John Berger

John Berger Biyografisi

İngilizce yazar çağının en etkin sanat eleştirmenlerinden biri olan, senarist, belgelere dayanan yazarı ve romancı.

John Berger, 5 Kasım 1926‘da Londra‘da doğdu. Orta sınıf bir ailenin çocuğuydu. Annesi işçi sınıfından, babası, Stanley Berger ise, I. Dünya Savaşı esnasında askeri birlikte görevliydi. John da 1944 ve 1946 yılları aralarında İngiliz ordusunda ödev yaptı. Ama askeri hayata daha pozitif dayanamayan Berger, subay olmayı reddettiği ve üstlerine aleyhinde geldiği gerekçesiyle Kuzey İrlanda‘ya sürüldü. Burada kaldığı bir sene için,”Askere gücenmiş eğitimsiz ve genç insanların arasındaydım. Bu, emekçi sınıfından çağdaşlarımla başta gerçekten tanışmamdı. Onlar için ailelerine ve sevgililerine mektuplar yazardım. Bu öncelikle toplum için yazmaya başladığım dönem olarak görülebilir. Yine De fazla fena bir yıldı fakat hemen geriye doğru baktığımda beni şekillendiren fazla önemörüyorum.” diyecektir.

Askeriyedeki görevinden ayrıldıktan sonradan, burs kazanarak Chelsea Sanat Akademisi’ne kaydoldu. Kariyerine artist olarak başlayan Berger, 1940’lı yılların sonlarına dürüst Londra‘da bir çok sergiye katıldı. Çalışmaları, Londra’nın Wildenstein, Redfern ve Leicester galerilerinde sergilendi.

1948 ve 1955 yılları arasında resim dersleri veren Berger, sanat eleştirmenliği de yapmaya başladı. Bir çok makalesi, haftalık yayınlanan ve sol görüşlü politik bir dergi olan New Statesman’de yayımlandı. Modern sanat dünyasında, marxist hümanist pencereden bakan duruşu, onu kariyerinin başında tartışmalara yol açan, kışkırtıcı ve dikkatleri üzerinde toplayan birisi haline getirdi. 1958’de ilk romanı ”Zamanımızın Bir Ressamı” (A Painter of our Time), sol çevreleri bile kızdıran gerçekçiliği yüzünden, basıldıktan iki hafta sonradan toplatıdı. Her türlü çevrede kendini yalnız hisseden ve bir türlü doğrı içten anlaşılamayan yazar, hayal kırıklığına uğradı ve bir daha kitap yazamayacağını sanıyordu. Lakin 1972‘de BBC‘de televizyon serisi olarak yayınlanan ”Görme Biçimler” (Ways of Seeing)nin başarısını post-modernist yazının manâlı örneği olan ”G” adlı denek romanı izledi. Sanat eleştirisine öbür bir boyut kazandıran ”Görme Biçimleri”, çıkış noktasını çağımızın totemi televizyondan alarak, sanatın kurumsallaştırılmasının yüzüne bir tokat gibi çarpar ve sanatın nasıl okunması gerektiğini irdeler. Sanatın, insanlığın kader kartları olduğunu hatırlatır.

”Geçmiş, hiçbir vakit olduğu yerde durup bitmiş keşfedilmeyi, aynıyla, olduğu gibi tanınmayı beklemez. Tarih her zaman belirli bir derhal’yle onun geçmişi arasında ilişki kurar. Çağrıda Bulunmak ancak acilen’den korkmak eskiyi bulandırmaya yol açıyor. Geçmiş içinde yaşanacak bir şey değildir. Eyleme geçerken içinden birşeyler çekip çıkarttığımız bir sonuçlar kuyusudur.” Görme Biçimleri’nden…

1972 yılında ”G” adlı romanıyla da Booker Ödülü’nü şampiyon artist yazar, ödül konuşmasında, Booker McConnell’ı, Batı Hint adalarında ticari sömürgecilikle suçladı ve ödülün yarısı Black Panther’lere bağışladığını açıkladı. Bu olaydan sonradan Britanya‘nın en radikal kişileri arasına giren Berger, Britanya’yı terkederek Fransa‘ya taşındı (1962).

Yazılarında sosyolojik özellikler ağır basan yazarın diğer önemli eserleri aralarında, ”Uğurlu Adam” (A Fortunate Man) (1962), ”Ve Yüzlerimiz, Kalbim, Fotoğraflar Dek Kısa” (And Our Face, My Heart, Brief as Photos) (1984) sayılabilir. Gezi günlükleriyle anılardan oluşan bu eserler, felsefeyle fotojurnalizmi etkileyici bir biçimde buluşturur.

Bir öteki önemli kitabı ”Yedinci Adam” (A Seventh Man)(1975), düzyazıyı, şiiri ve fotoğrafı birleştiren uslubuyla Avrupa’daki Türk göçmenl işçilerinin durumunu konu alır. Berger bu kitabı için fotoğrafçı Jean Mohr ile çalıştı. Göçmen işçilerin içindeki parçalanmışlığı yansıtan bu eser şiirsel yazınla politikanın gergin bir çatışması, kopup bitmiş buluşmasıdır. Berger, ”Yedinci Adam” için şöyle diyor: ”Bir yazar olarak en büyük doyumu hissettiğim anlardan birinin ödüllerle filan hiçbir ilgisi yok. İstanbul’daydım ve arkadaşlarla onların bir tanıdığını ziyarete bir gecekonu mahallesine gittik. Gecekonduda nehir içtik, uyduruk bir rafa dizilmiş 20 dek kitap vardı ve onlardan biri ”Yedinci Adam”ın Türkçesiyı olduğumu düşündüm. Kitaptaki deneyim yaşam deneyimiyle buluşmuş ve kabul görmüştü çünkü.”

Berger, bir takım modern sanatçılar hakkında incelemeler de kaleme aldı. Bunlardan en fazla tanınanı, Pablo Picasso hakkında yazdığı 1965 tarihli ”Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı” oldu. Yazıldığı dönemde, çoğu sanat eleştirmeni kadar doktrinerlik ve saygısızlıkla suçlansa da çağımızda Picasso hakkında yazılı en iyi kitaplardan biri olarak kabul edilmiştir. Berger, Picasso’dan başkaFrancisco Goya hakkında, ressamın sanatını konu bölge bir kitap ve Rus heykeltraş Ernst Neizvestny hakkında ”Sanat ve Devrim” başlıklı bir deneme yayımladı. 1970’lerde İsviçreli yönetmen Alain Tanner’le birlikte farklı alanlara yönlendirilmiş film projelerinde yer aldı; ”Salamandre”, ”2000 Yılında 25 Yaşına Basacak Olan Yunus”, Messidor gibi filmlerin senaryosunu yazdı.

Kıvrak zekalı sanatçı yazan, çağdaş sanat eleştirine farklı bir perspektif katarak çağının bir fazla yazar ve sanatçısına ilham kaynağı oldu. Susan Sontag onun için şöyle diyor: ”John Berger’in kitaplarına hayranım. O yalnızca garip olanı değil, aynı zamanda önemli olanı yazıyor. Modern İngiliz yazınında bence rakipsizdir. Lawrence’tan beri sezgi ve duygu dünyasına bilincin de gerekliliklerine yanıt vererek bu kadar dikkat eden bir yazan çıkmamıştır. O olur ya Lawrence değin iyi bir şair değil ama daha zeki, daha asil. Doğaüstü bir artist ve düşünür.”

2 Ocak 2017 tarihinde Paris‘de 90 yaşında yaşama veda etti.

Eserleri:
* Zamanımızın Bir Ressamı ( A Painter of Our Time)
* Permanent Red
* The Foot of Clive
* Corker’s Freedom
* Uğurlu Adam ( A Fortunate Man)
* Sanat ve Devrim (Art and Revolution)
* The Moment of Cubism and Other Essays
* The Look of Things: Selected Essays and Articles
* Görme Biçimleri ( Ways of Seeing)
* Another Way of Telling
* Yedinci Adam (A Seventh Man)
* Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı (The Success and Failure of Picasso)
* G.
* About Looking
* Onların Emeklerine (Into Their Labours ;Pig Earth, Once in Europa, Lilac and Flag. A Trilogy)
* Ve Yüzlerimiz,Kalbim, Fotoğraflar Kadar Kısa (And Our Faces, My Heart, Brief as Photos)
* The White Bird (U.S. title: The Sense of Sight)
* Keeping a Rendezvous
* Pages of the Wound
* Fotokopiler (Photocopies)
* Düğüne (To the Wedding)
* Kral (King)
* The Shape of a Pocket
* Selected Essays (Geoff Dyer, ed.)
* I Send You This Cadmium Red (with John Christie)
* Titian: Nymph and Shepherd (with Katya Berger)
* Here is Where We Meet