Niccolo Tartaglia
Niccolo Tartaglia Biyografisi
Niccolo Tartaglia, üçüncü derece denklemlerin çözümüne ilişkin buluşuyla tanınmıştır.
Niccolò Fontana T Venedik’de fakir bir ailenin oğlu olarak doğmuştur. Babası kasabalar arası posta dağıtıcısı Michele Fontana’dır. 1505 de Tartaglia daha 6 yaşındayken babası öldürüldüğünde annesi ve iki kardeşi fakir kaldı. 4 yaşında okula başladı. Doğduğu kent Brescia’nın 1512’de Fransız Birlikleri kadar yağmalanışı esnasında, kendisine sonraki yıllarda soyadı olarak kullanacağı İtalyancada ‘kekeme’ anlamındaki Tartaglia takma adının verilmesine neden olan bir hitabe zorluğuna yol açan ağır yaralar aldı.
Kısa bir vakit, Verona’da 1516 ve 1518 yılları arasında bir özel hoca yardımıyla, sonra da kendi başına yürüttüğü matematik öğreniminde fazla süratli bir ilerleme kaydetti. 1534’te Venedik’e yerleşerek matematik öğretmenliği yapmaya başladı. Ertesi sene üçüncü derece denklemlerin çözümünü karşılayan bir usul bulduğunu açıkladı. Bu çözüm yöntemini ilk bulan matematikçi Skipionlu Ferro’nun öğrencisi Antonio Maria Fiore ile giriştiği bir yarışmaya hazırlanırken kendi yöntemini aglia, daha sonra, İspanyol ordusuna topçuluk danışmanı olmayı umarak çözüm yöntemini ve buluşunu bakımlı tutmaya karar vermişti. sonradan kesinlikle açıklamamak koşuluyla Girolamo Cardano’ya öğretmeye razı oldu.
Tartaglia, 1539 yılının mart ayında Venedik’den ayrıldı ve Milano’ya gitti.
Cardano’nun sözünü tutmaması ve 1545’te yayımladığı Ars magna “Büyük Sanat” adlı yapıtında bu yönteme de yer vermesi üzerine Tartaglia, ertesi yıl 1546 da yayımladığı Quesiti et inventioni diverse ( Değişik Sorular ve Buluşlar) adlı kitabında Cardano’yu sözünü tutmamakla ve sahtekârlık, yalancılık ve hırsızlıkla suçlayarak şiddetle eleştirdi. Onu savunan Lodovico Ferrari ile önce yazışma şeklinde, daha sonra da yetkili bir komite önünde yarışmayı kabullendi. 10 Ağustos 1548’de Milano’da yapılan ve Ferrari’nin üstünlüğüyle sonuçlanan yarışmada iki bilim adamı birbirlerine, dağıtılmış konularda 62 soru yöneltti. Ferrari bu tartışmanın galibi bildiri edildi. Bunun üstüne Brescia’daki öğretmenlik görevine son bahşedilen Tartaglia, Venedik’e döndü.
En ünlü yapıtı olan General Trattato di numeri et misure (1556-60, 3 deri; Sayılar ve Ölçüler Üzerine Genel İnceleme), esas matematiğe ilişkin ansiklopedik bir yapıttır.
Aritmetik, sayısal hesaplama ve kök bulma tekniklerine, benzersiz katkılarının yanısıra, Eukleides’in “Elemanlar” kitabını ve Archimedes’in yapıtlarının bir bölümünü İtalyanca’ya çevirerek klasik matematikçilerin çalışmalarının yaygın olarak tanınmasını başlatan ilk matematikçi olan Tartaglia, Cardano’ya yönelttiği suçlamalarını da içeren “Değişik Problem ve Buluşlar” ve daha önce 1537’de yayımladığı Nova Scientia “Yeni Bilimler” adlı yapıtlarında “eğik atış” konusunda oldukça garip görüşlere de yer vermiş ve özgür düşmeye bırakılan cisimlerin davranışını belirleyen yasaların ortaya çıkarılmasını amaçlayan çabaların öncülüğünü yapmıştı.
Eğik atış yapmakta olan bir cismin yörüngesinin hiçbir bölümünün doğrusal olmayacağını öne sürmüşse de, lim dünyasına kabul ettirememişti.
Niccolò Fontana Tartaglia, Venedik’teki Rialto Köprüsü yakınındaki evinde sefalet içinde 13 Aralık 1557 tarihinde öldü.
Arananlar:https://www biyografirehberi com/etiket/niccolo-tartaglia-ve-balistik-bilimi-ve-3-dereceden-denklem/
