Yörük Ali Efe

Yörük Ali Efe Biyografisi

Türk Tarihi’ndeki son Zeybeklerden birisi olan komutan ve Zeybek Lideri. Osmanlı’nın son dönemlerindeki kayda değer Efe’lerden birisi olan Yörük Ali, hem Kurtuluş Savaşı’nda Kültürlü yöresinde kahramanca savaşmış, düşman ilerlemesini başarıyla durdurmuş kahraman bir askerdir.
Yörük Ali, 1895 yılında, Kavaklı, Sultanhisar, Aydınlatılmış’da dünyaya geldi. Babası Sarıtekeli aşiretinden Abdi, annesi ise Atmaca aşiretinden Fatma idi. Az Önce bebek yaşlarındayken babasını kaybetmesi üzerine annesi ile beraber artan Yörüklü Ali, kendisine Atçalı Kel Mehmet Efe’yi örnek alıyor ve büyüdüğünde Zeybek olmayı arzuluyordu.

1916 yılında Osmanlı Ordusu’na alınan ve Kafkas Cephesi’nde Ruslar’la savaşan Yörüklü Ali, Sarıkamış Trajedisi’nin gerisinde ordudan ayrıldı ve doğduğu köye geri döndü.

Askerden dönmesinin ardındaki Alanyalı Molla Ahmet Efe komutasında bulunan Zeybek grubuna katılarak bir vakit Aydınlatılmış dağlarında dolaşan Yörük Ali, Alanyalı’nın bir çatışmada ölmesi üzerine grubun hakimiyetini ele alarak Yörük Başı anlamına gelen Efe ünvanına kavuştu.

15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan Ordusu’nun İzmir’e çıkartma yapması ve bölgenin etrafını ele geçirmesi üstüne Ali Efe, aralarında Kıllıoğlu Hüseyin Efe’nin de bulunduğu pek çok Zeybek’i bir araya toplayarak işgalci güçlere karşı direnişe başladı. 16 Haziran 1919 tarihinde Malgaç’daki tren istasyonunda bulunan Yunan güçlerine düzenledikleri sürpriz dominant sonucunda işgalcilere büyük kayıplar verdiren Zeybekler, Kurtuluş Savaşı’nın birincil zaferini kazanmış oldular.

Yörük Ali Efe ve güçleri 1920 yılının Kasım ayına dek gerilla savaşını sürdürdükten sonradan Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katılarak mücadeleyi burada sürdürdüler; Yörük Ali Efe ise albay rütbesini kazandı. Cumhuriyet’in ilanından daha sonra ordudan istifa eden ve İzmir’e taşınan Ali Efe burada altı yıl yaşadıktan daha sonra Yenipazar’a taşındı ve hayatının ardına kadar burada yaşadı.

Son Zeybekler’den birisi olan ve de Efelerin Efesi lakabıyla anılan Yörük Ali Efe, 1951 yılında geçirdiği bir araba kazası sonucunda ağır yaralandı ve de çare amacıyla gittiği Bursa’da hayatını kaybetti. Yenipazar’da bulunan evinin bahçesine gömülen Ali Efe’nin yaşadığı ev, 2001 yılında müzeye çevrildi.

Yörük Ali’nin Türküsü

Şu Dalama’dan geçtin mi,

Soğuk da sular içtin mi

Efelerin içinde

Yörük de Ali’yi seçtin mi?

0 Hey gidinin efesi, efesi

Efelerin efesi

Şu Dalama’nın çeşmesi

Ne güzel olur içmesi

Yörük de Ali’yi sorarsan

Efelerin seçmesi

Hey gidinin efesi efesi

Efelerin efesi

Cepkenimin kolları

Parıldıyor pulları

Yörük de Ali geliyor

Açıl Aydınlatılmış yolları

Hey gidinin efesi efesi

Efelerin efesi