Katip Çelebi
Katip Çelebi Biyografisi
Osmanlı bilginidir
XVII. yüzyıl Türk ilim dünyasında fazla ve hür düşünceyi temsilci en manâlı simalarındandır. Tarih, coğrafya ve bibliyografya alanlarında önemli eserler vermiş bir Osmanlı bilginidir. Eserlerinin değeri ve önemi dolayısıyla lüzum Osmanlı İmparatorluğu’nda gerekse Batı’da büyük ilgi uyandırmıştır.
Kâtip Çelebi; Başlıca adı Mustafa’dır. Bablet ve siyâset adamlarının yetiştirildiği) Enderun’da yetişmiş, silahdarlık göreviyle saraydan emekli olmuştu. Kâtib Çelebi, 14 yaşına değin özel eğitim fark etti. Kâtip Çelebi yani Mustafa ordu kâtipliğinde bulunduğu için ulemâ ve halk aralarında Kâtip Çelebi diye tanındı. On dört yaşında 1623’te Anadolu muhâsebesi kalemine kâtip oldu. 1624 yılında Abaza Paşa isyanını bastırmak için Erzurum’a dışarı giden orduyla birlikte babasının yanına Tercan, 1626 yılında ise Bağdat Seferine katılmıştır. Süvari Sınıfı Mukabelesi Kalemine tayin edilmiştir.
Kâtip Çelebi çalışkan, iyi huylu, vakarlı, az konuşan, fazla yazar biri olarak bilinir. Arapça, Farsça yanına Lâtince’yi de bilirdi. Osmanlı Devleti’nde Batı bilimleriyle pozitif ilgilenen ve Doğu bilimleriyle karşılaştırıp sentezini yapan birincil Türk bilim adamlarından biridir.
1627-1628’de Erzurum kuşatmasına katıldıktan daha sonra İstanbul’a geldi. 1630 Bağdat kuşatmasında ordunun defterini tuttu. 1633-1635 Halep Seferinde hacca gitme fırsatı buldu. Dönü kalıp oradaki âlimlerle görüştü. 1635 senesinde Sultan Dördüncü Murâd Han ile Revan Seferine katıldı. On sene dek farklı alanlara yönlendirilmiş savaşlarda bulunduktan sonradan İstanbul’a döndü ve kendisini tamâmen ilme verdi.
Tarihten tıpa, coğrafyadan astronomiye dek geniş bir ilgi alanı olan Kâtib Çelebi‘nin bununla beraber varlıklı bir kitaplığı da vardı.
23 tane kitap yazdı. En önemlileri tarih, coğrafya ve bibliyografya alanındadır.
Kâtib Çelebi az önce kırk sekiz yaşında iken, 1657 yılında İstanbul’da vefât etti. Mezarı, Vefa’dan Unkapanı’ndaki Mahmûdiye (Unkapanı) Köprüsüne inen büyük caddenin sağ kenarındadır.
Kâtip Çelebi’nin Tanıdık Bütün Eserleri:
Tarih Alanındaki Eserleri
1. Arapça Fezleke (Fezleket akvâl’l-ahyâr fi ilmi’t-târîh ve’l-ahbâr)
2. Türkçe Fezleke
3. Tuhfet’ül-kibâr fi esfâri’l-bihâr
4. Takvîmü’t-tevârih
5. Tarîh-i Frengi tercümesi
6. Tarîh-i Kostantaniyye ve Keyasire (Revnaku’s-saltana)
7. Düstûrü’l-amel fi ıslâhı’l-halel
8. İrşadü’l-Hıyâfâ ila Tarihi’l-yunun ve’r-Rûm ve’n-Nasârâ
Coğrafya Alanındaki Eserleri
1. Cihannüma
2. Levâmiu’n-nur fi zulmeti Atlas Minur
3. Müntehab-ı Bahriye (Kitab-ı Bahriye)
Bibliyografik Çalışmaları
1. Keşfü’z-zunûn anil-esâmi ve’l-fünun
2. Süllemü’l-vusûl ilâ tabakati’l-fûhûl
3. Câmi-ul-Mütûn min Cüll-il-Fünûn
Din Alanında Çalışmaları
1. Mîzânü’l-Hakk fi ihtiyâri’l-ahakk
2. İlhâmü’l-Mukaddes Min Feyzi’l-Akdes
Sosyal Kültürel ve Millet Bilimi Alanında Çalışmaları
1. Tuhfetü’l-ahyâr fi’l-hikem ve’l-benzer’âr
2. Dürer-i münteşire ve gurer-i münteşire
3. Recmü’r-râcim bi’s-sîn ve’l-Cim
4. Beyzâvi Tefsirinin şerhi
5. Muhammediyye şerhi
6. Kanunnâme
7. Tütün Risalesi
