Muhsin Ertuğrul
Muhsin Ertuğrul Biyografisi
İlk sesli Türk filmi, ilk defa kadrosunda bayan oyuncu barındıran Türk filmi ve uluslararası alanda ödül alan birincil Türk filmi gibi Türk sinemasında ilklerin yönetmeni olan, Çağdaş Batı Tiyatrosu’nun Türkiye’de kendisine bir yer bulması karşılayan Türk yönetmen, tiyatro oyuncusu, sinema oyuncusu, yapımcı, senarist ve sanat yönetmeni. 1997 yılından bu yandan Afife Tiyatro Ödülleri dahilinde Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü verilerek başarılı sanatçının saygıyla anılması sağlanmış, vefatının ardından ise Harbiye Sahnesi’nin adı İstanbul Şehir Halkı Tiyatroları kadar değiştirilerek Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını almış, sanatçının adı ölümsüzleştirilmiştir.
Muhsin Ertuğrul, 28 Şubat 1892 tarihinde, istanbul’da dünyaya geldi. Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbaşı Rüştiyesi’nde ve Mercan İdadisi’nde okuyan Ertuğrul, başlangıçta 1909 yılında, Burhanettin Tiyatrosu’nda sergilenen ve Arthur Conan Doyle’un benzer adı taşıyan eserinden uyarlanan Sherlock Holmes oyununda canlandırdığı Bob karakteriyle tiyatroyla tanıştı.
Burhanettin Tiyatrosu ile öyle çok kez sahneye çıkan Ertuğrul, 1911 yılında tiyatro eğitimi edinmek üzere Paris’e gitti. Bu şehirde bulunduğu yıllarda bir yana eğitimini tamamlayan usta, bir yanlamasına da dünyaca meşhur tiyatro topluluklarıyla tanışma imkanı yakaladı.
1913 yılında memlekete dönmesinin gerisinde Bursa’ya taşınan Ertuğrul, bu şehirde Ahali Tiyatrosu’nun kadrosuna girerek pek fazla yerli ve tanıdık olmayan oyunu burada sergiledi. Benzer yıl Şehsadebaşı’nda açtığı Ertuğrul Sineması’nda filmılı oyuncu, bir yandan da sinema salonunda aralarında Fener Bekçileri’nin de bulunduğu tiyatro oyunlarını sergiledi.
1914 yılında İstanbul’da Darülbedayi Osmani adıyla kurulan ve daha sonraki yıllarda Büyük Kasaba Tiyatroları adını alacak olan merkezin kuruluşunda bulunan Ertuğrul, burada Reşat Rıdvan Bey ve Andre Antonie ile beraber tahsis aldı ve aynı yıl açılan Darülbedayi adlı konservatuar ve sanat okulunda tezgâhtar öğretmen olarak çalışmalara başladı.
1918–1921 yılları aralarında Berlin’de yer alan Ertuğrul, burada bir film şirketi kurarak Samson adlı sinema filminin yönetmen koltuğunda oturdu. 1921 yılında istanbul’a dönüş yapan sanatçı, burada sinema filmlerinde ve tiyatro oyunlarında yönetmen olarak devir aldı.
1928 yılında İpek Film’in kurulmasına öncülük eden usta,İpekçiler ailesinin de kendisine büyük bir maddi ve manevi destek vermesi ile modern sinema teknolojisinin Türkiye’ye getirilmesine önayak oldu ve de 1931 yılında birincil Türk sesli filmi İstanbul Sokaklarında’yı çekti. Aynı yılın sonlarında İpekçiler göre ilk sesli film stüdyosu İstanbul’da kuruldu.
Ankara Devlet Konservatuvarı’nın Tatbikat Sahnesi’nde yönetici olarak bir zaman devir yapan Ertuğrul, sonradan İstanbul Şehir Halkı Tiyatrosu bünyesinde çalışmalarda bulundu. Shakespare’in 400. doğum günü zarfında bir dizi etkinlik düzenleyen başarılı artist, Büyük Kasaba Tiyatrosu bünyesinde yer alan 5 sahnede Shakespare oyunu gösterdiği sebebiyle İstanbul Belediye Meclisi kadar görevinden alındı. Kamuoyunun büyük tepkisi sonucunda belediye göre bitmiş göreve çağrılan Ertuğrul, bu durumu kabul etmedi.
1919 ile 1953 yılları aralarında pek fazla sinema filmini yöneten ve senrında Şehvet Kurbanı, Kızkulesi Faciası ve Zorlu Sınama’in de bulunduğu on filmde oyuncu olarak atama aldı. Son olarak 1954 yılında Halıcı Kız adlı sinema filminin yönetmenliğini yapan Muhsin Ertuğrul, filmin gişede başarısız olması nedeniyle sinema hayatına son vererek kendisini tiyatroya adadı.
1971 yılında Devlet Kültür Armağanı’na bedel görülen Muhsin Ertuğrul, bu ödülü bölge birincil artist oldu. İstanbul Üniversitesi’nde tiyatro eleştirisi dersleri veren artist, keza LCC Tiyatro Okulu’nda sahne dersleri de veriyordu.
1923 yılında vizyona giren ve ülkemizde ilk kez Müslüman bir bayan oyuncunun rol aldığı sinema filmi olan Ateşten Gömlek’te Muhsin Ertuğrul ile beraber çalışan oyuncu Neyyire Neyir, 1929 yılında Ertuğrul ile evlendi. 1929–1943 yılları aralarında Neyir ile evli kalan Ertuğrul, ikinci evliliğini ise 1950–1979 yılları aralarında hayatını paylaştığı Handan Ertuğrul ile yaptı.
1941 yılında eşiyle birlikte Perde ve Sinema adlı bir dergi çıkarmaya başlayan Ertuğrul, 1947‘de Ankara’da Küçük Tiyatro’yu, 1948‘de Büyük Tiyatro‘yu ve 1955‘te Oda Tiyatrosu‘nu açtı.
Muhsin Ertuğrul, 29 Nisan 1979 tarihinde, istanbul’da vefat etti. Vefatının ardındaki Harbiye Sahnesi’nin adı İstanbul Kent Tiyatroları göre değiştirilerek Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını aldı ve sanatçının adı ölümsüzleştirildi.
1997 yılından bu yandan [Afife Tiyatro Ödülleri dahilinde Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü verilmektedir.
Filmleri
Yönetmen Olarak
Halıcı Kız (1953)
Evli mi bekar mı (1951)
Kızılırmak karakoyun (1946)
Yayla kartalı (1945)
Kıskanç (1942)
Kahveci güzeli (1941)
Akasya palas (1940)
Nasreddin Öğretmen düğünde (1940)
Şehvet kurbanı (1940)
Tosun paşa (1939)
Allah’ın cenneti (1939)
Bir kavuk devrildi (1939)
Aynaroz kadısı (1938)
Bataklı damın kızı, Aysel (1934)
Leblebici Horhor Ağa (1934)
Milyon avcıları (1934)
Cici berber (1933)
Nasit hilebaz (1933)
Karım beni aldatırsa (1933)
Kakos dromos (1933)
Söz bir, Allah bir (1933)
Bir irk uyanıyor (1932)
İstanbul sokaklarında (1931)
The Courier of Angola (1929)
Kaçakçılar (1929)
Ankara postası (1928)
Bir sigara yüzünden (1928)
Sözde kızlar (1924)
Leblebici Horhor Ağa (1924)
Ateşten Gömlek (1923)
Kız Kulesinde bir afet (1923)
Boğaziçi esrarı (1922)
İstanbul’da bir afet-i aşk (1922)
İstanbul’da ıstırap (1922)
Das Fest der schwarzen Tulpe (1920)
Samson (1919)
Oyuncu Olarak
Kıskanç (1942)
Şehvet kurbanı (1940)
The Courier of Angola (1929)
Ankara postası (1928)
Frau mit den Millionen – 1. Der Schuß in der Pariser Oper, Die (1923)
Ateşten Gömlek (1923)
Kız Kulesinde bir afet (1923)
Boğaziçi esrarı (1922) İstanbul’da ıstırap (1922)
Samson (1919)
