyofonik Piyes Yarışması’nda birinci oldu. Efsaneleri oyun konusu yaptı: Tanrılar ve İnsanlar’ı yazdı. Gılgamış ile 1959’da TDK Tiyatro Ödülü’nü aldı.
Orhan Asena, 1959 yılında Osmanlı tarihini yorumlamağa başladığı tiyatro eserleri vererek. Hürrem Sultan’ı yazdı. Gecenin Sonu 1962’de çıktı. Tohum ve Toprak 1963’te çıktı. Fadik Kız 1966’da yayımlandı. Simavnalı Şeyh Bedreddin 1969’da, Atçalı Kel Mehmet ise 1969’da çıktı. 1982 de Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe’yi yazdı.
1964 yılında Almanya’ya gitti. 2,5 yıl kaldığı Almanya’da yabancı dil öğrendi ve uzmanlık alanını ilerletti.
1971 yılında emekli oldu ve 12 Mart döneminin sıkıntıları yüzünden Almanya’ya gitti. Bu sefer 6,5 yıl kaldı. Almanya’da hekim olarak çalıştı. Türkiye’ye 1977 yılında döndü ve Ankara’ya yerleşerek hekimliğini, tiyatro yazarlığını başkentte devam ettirdi. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nde Yazınsal Komite Üyesi ve Başkanı olarak da devir yaptı.
Türkiye dışındaki olaylara da alaka duyduğunu “Şili’de Av” ile gösterdi. Etkisi yıllar ve yıllar boyu sürecek bu karşı köklü değişiklik olayını tiyatrolaştırdı. 1974’te yayımlanan bu oyunuyla İsmet Küntay ödülünü aldı. Toroslardan Öteye de benzer yıl yayımlandı.
Ölü Kentin Nabzı 1979’da yayımlandı. İsmet Küntay Ödülü’nü 2. kez aldı. Seyisbaşı Konağı 1981’de çıktı. 1982’de, Ölümü Yaşamak adlı eseriyle Avni Dilligil Ödülü’nü kazandı. İlk yıllar, Roksolan 1985’de yayımlandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği Karagöz oyun metni yarışmasında Karagöz Emekli Oldu adlı eseriyle 1986’da üçüncü oldu.
40’dan artı oyun yazar Orhan Asena, 1998’de Devlet Sanatçısı unvanını aldı. Tiyatro eleştirmenleri Dr Asena’yı Türkiye’nin Shaekespeare’i olarak tanımladılar.
Orhan Asena, 15 Şubat 2001 tarihinde Ankara’da 79 yaşında ölmüştür.
Film Senaryosu:
1978 – Yörük Elif (TV Filmi)
1964 – Tanrının Bağışı Orman (Sinema Filmi)
1964 – Kocaoğlan (Sinema Filmi)
Film yapılan Eserleri :
1988 – Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe (TV Filmi)
1982 – Tohum ve Toprak (TV Dizisi )
1964 – Kocaoğlan (Sinema Filmi)
Şiirleri: Masal (1941), Kıtı Kıtına (1957), Kurtuluş Savaşı Destanı (1995). Oyunları: Nefret (1956), Tanrılar ve İnsanlar (1959), Hürrem Sultan (1960), Kocaoğlan (1962), Kapılar (1963), Fındık Düştü Daldan (1963), Mustafa (Çocuk oyunu, 1963), Boğazdere (1964), Tohum ve Toprak/Alemdar Mustafa Paşa (1964), Gecenin Sonu (1964), Fadik Kız (1968), Simavnalı Şeyh Bedreddin (1969), Atçalı Kel Mehmet (1970), Karagöz Emekli (1974), 16 Mart 1920 (1974), Şili’de Av (1975), Ölü Kentin Nabzı (1978), Ali (Çocuk oyunu, 1979), Ölümü Yaşamak /Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe (1982), Tanrılar ve İnsanlar, Korku, Alemdar Paşa (Üç oyunu bir arada, 1983), İlk Yıllar Roksolen (1985), Yıldız Yargılanması (Güngör Dilmen’in bir oyunuyla birlikte, 1990), Dede/Torun (Çocuk oyunu, Mert Asena ile, 1993), Çocuk ve Doğa (1997), Samimi Olarak Can Koparmak (1997), Kısa Oyunlar (1998). Basılmayan oyunları: Toroslardan Öteye (1978), Murtaza (1978), Seyisbaşı Konağı (1981). Libretto: Gılgamış (1956), Van Gogh (B. Sokullu, A. Gün ile, 1957). Öteki eserleri: Pastör (1964), Atatürk ve Ziya Gökalp (Ayrıbasım, 1981), Hastaya Nasıl Bakılır (1987).
