Aretha Franklin
Aretha Franklin Biyografisi
Çıkardığı albümler ve parçalarla soul müzik listelerinde haftalarca listebaşı kalan ve toplamda 20 Grammy ödülü sahibi Amerikalı soul ve gospel sanatçısı.
Aretha Franklin, 25 Mart 1942‘de Memphis’de, bir rahip olan C. L. Franklin ve Barabara Sigger Franklin’nin 5 çocuğunun dördüncüsü olarak dünyaya geldi. Aretha 6 yaşındayken anne ve babası ayrıldı. 10 yaşına geldiğinde ise annesini kalp krizinden kaybetti. Babasının New Bethel Baptist Kilisesi’nde rahip olarak meslek bulması dolayısıyla Detroit, Michigan’a taşındılar. Aretha da kilisenin korosunda şarkı söylemekteydi. Ondaki piyano ve vokal kabiliyeti daha ufak yaşlarda ortaya çıkmıştı.
1956 yılında Aretha Franklin hemen şimdi 14 yaşındayken, babasının gospel kayıtlarını yapan Checker Records ile albüm anlaşması imzaladı ve aynı sene “The Gospel Soul of Aretha Franklin” adlı kaydını yayınladı. Clara Ward ve Mahalia Jackson gibi dönemin kayda değer gospel vokalistleri de bu kayıtta ona tezgâhtar oldular.
Erken yaştaki hamileliği onun bir vakit müzik kariyerine ara vermesine sebep oldu. 1955–1957 yılları arasından 4 getirdi. 1960 yılında Columbia Records ile anlaşma imzalayarak müziğe dönüş yapan Franklin, bu dönem Dinah Washington ve Sam Cooke gibi sanatçıların etkisinde kaldığını ve kendini daha çok pop yıldızı olarak gördüğünü belirtmişti. Bunu söylemesindeki en büyük etkilerden biri de Columbia Records’tan çıkan “Rock-A-Bye Your Baby” adlı caz ezgileri içeren parçasının ile pop listelerinde 37. sıraya dek yükselmesiydi.
1961 yılında ise “Today I Sing The Blues“, “Won’t Be Long” ve “Operation Heartbreak” gibi parçalarıyla R&B listelerinde birincil 10’a girmeyi başardı. 1966 yılının sonlarında Columbia Records’daki başarısına karşın Atlantic Records’a geçti. 1967 yılına gelindiğinde gospel ezgileri içeren blues parçası “I Never Loved A Man (The Way I Love You)” adlı parçası Atlantic Records’dan çıkardığı ilk kayıt oldu. Prodüktörlüğünü Jerry Waxler‘ın yaptığı şarkı, kısa sürede birincil 10’a girdi ve R&B listelerinde zirveyi 7 hafta boyunca kimselere kaptırmadı.
Bir sonraki çalışması “Respect” ile R&B dünyasında sarsılmaz bir yere gelmişti. Bestenin sahibi ve ilk yorumcusu olan Otis Redding‘in bu parçası bir hanımefendi vokalden yorumlanında kısa sürede listelerin zirvesine ulaştı. Atlantic Records’un desteği ile tek parçalık kayıtlarını tek bir albümde toplayan Aretha Franklin, “I Never Loved A Man The Way I Love You” adlı albümü ile bir milyon sattı. Kısa bir süre sonra çıkardığı “Baby I Love You”, Chain Of Fools” ve “(You Make Me Fell Like) A Naturel Woman” parçaları da benzer başarıyı göstererek uzun süre listelereden inmedi.
1968 yılında Aretha Franklin ilk Grammy ödülünü “Respect” ile aldı. 1974 yılına dek da “En İyi Kadın Vokal” ve “En İyi R&B Sanatçısı” gibi dallardaki ödülleri kimselere kaptırmadı. Uzun süren bu başarısını “Think“, “The House That Jack Bulit“, “I Say A Little Prayer“, “Call Me“, “Don’t Play That Song” ve “Spanish Harlem” gibi parçalarıyla destekledi.
1960lı yılların sonu gelindiğinde Aretha Franklin, “The Queen of Soul”(Soul Kraliçesi) ve “Lady Soul” gibi lakapları alarak sou’lun en büyük isimlerinden olduğunu kanıtladı. Mezzo-soprano sesi ve sesinin rengi ile bir idol haline geldi. Ancak daha sonra durgunluk dönemine giren sanatçı 70li yıllara gelindiğinde temposunu düşürerek daha eksik sayıda kayıt çıkarmaya başladı.
Kısa bir dinlenme döneminden sonradan 1972 yılında çıkardığı “Amazing Grace” albümünün 2 milyondan fazla satışıyla “bütün zamanların en çok satan gospel albümü” başarısını yakaladı. Bir yıl değin sonra da hissi çalışması “Angel” ile dönüş yaptı. Franklin’nin kardeşi Carolyn kadar yazılı parçanın prodüktörlüğünü Quincy Jones yaptı ve parça yayınlanmaya başladıktan kısa vakit sonradan listelerde birinci sıraya yerleşti.
1974 yılında ise “Until You Come Back to Me(That’s What I’m Gonna Do)” ile de benzer başarıyı yakalayan Franklin ertesi yıl çıkardığı “You” adlı albümde istediği başarıyı elde edemeyince yenini Natalie Cole, Chake Khan ve Donna Summer gibi genç yeteneklere bırakacağını ve bir zaman müzik piyasasında geri planda kalacağını açıkladı.
1980 yılında Clive Davis ile anlaşarak Arista Records’a geçen ressam George Benson ile yaptığı düetle bitmiş listelere döndü. daha sonra 1983 yılında “Get It Rigth“, 1986 yılında “Aretha” ve 1991 yılında “What You See Is What You Sweat” gibi albümlere imza atan usta, 1994 yılında, 1980 ile 1994 yılları arasını kapsayan “Greatest Hits” albümünü yayınladı. Kariyerine 1998 yılında “A Rose Is Still A Rose” ve 2003 yılında “So Damn Happy” ile devam eden sanatçı 2007 yılında birçok sanatçı ile düetinin yer aldığı “Jewels In The Crown: All-Star Duets With The Queen” adlı albümü piyasaya sundu. Rolling Stone gibi önemli yayınlardan büyük iltifat bölge albümde Annie Lennox, George Michael, Frank Sinatra, Elton John, Whitney Houston, George Benson ve Mariah Carey gibi isimlerle iki taraflı söyledi.
8 Şubat 2008‘de Musicares tarafından “yılın insanı” seçilen Aretha Franklin benzer yapılan 50. Grammy Ödülleri’nde 20. Grammy Ödülü’nü alarak onurlandırıldı.
