Boris Yeltsin

Boris Yeltsin Biyografisi

Rusya Federasyonu Eski Başkanı
Boris Nikolayeviç Yeltsin; Sibirya’daki Yekatarinburg kentinin Sverdlovsk köyünde Rus kökenli bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak hayata gözlerini açtı. 11 yaşındayken arkadaşlarıyla bir depodan çaldığı el bombasının patlamasıyla sol baş parmağını kaybetmiş.

Yeltsin, 1955’te Ural Politeknik Enstitüsü’nden inşaat mühendisi olarak mezun olduktan sonradan bir inşaat işletmesinde yönetici olarak vazife aldı. 1961’de Sovyetler Birliği Komünist Partisi‘ne girdi. Parti içinde hızla yükselerek Sverdlovsk bölgesi parti birinci sekreterliğine getirildi. SSCB’nin son lideri Mihail Gorbaçov kadar Moskova’ya getirilen ve Ekim 1985’de Komünist Partisi Moskova Şefi olan Yeltsin, hemencecik arkasından, yenilikçi Gorbaçov’a muhalefet eden ve daha radikal reformları savunanların lideri haline geldi.

Gorbaçov’un reformculuğu karşısında, “seri yenilikçi” olarak tanındı. Bu anlaşmazlıklardan daha sonra, partisinin 1990’daki 28’inci kongresinde istifasını açıkladı. SSCB’nin dağılmasından önce, Haziran 1991’de yapılan Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı seçimini yüzde 57,3 oyla kazandı. Tutucu komünistlerin, SSCB lideri Mihail Gorbaçov’a karşı 1991 Ağustos ayında düzenlediği darbe girişiminin bastırılmasının liderliğini yaptı, darbeyi şiddetle protesto etti. Gorbaçov’un devlet başkanı olarak yeniden göreve dönmesini sağladı. Darbenin başarısızlığa uğratılmasında ve Gorbaçov’un tekrar göreve dönmesinde en önemli rolü oynadı. Darbecilere karşısında gösterdiği istikrarlı tutumuyla büyük bir prestij kazandı. Gorbaçov’un göreve dönmesinden sonradan Liderin kendisi olduğunu ortaya koydu. Anayasaya aykırı kararnameler çıkardı ve Gorbaçov’dan bağımsız uygulamalara girişti. Komünist partiyi yasakladı ve bütün parti mallarına el koydu. Siyasi reformların yanı sıra, hesaplı konularda da reformlara dışarı giden Yeltsin halktan ve parlamentodan destek istedi. Rusya parlamentosundan doğaüstü yetkiler aldı.

SSCB’nin benzer sene dağılması ve Gorbaçov’un Aralık ayında istifasından sonradan da, Rusya’nın tartışmasız lideri oldu. Gorbaçov, kendisini koltuğundan eden, SSCB’yi elinden alan bu kişi hakkında yıllar sonra, “Onu Sibirya’dan Moskova’ya katiyen getirmemeliydim, bu benim en büyük hatalarımdan biri oldu” dedi.

8 Aralık 1991’de Yeltsin ile Ukrayna ve Beyaz Rusya cumhuriyetlerinin devlet başkanları Egemen Devletler Topluluğu’nun (BDT) kuruluşunu bildiri ettiler. 21 Aralıkta geri kalan 12 Cumhuriyetin 11’i de BDT’ye katıldı. Yeltsin, Gorbaçov’la birlikte BDT’nin sene sonunda Sovyetler Birliğinin yerini alacağını açıkladı. Ama Gorbaçov 25 Aralık 1991’de devlet başkanlığı vazifesinden istifa etti.

Yeltsin, Ekim 1993’te, yetkilerini kısıtlamak isteyen Rus Parlamentosu daha alçak kanadı Duma’yı tanklarla bombalattı. SSCB döneminden kalan anayasanın yetersizlikleri dolayısıyla parlamentoyla girdiği yetki uyuşmazlığını, Ekim 1993’de tanklarla halletti. Parlamento binası ateşe tutuldu, içeridekiler tutuklandı. Boris Yeltsin, yeni parlamento seçimleriyle birlikte Seçimleri Yeltsin yanlısı adaylar kazandı ve halkoyuna sunularak kabul edilen yeni anayasayla geniş yetkiler aldı. Bu yetkiler aralarında, Parlamento kararlarını geçersiz kılma, parlamentonun Devlet Başkanı’na güvensizlik oyu verememesi, Devlet Başkanı’nın yayımladığı kararnamelerin parlamentonun müdahalesi olmaksızın uygulanabilmesi gibi, dünyada eşine eksik rastlanır yetkiler de yer aldı.

Aralık 1994’te girdiği, Çeçenistan’dan iki sene sonradan yenilgiyle ayrıldı. 1996 yılında ikinci kez göreve gelen Yeltsin, Çeçenistan‘da süren savaş, yaşanan idareli kriz ve sık sık değişen hükümetlere dayanamayarak tahsis süresinin dolmasına birkaç ay kala Aralık 1999’da görevi başbakan Vladimir Putin‘e devretti.

Yeltsin, 23 Nisan 2007 tarihinde yürek yetmezliği sebebiyle 76 yaşında öldü.