Tiryaki Hasan Paşa
Tiryaki Hasan Paşa Biyografisi
Tiryaki Hasan Paşa, Kanije Savunması‘nı yaparak ün bölge Osmanlı paşasıdır.
Tiryaki Hasan Paşa, 1530 yılında doğmuştur. Doğum tarihi belirli olmamakla beraber, nereli ve kimin oğlu olduğu da bilinmemektedir. Kahveye düşkün olduğu için kendisine “Tiryaki” lakabı konmuştur. Çoğu yabancı dil bildiğinden, genelde eyaletlerde görevlendirilmiştir. En uzun zaman görev yaptığı yer Zigetvar Valiliğidir. Burada takriben 20 yıl tahsis yapmıştır.
Tiryaki Hasan Paşa, Enderunda yetişmiştir. Gençliğinde Enderun adı bahşedilen saray okuluna girmiştir. Enderun’u bitirince önce sarayda, sonra taşradaki görevlerde çalışmıştır.
Padişah II. Selim, oğlu III. Murat’ı şehzadeliğinde Manisa’ya gönderdiğinde onunla beraber Manisa’ya giderek şehzadenin baş muhasipliğini yaptı. 22 Aralık 1574 tarihinde Sultan III. Murat tahta çıktığında onun rikâbdârlığını (üzengi ağası) yapmıştır. Saraydan çıktıktan daha sonra 1575 yılında İzvornik sancakbeyliğine atama edilmiştir. Bu görevdeyken Mekemorya, Kanar ve Meçud kalelerinin alınmasını sağladı.
1583’te Göle, 1587’de Pojega Sancakbeyi oldu. Kısa bir süre sonradan Zigetvar beylerbeyliğine görevlendirildi.
20 yıl kadar Zigetvar beylerbeyliğinde bulunmuş, 1594 yılında Bosna beylerbeyliğine görevlendirildi. 1595 yılının Ekim ayında yapılan Vaç Seferi’ne katıldı. Osmanlı–Avusturya savaşları sırasında Eflak ve Boğdan cephesinde yer alan Tiryaki Hasan Paşa, Osmanlı birliklerinin yenilmesi üzerine yalnız kalmış, onuruna yediremeyerek tek başına düşmana saldırmak istemişse de atının dizginlerine yapışan kethüdası; “Devletlü, siz tedbirli bir vezirsiniz. Tek başınıza düşmana nasıl aleyhinde çıkarsınız? Sizin vücudunuz bu millete lâzımdır” diyerek onu bırakmamıştı. Bu koşul Hasan Paşa’nın kahramanlığı hakkında anlatılanlardan sadece bir örnektir.
Padişah III. Mehmet’in ordularının başında Damad İbrahim Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusu, Avusturyalılar tarafından ele geçirilen Kanije kalesini 40 günde 22 Ekim 1600 tarihinde aldıktan sonradan da padişah III. Mehmet tarafından Kanije kalesinin komutanlığına atanmıştır.
9 Eylül 1601‘de Avusturyalılar kadar başlayan kuşatmada Kanije kalesini 9,000 civarında bir askeri kuvvet ile 100.000 şahsiyet bir Avusturya ordusuna aleyhinde 73 gün her tarafında başarıyla savunmuş ve düşmanın kaleyi almasını önlemiştir. Kanije Savunması başarısından ötürü devrin padişahı göre kendisine vezirlik rütbesi verildi. Bundan daha sonra tekrar 1601 yılında Bosna’ya, 1602’de Budin’e vali olarak gönderilen Tiryaki Hasan Paşa daha sonra Kasım 1603‘te Rumeli valiliklerine atanmıştır.
Rumeli valisi iken Anadolu’da başlayan Celali İsyanları’nı bastırmak için ve özelikle Çelâlî Canpuladoğlu isyanını bastırmak için 1607 yılında Kuyucu Murat Paşa’yla birlikte Anadolu’ya gönderildi. İşi bitip geri döndüğünde 1608 yılında üçüncü defa her yerde Budin Beylerbeyliği’ne atandı. 1610’da vezirlikle emekli oldu. Lakin 1611 yılında son kere Budin valisi olarak görevlendirildi ve bu görevde iken öldü.
Tiryaki Hasan Paşa, Kanije Zaferi’nden 10 yıl sonradan 1611 yılında Budin’de 81 yaşında ölmüştür.
Tiryaki Hasan Paşa, yetenekleri tamamen yaptığı savaşlarda hiç yenilgi yüzü görmemiştir. Bu yüzden, tarihçiler tarafından Osmanlı Devleti’nin o devirlerdeki en manâlı kumandanlarından biri olarak gösterilmektedir.
Kanije Savunması’nda Paşa ile birlikte yer alan Faizi Çelebi, bu olayı anlatan “Hasenat-ı Hasan” adlı bir eser yazmış, tarihçi Naima da, “Naima Tarihi”nde Kanije Savunması’nı ayrıntıları ile anlatmıştır. Namık Kemal ise “Evrakı Biçare”da bu savunmayı kaslı ve heyecanlı bir söylemle dile getirmiştir.
