Ernst Mach

Ernst Mach Biyografisi

Fizik bilimine olan katkılarıyla tanınmıştır. Bu katkılarından bazıları Mach sayısı ve şok dalgaları ile ilgili çalışmasıdır.

Ernst Mach, 18 Şubat 1838 tarihinde Brno, Çek Cumhuriyeti’nde Josefa Lanhausová, Jan Nepomuk Mach çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Tam adı Ernst Waldfried Josef Wenzel Mach’dır. Mach 14 yaşına değin evde ailesinden eğitim aldı. Sonra Kromeriz’deki spor okulunda okumaya başladı ve burada 3 sene boyunca eğitimine devam etti. 1855’de Viyana Üniversitesi’nde öğrenim görmeye başladı. Prag ve Viyana Üniversitelerinde önce fizik fizyoloji ve psikoloji, sonradan felsefe okudu. 1860 yılında fizik alanında doktorasını tamamladıktan ve doçent olduktan bir sene sonra bir dönem medikal fizyoloji okudu.

1864 yılında Gratz üniversitesinde Matematik profesörü oılında fizik profesörü olarak atandı. 1867 yılında Prag yer alan Charles Üniversitesi’nde deneyde kullanılan fizik başkanlığına atandı.

1895-1901 yılları arasında Viyana Üniversitesi’nde felsefe okuttu. Mach’ın felsefeyle ilgisi, Immanuel Kant’ın yazılarını okumakla başladı, Baruch Spinoza, Herbert Spencer, Gustav Fechner, üzerindeki çalışmalarıyla sürdürdü.

Ernst Mach, modern felsefede bilimcilik adı bahşedilen öğretinin kurucusudur. Mach’a kadar duyularla algılanan kâinat gerçektir, onun gerçekliği fiziğin ortaya koyduğu verilerle anlaşılmıştır. Nesneler yalnız duyularla algılanır. Ses, renk, sıcaklık, koku, uzay, süre, dokunma, birer duyum ürünüdür ve nesnelerin temel öğeleridirler. Duyumsuz dış dünya var olamaz. Duyumlarla oluşturulan cihan değişik bilimler tarafından parçalanmıştır kalkmıştır. Felsefenin görevi bu parçalanmış dünyayı yeniden kurmak ve bütünlüğü sağlamaktır.

Mach’ın geliştirdiği hipotez bilimle felsefenin bağlaşımını öngörür, sorunların çözümünde ilk olarak fizik almak üzere, tüm deney bilimlerinin yöntemlerini geçerli sayar.

Mach’ın fiziğe katkısı aerodinamikte ses hızının rolünü ve önemini ortaya koymasıdır. Sesten süratli hareket eden cisimlerin hareketlerini inceledi, hava akımlarının ve şok dalgalarının fotoğraflarının çekilmesi konusunda çalıştı. Hareket eden cismin hızının ses hızına oranı ile ilişkilidir. Bir istikrarsız içindeki ses hızına oranını veren rakam da “Mach sayısı” olarak anılır. Mesela deniz seviyesinde, normal atmosfer koşullarında sesin hızı saatte yaklaşık 1.200 km’dir. Bu koşullardaki bu hıza “Mach 1” adı verilir, bunun iki katı kadarlık hız içinde “Mach 2” adı verilir.

Mach, keza, atomların olduğunu ret ettiğinden çok dağıtılmış tartışmalara da yol açtı. Mach,1897’deki ünlü Viyana Bilim İmparatorluk Akademisinde Ludwig Boltzmann tarafından verilen dersten sora “Ben atomun var olduğuna inanmıyorum.” diye açıklama yaptı. 1908’den 1911’e değin Mach’ın atomların gerçekliği bilgisini benimsemek konusundaki isteksizliği, Max Planck tarafından fizik ile ahenksiz olarak eleştirildi.

Mach’ın fiziğe olan büyük katkıları kendisinin açıkladığı kıvılcım dalgalarının fotoğraflarını ve balistik şok dalgalarını içeriyordu. Mach, bir merminin nasıl ses hızından daha çabuk gittiğini açıkladı. Schlieren resim çekimi kullanılarak, Mach ve oğlu Ludwig, görünmez şok dalgalarının gölgelerini fotoğraflamayı başardı. 1890’lı yılların başında, Ludwig daha net fotoğraflar sürüklemek için yeni yöntemler bulmayı başardı.

Ernst Mach, bilim felsefecisi olarak, mantıksal pozitivizme ve Amerikan faydacılığına büyük bir etkisi oldu ve Newton yasalarına yaptığı eleştiriler Einstein’ın görelilik teorisinin temelini oluşturdu. Mach’ın Isaac Newton’un uzay ve zaman hakkındaki fikirlerine yaptığı bir takım eleştiriler, Albert Einstein’ı etkiledi, lakin sonradan Einstein, Mach’ın temelde Newton’un felsefesine aleyhinde olduğunu fark etti ve Mach’ın eleştirilerinin kayda değer olmadığı sonucuna vardı. Albert Einstein onun görelilik kuramının öncülerinden olduğunu söylemiştir.

Ernst Mach, 1901 yılında Viyana Üniversitesi’nden emekli oldu. Sonradan Avusturya parlamentosunun yüksek mevkilerine atandı. 1913 yılında Viyana’dan ayrılarak oğlunun Münih yakınlarında Vatestetten’deki evine gitti. 1916’daki ölümüne kadar orada yazmaya ve mektuplaşmaya devam etti.

Ernst Mach, 19 Şubat 1916 tarihinde Münih, Almanya’da 78 yaşında ölmüştür.

Kitapları :
1883 – Die Mechanik in ihrer Entwicklung (Mekanik ve Kendi İçinde Evrimi) 1886 – Die Analyse der Empfindungen (Duyumların Çözümlenmesi) 1905 – Ertenntnis und Irrtum (Data ve Kusur)