Köroğlu
Köroğlu Biyografisi
Millet ozanı
Köroğlu, kavganın, özgürlüğün sembolüdür. Kötülüğün amansız düşmanıdır. Kılıç ve kalkan dek saz ve sözün de ustasıdır. Kahramanlık türküleri söyleyen Köroğlu, ahali şairlerinin kahramanlık ve cesaret sembolü haline gelmiştir.
Köroğlu, Bolu, Dörtdivan ilçesinde doğduğu sanılmaktadır. Esas adı Ruşen Ali’dir. Doğum, ölüm tarihleri bilinmemektedir. Babası Yusuf, Bolu Beyi’nin seyisidir.
Köroğlu, 1574 yılında tahta çıkıp 1595 yılına dek padişahlık yapan III. Murat zamanında Osmanlı ordusuyla 1578-1584 yılları aralarında İran savaşlarına katılmıştır.
Bolu Beyi’nden babasının intikamını elde etmek üzere dağlara meydana çıkan, yiğitlik ve iyilikseverliği destanlaşan isyancı Köroğlu ile şair Köroğlu insanlar zihninde kaynaşmış durumdadır. Köroğlu fiilen eski bir asker ve daha sonra dağa çıkan bir Celali eşkıyasıdır. Köroğlu, bir kanun kaçağı, devlete aleyhinde gelmiş bir dağ adamıdır. Yollar keser, kervanlar vurur. Babasının gözlerine eksen çektiren zalim Bolu Beyi’nin ordularını bozar, dağıtır. sık sık Bolu’yu basar, şehrin altını üstüne getirir. Bu yaptıkları, örnek alınacak davranışlar değildir elbet. Lakin Köroğlu’nu haklı gösterecek yönleri vardır. bir defa haksızlığa, zulme aleyhinde ayaklanmıştır. bu vesileyle kendisi hiç bir vakit haksızlığa sapmamıştır.
1968 yılında yapımcılığını Memduh Ün, yönetmenliğini Atıf Yılmaz‘ın yaptığı “Köroğlu” filminde Cüneyt Arkın ve Fatma Girik başrolde oynadı.
Köroğlu Destanı:
Destana tarafından Köroğlu’nun ana adı Ruşen Ali’dir. Babası Yusuf, Bolu Beyi’nin seyisidir. Beygir meraklısı olan Bolu Beyi, seyisi Yusuf’u cins bir beygir almaya gönderir; ama Yusuf’un getirdiği tayı beğenmez, adamın gözlerine mil çektirir. Yusuf tayı ve oğlunu alıp memleketten çıkar. Ruşen Ali, babasının betimleme ettiği tarzda, tayı karanlık bir ahırda besler. Tay, muhakkak bir vakit daha sonra kanatlanır, benzersiz bir küheylan olur. Yusuf ile Ruşen Ali, Aras ırmağına gider, orada Bingöl’den inecek olan üç sihirli köpüğü beklerler.
Yusuf, köpükleri içince, her yerde görmeye başlayacak, gençleşecek ve Bolu Beyi’nden intikamını alacaktır. Fakat, Ruşen Ali köpükleri kendisi içer, babasına köpüksüz su verir. Yusuf buna bir yana üzülür, bir yana da, oğlu intikamını alacak bir yiğit olacağı için sevinir.
Bu sihirli üç köpükten biri Köroğlu’na baki hayat, biri yiğitlik, biri de şairlik sağlar. Yusuf, oğluna intikamını almasını öğüt ettikten daha sonra ölür. Ruşen Ali Kır-At’ı ile birlikte dağa çıkar. Gelen geçeni soyar. Ünü yayılmaya başlar. Kendisi gibi kanun kaçakları yanında toplanmaya başlarlar. Bundan Böyle adı Köroğlu olmuştur. Bolu şehrinin karşı, Çamlıbel’de, bir kale yaptırır. Küçük bir ordusu vardır. Çamlıbel’de geçen kervanlardan bac alır. Vermeyen kervanları soyar. Üzerine gönderilen orduları bozguna uğratır. Köroğlu diye ün alır, bir derebeyi gibi yaşamaya başlar, her savaşta üstün kazanç; bezirganlardan, beylerden, paşalardan aldıklarını yoksullara dağıtır.
Bir gün, güzelliğini duyduğu Üsküdar Kasapbaşı’sının oğlu Ayvaz’ı kaçırır, Çamlıbel’e getirir, evlat edinir. Başka bir gün, Bolu Beyi’nin kardeşi Döne Bayan’ı kaçırır, evlenirler. Aradan yıllar geçer, Bolu’yu basar, yakar, yıkar. Bolu Beyi’nden babasının öcünü alır. Bolu Beyi de Köroğlu’na karşı düzenler kurar. Bir defasında Köroğlu’nu, diğer bir seferde de Ayvaz’ı yakalatır. Zindana atar. Lakin, Köroğlu ve adamları her zaman kandırma ve cenkle kurtulurlar.
Delinmiş demir (tüfek) buluş olunup da eski yiğitlik gelenekleri bozulunca, “tüfeğin buluş olup mertliğin bozulduğu, insanların birbirini arkadan vurduğu bir dünyada” yaşamanın anlamsızlığını düşünür ve arkadaşlarına dağılmalarını söyler. Zaten Kırat da bir süre önce giz olmuştur. Haktan ve adaletten ayrılmayan halkın gönlünde taht koymak suretiyle Kırklara karışır.
Bu destan Yaşar Kemal‘in Üç Anadolu Efsanesi yapıtında günümüz edebiyatına aktarılmıştır.
Köroğlu’ndan Türküler :
Benden selâm olsun Bolu Beyi’ne
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
At kişnemesinden, kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir
Düşman geldi tabur tabur dizildi
Alnımıza kara yazı yazıldı
Tüfek buluş oldu yiğitlik bozuldu
Çarpık kılıç kında paslanmalıdır.
Köroğlu düşer mi eski şanından
Ayırır çoğunu er meydanından
Kırat köpüğünden düşman kanından
Çevrem dolup şalvar ıslanmalıdır
Köroğlu yenildiği Kiziroğlu Mustafa Bey için de bir türkü yazmıştır.
Bir atı var Ala Paça
Peh peh peh
Mecal vermez Kırat kaça
Hey hey hey
Eksik kaldı ortamdan biçe
Ağam kim,
Paşam kim,
Nigar kim,
Bayan kim,
Kiziroğlu Mustafa Bey
Bir beyin oğlu
Zorlama beyin oğlu
