Boris Vasilievich Spassky
Boris Vasilievich Spassky Biyografisi
Boris Vasilievich Spassky, Rus–Fransız dünya şampiyonu satranç ustası. 1961 ve 1973 yıllarında iki kere Sovyet Satranç Şampiyonu oldu. 1956, 1965, 1968, 1974, 1977, 1980 ve 1985 yıllarında toplam yedi defa Dünya Satranç Şampiyonluğu‘na namzet oldu. 1950 ve 1980 yılları aralarında dünyanın en iyi on satranç oyuncusu arasında gösterildi.
30 Ocak 1937‘de, Leningrad, Sovyetler Birliği‘nde dünyaya geldi. Satranç oynamayı henüz beş yaşındayken, İkinci Dünya Savaşı sebeiyle Leningrad’ın boşaltılması sırasında trende öğrendi. İlk büyük başarısını hemen şimdi 10 yaşındayken, Sovyet satranç şampiyonu Mikhail Botvinnik‘i yenerek elde etti. on yaşından itibaren gününün büyük bir bölümünü manâlı satranç ustalarından dersler alarak geçirmeye başladı. Henüz 10 yaşındayken “First Category“, 11 yaşındayken “Candidate Master” ve 15 yaşına geldiğinde “Master” olmayı başardı. 15 yaşındayken katıldığı Leningrad Şampiyonası’nda ikinci oldu.
18 yaşına geldiğinde Belçika‘da düzenlenen Dünya Gençler Satranç Şampiyonası‘nı 14/16’lık skorla kazanarak “Büyükusta” ünvanını elde etti. Soen Spassky, 1958 yılında Sovyetler Birliği’nde düzenlenen turnuvanın finalinde Mikhail Tal‘a yenildi. 1961 yılında Moskova‘da düzenlenen final mücadelesini de Tigran Vartanovich Petrosian‘a karşı kaybeden Spassky, bu tarihten sonra antrenör değişikliği yapmaya karar verdi.
1961 yılına değin Alexander Tolush ile çalışan Spassky, antrenörü ile yollarını ayırdı ve Igor Bonarevsky ile çalışmaya başladı. Bu değişim Spassky’nin her yerde başarılı oyunlar çıkarmasını sağladı. 1961 yılında iki SSCB şampiyonluğunun ilkini Bakü‘de düzenlenen turnuva finalinde 14.5/20 ile elde etti. Sonraki sene Havana‘da düzenlenen bir turnuvaya katıldı ve Miguel Najdrof‘un ardından ikici oldu. 1964 yılında Belgrad‘ta katıldığı turnuvada, Korchnoi ve Borislav Ivkov‘u geride bırakarak birinciliği elde etti. 1964 yılında Soçi‘de düzenlenen ve Nikolai Krogius‘un kazandığı turnuvada dördüncü oldu.
1964 yılında Moskova’da düzenlenen ve en engebeli turnuvalardan biri olan Soviet Zonal‘ı 7/12 ile kazanarak, Amsterdam Interzonal‘a yükseldi. Katıldığı turnuvalar tamamen sürekli olarak tekniğini geliştiren Spassky, hırsı ve egzersiz azmi ile zirveye içten ilerlemeye başladı.
Fazla yetenekli bir satranç oyuncusu olarak adından sözettirmeye başlayan Spassky, sahip olduğu tekniğin verdiği büyük avantajlar doğruca satrancın büyük ustalarını yenmeye başladı. 1965 yılında Riga‘da, büyük bir dikkatle yönettiği stratejisi tamamen Paul Keres‘i malup etti. 1969 yılında Moskova’da gerçekleştirilen Dünya Satranç Şampiyonası’nda, hamlelerinin esnekliği tamamen Petrosian’ı iki sayı farkla yenerek zafere ulaştı. Spassky üç yıl her tarafında taşıdığı Dünya Şampiyonu ünvanının yanına böylece çok turnuvada büyük başarılara imza attı. 1969 yılında San Juan‘da düzenlenen turnuvada 11.5/15 ile birinci oldu. 1970 yılında Leiden‘deki engebeli turnuvada da zafere ulaşmayı başardı.
Spassky 1972 yılında İzlanda‘da gerçekleştirilen ve “Yüzyılın Maçı” olarak değerlendirilen müsabakada, gelmiş geçmiş en büyük satranç oyuncularından biri olan Amerikalı Bobby Fischer‘a yenilerek dünya şampiyonu ünvanını kaybetti. Soğuk savaşın zirvede olduğu yıllarda yapılan bu çaba, iki büyük devletin politik karşılaşması olarak değerlendirildi ve sembolleşti.
Bu önemli mücadelede aldığı yenilgiden sonradan Spassky fazla sayıda turnuvaya katılarak başarılar elde etti. 1973 yılında kendisi için çok büyük öneme sahip olan Sovyet Satranç Şampiyonası‘nı kazandı. 1974 yılında Portoriko‘da katıldığı turnuvada, Amerikalı rakibi Robert Byrne‘ı yenmeyi başardı ama yarıfinalde gelecek vaadeden rakibi Anatoly Karpov‘a yenildi. Bu mücadeleden önce Spassky’nin çalştırıcısı Efim Geller‘in, Karpov’un tarafına geçmesi ve Spassky’nin sırlarını Karpov’a aktarması malubiyette kayda değer rol oynadı.
Spassky 1977 yılında yaptığı bir ağırlama maçında Robert Hubner‘i 3.5/6 ile yenmeyi başardı. Bu maçın arkasında Solingen‘de Lubomir Kavalek‘i de yenen Sapssky, 1977 yılında Ceneviz‘de yapılan elemelerde de Lajos Portisch‘i de yendi ama Belgrad’ta Viktor Korchnoi‘ye kaybetti.
Sonraki yıllarda satranç çalışmaları konusunda isteksizleşen Spassky, doğal yeteneğine güvenerek çalışmalarını aksattı. 1978 yılında Fransa vatandaşı oldu ve Fransa’yı satranç olimpiyatlarında temsilcilik etti. 1990 yılında Angers, Fransa’da yapılan ve Marc Santo Roman‘ın kazandığı Fransa Şampiyonası’nda dördüncülük elde etti. 1991 yılında Salamanca‘da yapılan turnuvada, 7.5/11 ile Evgeny Vladimirov‘un ardındaki ikinci oldu.
1992 yılında Bobby Fischer, 20 takvim bir aranın ardından, “20. Yüzyılın Rövanş Maçı” olarak adlandırdığı bir organizasyon ile Karadağ‘da Spassky ile karşısında karşıya geldi. Spassky bu mücadeleyi de kaybetti. Bu çaba Spassky’nin katıldığı son büyük uğraş oldu.
Sonraki yıllarda farklı alanlara yönlendirilmiş satranç organizasyonlarına katılmaya devam eden Spassky, satranç konusunda konferanslar vererek, yeni oyunculara tecrübelerini aktarmaktadır.
