Antoine Galland
Antoine Galland Biyografisi
Fransız şarkiyatçı ve arkeologtur. Bin Bir Gece Masallarını Avrupa’da ilk çeviren kişidir. Fransızcada: Les mille et une nuits ismini vermiştir. 1704 ila 1717 arasında on iki ciltte çıkmış, Avrupa edebiyatına İslam dünyasının etkisini ilerletmiştir.
Antoine Galland, 6 Nisan 1646 tarihinde Fransa, Rollot, Picardy’de fakir bir ailenin yedinci çocuğu olarak doğmuştur. 4 yaşında iken babasını kaybedince 13 yaşında çırak olarak hedeflemek zorunda kaldı. Noyon Kollejinde İbranice, Latince ve Yunanca öğrendi. 1661 yılında Paris’e gitgide artarak Plessis Koleji’ne girdi. Sorbonne Üniversitesinde Doğu dillerini (Arapça, Farsça) öğrendi, İbranice bilgisini ilerletti.
1670 yılında Fransızların İstanbul’da açtığı ‘Ecole des Jeunes de langue’ adlı dil okulunda bulundu. 1670 yılında Fransız elçisi Charles Marie François Noitel ile onun katibi olarak İstanbul`da bulundu, Türkçe de öğrendi. 1670 yılında Topkapı Sarayı’nda Sultan’ın müzik orkestrasında aslen Polonya asıllı (ana adı Wojciech Bobowski) bir müzisyen olan Ali Ufkî Bey (1610-1675) ile tanışmıştır. On dek dil haberdar olan Ali Ufkî Bey besteci ve müzisyen kimliğinin yanı sıra şair ve tercümandı. Bu yıllarda Ali Ufkî Bey’in Antoine Galland’ın Türkçe öğretmeni olduğu düşünülmektedir.
1673’te Suriye civarına gezilerde bulunmuş, tarihi evrak ve anıtlara şahit olmuştur. Fransız Doğu Hindistan Şirketi’nin Osmanlı Devleti’nin Arap bölgelerindeki işlerine muavin olmuştur.
Antoine Galland, 1675 yılında Fransa‘ya dönünce, o kadar fazla tarihi eser topladığı bu gezisinin seyahat notlarını kitap haline getirdi. Diplomatik görevlerde çalıştı. 1677 yılında üç kolleksiyoncu için tekrar Türkiye’ye giderek bir sene kaldı ve tarihi eserler topladı. 1679 yılında bu sefer Fransız Doğu Hindistan Şirketi’nin görevlisi olarak, birbuçuk sene sonra da Jean Baptiste Colbert’in desteği ile ve o ölünce Marquis de Lovius’un desteği ile kralın antikacısı ünvanı ile Darı’da ve Anadolu’da gezilerini 9 sene devam ettirdi ve 1688 yılında Fransa’ya döndü.
Önce Seyahat kitapları yayımcısı Melchisedech Thévenot‘nun yanında sonradan Barthélemy d’Herbelot’un yanında çalışarak onun birincil İslâm ansiklopedisi olarak kabul edilen Bibliothèque orientale adlı eserinin basımına muavin oldu. Barthélemy d’Herbelot’un 1695 yılında ölmesi üstüne kitabın 1697 yılında tamamlanmasını sağlayarak önsözünü yazdı.
1709 yılında College de France`ta doğubilim profesörlüğüne atandı. Birçoğu ölümünden daha sonra yayınlanan kitaplar yazdı. Bilhassa 12 ciltlik Binbirgece Masalları uyarlamasıyla (1701-1707) ün saldı. Öbür yapıtları: İstanbul gezisiyle ilgili bir Journal (Günlük, 1672-1680), Relation de la Mort du Sultan Osman (Sultan Osman’ın Ölümünün Öyküsü, 1676), His- toire Generale des Empereurs Turcs (Türk Padişahlarının Genel Tarihi); Kur`an çevirisi.
Antoine Galland, 17 Şubat 1715 tarihinde Paris, Fransa’da 69 yaşında ölmüştür.
Eserleri :
1. Les mille et une nuits, Contes arabes traduits en français (I-XII, Paris 1704-1717). Bu eser için belli başlı kaynak, Suriye’den kendisine yollanan dört ciltlik eski bir yazma olmakla beraber (üç cildi Bibliotheque Nationale, Doğu Yazmaları, nr. 3609-3611) Galland da ağızdan ya da diğer kaynaklardan derlediği masalları bu esere ilâve etmiştir.
2. Les contes et fables de Bidpai et de Lokman (Paris 1724).
3. Les paroles remarquables, les bons mots et les maximes des orientaux (Paris 1694). Doğulular’ın nükte ve vecizleriyle ilgili Arapça, Farsça ve Türkçe eserlerden aldığı notlarla zenginleştirilmiş olan bu eser de yine edebiyat açısından önemlidir.
4. Journal d’Antoine Galland pendant son séjour l’ambassade de France â Constantinople (Paris 1880). Galland’ın Türkler hakkındaki eserlerinin en meşhuru, Charles Schefer’in ilmî açıklamalarla birlikte yayımladığı yolculuk notlarından oluşmaktadır. Metin olarak böylece başarılı sayılmamakla beraber manâlı bilgiler ihtiva eden eser Nahit Sırrı Örik kadar Türkçe’ye çevrilmiştir.
5. Relation de la mort du sultan Osman et du couronnoment sultan Mustapha (Cologne 1678). 1676’da Türkçe’den çevirdiği bir eserdir.
6. De l’origine et des progres du Cafe (Caen 1699).
Antoine Galland, hem tarih ve gramer üstüne notlar ihtiva eden bundan başka Kur’ân tercümesi hazırlamış, fakat bu eseri basılmamıştır. Basılmayan diğer eserleri arasında ise İstanbul şehrinin tanıtımı, seyahatlerinin detaylı hikâyesi, Türk – Arap yazarlarının bir listesi, Osmanlı Devleti’nin genel bir tarihi bulunmaktadır; hem Naima’nın Târih’ini de Fransızca’ya çevirmiştir. Bunlardan diğer bir nümismat olarak da tanınan Galland’in yine basılmamış eserleri arasında bir meskukât lügati ile tarihî madalyalara dair çoğu araştırması vardır. Osmanlı ülkesinden yıllardan beri tarihî eser, bilhassa sikke, madalya ve yazma kitap toplayarak bunlarla Fransa’daki müzeleri ve kütüphaneleri zenginleştiren Galland’in götürdüğü kitaplar aralarında, bugün Bibliotheque Nationale’de muhafaza edilen nefis minyatürlerle süslü ve Uygur alfabesiyle yazılmış bir mi’racnâme de bulunmaktadır.
