Bedia Muvahhit
Bedia Muvahhit Biyografisi
Türkiye’nin birincil müslüman kadın oyuncusudur.
Bedia Muvinde İstanbul’da Moda’da doğmuştur. Ana adı Emine Bedia Şekip’dir. Babası, İstinaf Mahkemesi Müddeiumumisi Şekip Bey, annesi Refika Hanım’dır. Ufak yaşta özel derslerle Fransızca ve Rumca öğrendi. Büyükada’daki Saint Antoine’da başlayan öğrenimini, Kadıköy Moda’daki Terakki Mektebi ve Notre Dame de Sion Lisesi’nde okuyarak tamamlamıştır.
Türkiye’de yeni kurulan Telefon Şirketi’ne 1914 yılında alınan birincil Türk kadınları aralarında yer aldı.
1914’te yeni kurulan Darülbedayi’ye girdi. Dârülbedayi’nin 1923 yılında İzmir turnesi esnasında İzmir’de yer alan Cet¬türk’ün, Türk kadınlarının niçin sahneye çıkmadıklarını sorması üstüne, bir gece içinde hazırlanarak İbnürrefik Ahmed Nu-ri’nin Ceza Kanunu eserinde Sacide rolü¬nü oynadı. Böylece Cumhuriyet dö-neminde sahneye meydana çıkan ilk müslüman türk kadını oldu. 1923’te, Suç Oluşturan Kanunu adlı oyunla sahneye çıkmasıyla tiyatro yaşamı da başlamış oldu. İlk filmi, 1923 yılında Muhsin Ertuğrul’un teklifiyle başladığı Halide Edip Adıvar’ın Ateşteaya uyarlanan filmdir. Benzer yıl Dârülbedayi’de Sha-kespeare’in Othello’sunda Desdemona ro¬lüne çıktı (6 Aralık 1923). Bu tarihten iti-baren Dârülbedayi’de sürekli olarak çalış¬tı. Yurt dışındaki tur¬nelere katıldı; Atina’da Desdemona’yı Rumca oynadı. Çoğu tiyatro eserini ter¬cüme veya adapte etti.
1921 yılında Erenköy Kız Lisesi’nde Fransızca öğretmenliğine başladı. Yine 1921 yılında Darülbedayi sahnesinde izlediği bir oyun sonrası imzalı resmini istediği aktör Ahmet Refet Muvahhid ile evlendi. Bu evliliğinden Şuayip Sina Arbel (d.1922, ö. 1991) adında bir oğlu vardı. 1927 yılında eşinin ölümünden sonra, ikinci evliliğini 1933 yılında Büyük Kasaba Tiyatroları’nda besteci ve piyanist olarak çalışan Avusturyalı Ferdi Friedrich Von Statzer ile yaptı. Bu evliliği 1951 yılına değin 18 sene sürdü ve boşandılar. Boşandıktan sonradan her yerde Muvahhit soyadını aldı.
Bedia Muvahhit, 1950 ve 1973 yıllarında iki kere jübile yaptı; Sanat yaşamı boyunca 200’ün üstünde oyunda ve sayısız sinema filminde rol aldı. Bedia Muvahhit, 1975 yılında Kent Tiyatroları’ndan emekli oldu. 1980 yılında Dünya Tiyatro Günü Milli Bildirisi’ni hazırladı. 1981 yılında Atatürk Sanat Armağanı’na layık görüldü, 1987 yılında ise Devlet Sanatçısı oldu.
1988 yılında “İstanbul Sinema Günleri” festivali jürisi “Altın Lâle Ödülü”ne layik buldu.
Bedia Muvahhit, bir ev kazası sonrası kaldırıldığı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde 20 Ocak 1994 günü 97 yaşında yaşama gözlerini yumdu.
Ölümünden dört gün sonradan da, Beyoğlu’ndaki Minik Sahne Binası içindeki sahneye adı verildi. 1995 yılından itibaren Türk Kadınlar Birliği onun adını yaşatmak için, sahnelerimizde, “İlk önemli rolünü” oynayan genç bayan oyunculara her sene “Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülü” vermektedir.
Bazı kaynaklar 1916-1917 de Sedat Simavi’nin yönettiği birincil konulu Türk Filmleri Ajan ve Pençe’de Neyyire Neyir ile birlikte Bedia Muvahhit’in de oynadığını yazarlar. Sessiz çekilen, kopyaları kaynda en düşük şey bilinen filmleridir.
Bedia Muvahhit’in yaşam hikayesi, 1993 yılında Gökhan Akçura tarafindan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi namına kitaplaştırıldı.
Bedia Muvahhit anısına Posta Pulu bastırılan ender sanatçılardan biriydi.
Tiyatro oyunları :
Hisse-i Rivayet, Taş Parçası, Aktör Kin, Yorgaki Dandini, Hamlet, Devlet Kuşu, On İkinci Gece, Matmazel Julie, Aynaroz Kadısı, Hortlaklar, Mürai, Aksine Akıcı Akarsu, Bir Kavuk Devrildi, Venedik Taciri, Fermanlı Deli Hazretleri, Mum Söndü, Bir Ölü Evi, Otello, Kafes Peşinde, Kafatası, Lüküs Hayat, Yarasa, Müfettiş, Saz-Caz, Mırnav, Ayaktakımı Arasında, Tebeşir Dairesi, Ağaççileği, Küçük Kent, Oyun İçinde Oyun, Deli Saraylı, Kibarlık Budalası, Sana Rey Veriyorum, Çılgın Doymuş, Kabahat ve Canice, Çifte Keramet, Dama Çıkmış Bir Güzel, Gecikenler, Hanımlar Terzihanesi, Suç Oluşturan Kanunu, İpekçi Merhum, ihtiras Tramvayı, Gavanult’tan Sevda Hanım, Zevcem (1923), Fırıldak (1924), Coolus’tan İstanbul havası (1924), feldau’dan Evdeki Pazar, Onlar Ermiş Muradına (1931), Robert de Flers’den Geçti Borun Pazarı (1930), nancey’den Yukarı Köşk (1945), Birabeau’dan Oğlumuz (1938-1939), Densy Amiel’den Arılar.
Filmleri :
1917 – Pençe
1917 – Ajan
1923 – Ateşten Gömlek
1931 – İstanbul Sokaklarında
1933 – Karım Beni Aldatırsa
1953 – Beklenen Şarkı
1954 – Paydos
1955 – Ihtiyar Gözler
1955 – Son Beste
1955 – Gülmeyen Yüzler
1961 – Çapkınlar
1962 – Gönül Ferman Dinlemez
1962 – Bir Gecelik Gelin
1962 – Belalı Torun
1963 – Barut Fıçısı
1963 – Genç Kızlar
1964 – İstanbul Kaldırımları
1964 – Kayınvalide Zırıltısı
1964 – Manyaklar Köşkü
1964 – Gençlik Rüzgarı
1964 – Ahali Çocuğu
1964 – Anasının Kuzusu
1964 – Gel Barışalım
1964 – Sarı Kızla Kopuk Ahmet
1964 – Hizmetçi Dediğin Böyle Olur
1965 – Daima O Şarkı
1965 – Sevinç Gözyaşları
1966 – Bozuk Ahenk
1966 – Aşkın Gözyaşları
1966 – Çalıkuşu
1966 – Cadde Kızı
1966 – O Kadın
1966 – Sevgilim Sanatkâr Olunca
1966 – Şoförün Kızı
1967 – Evlat Uğruna
1967 – Sen Benimsin
1967 – Zehirli Hayat
1968 – Dünyanın En Güzel Kadını
1968 – Katip
1969 – Ateşli Çingene
1969 – Esmerin Tadı Sarışının Adı
1969 – Lekeli Melek
1969 – Son Mektup
1969 – Tatlı Sevgilim
1970 – Yumurcak
