Tayfur Sökmen

Tayfur Sökmen Biyografisi

Milletler Cemiyeti’nin 19 Mayıs 1937’de Hatay için kabul ettiği anayasadan daha sonra kurulan Hatay Cumhuriyeti’nin birincil ve tek cumhurbaşkanıdır.

Tayfur Sökmen, 1892 yılında Hatay‘da doğmuştur. Babasının adı Mustafa Şevki’dir. Ana soyadı Mursaloğlu’dur. Kırıkhan Rüstiyesi’ni bitirdikten sora özel eğitim fark etti. 1. Dünya Savaşı‘nda istihbarat görevlerinde çalıştı. İskenderun sancağındaki Fransız işgaline aleyhinde direniş hareketinin örgütlenmesinde ön ayak oldu

20 Ekim 1921 tarihinde TBMM Hükümeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşmasıyla İskenderun sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye‘ye özerk bir idare birimi olarak bağlandı. Fransız manda yönetimi Arapları ve Hıristiyanları kayıran bir tavır izleyince direniş yeniden başladı. Tayfur Bey, gıyabında vefat cezasına çarptırılınca Adana‘ya kaçtı.

1924-1926 yılları arasında Viyana‘da kalan Tayfur Bey, Hariciye Vekaleti’nin girişimiyle Fransa‘dan İskenderun sancağına antre izni aldı. Buna karşın baskıya uğradı ve 1927 yılından sonradan Gaziantep, Adana ve istanbul’da yaşamak zorunda kaldı.

1935 yılında Antalya bağımsız milletvekili seçilerek TBMM‘ye girdi. 1936‘da Fransa‘nın Suriye ve Lübnan‘a hür vermesi üstüne, Mustafa Kemal ATATÜRK İskenderun sancağını da bağımsızlığa kavuşturmak için girişimlere başladı. Ocak 1937’de İskenderun sancağına, Dışişlerinde Suriye’ye alt, lakin kendi anayasasıyla yönetilen güya bir bayrak statüsü tanındı. Sancağının adı da Hatay olarak değiştirildi. Benzer yıl Türkiye’nin verdiği nota üzerine Fransa sorunun Milletler Cemiyeti’nde çözülmesini istedi. Uluslararası koşulların da dayatması sonucunda varılan anlaşmayla, Milletler Cemiyeti 19 Mayıs 1937 tarihinde Hatay için bir anayasa kabul etti. Uzun süren görüşmelerden sonra, Türk ve Fransızlardan oluşan bir kurulun gözetiminde Hatay Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan etti. Cumhurbaşkanlığına da Tayfur Sökmen‘i seçti.

Hatay Cumhuriyeti 29 Haziran 1939 tarihinde Halk Meclisi kararıyla Türkiye Cumhuriyetine katıldı. Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren Tayfur Sökmen, 1950’ye dek Antalya, 1950-1954’de Hatay milletvekili olarak TBMM‘de yer aldı. 1969’da kontenjan senatörü olarak Cumhuriyet Senatosu’na girdi. 1975’te etkili siyasal yaşamdan çekildi.

Tayfur Sökmen, evli idi ve 6 çocuğu vardı. Türkiye Büyük Ahali Meclisi Başkanvekilliği görevlerinde bulunan Murat Sökmenoğlu (d.1945- ö.2014) oğludur.

Tayfur Sökmen, “Hatay’ın kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar” (1978) adlı kitabında Hatay sorununu ayrıntılarıyla ele almıştır.

Tayfur Sökmen, 3 Mart 1980 İstanbul’da 88 yaşında ölmüştür. Zincirlikuyu mezarlığına defnedilmiştir.