David Lynch
David Lynch Biyografisi
Amerikalı yönetmen ve usta. “Eraserhead” ,“The Elephant Man”, “Blue Velvet, “Wild Beygir Heart”, “Lost Highway” ve “Mulholland Drive” gibi kara film klasiklerinin artist yönetmenidir. Hemen Hemen herkes kült mertebesine yükselen filmlerinde, gerçeklikle hayal arasında kesik kesik takıntılı ve kırılgan karakterler uyarı çekmiştir. Stanley Kubrick, “Eraserhead”in en iyi Lynch filmlerinden biri olduğunu söylemiştir.
20 Ocak 1946’da Amerika’da dünyaya geldi. Babası Birleşmiş Devletler Tarım Bakanlığı’na yan çalışan bir araştırma görevlisidir. Çocukluğu, bilim adamı olan babasının araştırmaları nedeniyle, eyaletler arası yolculuklarla geçti. Öğrencilik yıllarında izciliğe merak sardı ve onbeşinci doğum gününde başkanlık töreni açılışı için John F. Kennedy’ye izci olarak eşlik etti.
Virginia’da eğitim gördüğü kolejden mezun olduktan daha sonra sanat yapmayı amaçladığı için Washington DC’deki “Corcoran School Of Art”ta ders almaya başladı. Peşinde Boston’a gitti ve “School of the Museum of Fine Arts”’a bir yıllığına kaydoldu. Sanatkâr arkadaşı Jack Fisk’le birlikte, Alman expresyonist artist Oskar Kokoschka’dan çok etkileniyorlardı ve onunla çalışmak için Almanya’ya gittiler. Orda 3 yıl kalmayı planladığı halde, Lynch 15 gün daha sonra Amerika’ya geri döndü.
1966 yılında, Philadelphia’ya yerleşti. “Pennsylvania Academy of Fine Arts”’ta eğitim görmeye başlayan Lynch, okulda grafik ve resim üstüne çalışmalarını geliştirdi. “Endüstriyel Senfoniler” adını verdiği karmaşık stilde mozaik çalışmaları oldu. Bu dönemde sinemayla da ilgileniyordu ve ilk kısa filmi olan “Six Figures Getting Sick”i 1966’da çekti. Film, Yüksekokul’nin yıllık yarışmasını kazandı. Bu umut verici gelişmeden sonra H. Barton Wasserman, çekimlerini kendi evinde gerçekleştireceği filmin donanımı için Lynch’i görevlendirdi ve 1968’te Lynch ikinci filmini çekmiş oldu: “The Alphabet”
1970’te Lynch, grafik ve fotoğraf çalışmalarından ayrıntılarıyla uzaklaşıp, sinema üstüne odaklanmaya başladı. Amerikan Film Endüstrisi’nden yeni filmi “The Grandmother” için aldığı 5000 dolarlık bursun hakkını verdi. The Grandmother, Lynch’in alamet-i farikalarını yansıtan motifleri içeriyordu ve bu yönüyle yönetmenin sinematografisinde önemli yere sahip oldu.
1971’te Los Angeles’a taşınan Lynch, AFI Konservatuar’ ında çalışmaya başladı ve aldığı 10 bin dolarlık bursla ilk uzun metrajlı filmi “Eraserhead”i 1977’de tamamladı. Film fazlasıyla esrarengiz bir atmosfer yaratıyordu ve yönetmen bu filmini “Benim Philadelphia hikayem”biçiminde tanımladı. Zira Philadelphia’da karşılaştığı tehlikeli ve nefret dolu olayların yansımasını içerdiğini belirtmişti. Hem baba olmakla ilgili duyduğu endişe ve korkuları da Eraserhead’de anlattı. Film kısa sürede kült oldu.
1980’de “The Elephant Man”’i çeken Lynch, bu filmiyle toplam 7 dalda oskara aday gösterildi. Film büyük bir gişe başarısı kazandı ve yönetmenin dünyaca tanınmasını sağladı.
1984’te Frank Herbert’in bilimkurgu romanı The Dune’u sinemaya uyarladı. Filmin başarısından sonra 1986’da “Blue Velvet” filmi geldi. Film en iyi film dalında oskara aday oldu ve o yıl oskar alan Woody Allen, ödülü adalet eden filmin Blue Velvet olduğunu açıkladı.
1990’da onu Cannes Film Festivali’nde büyük ödül Altın Palmiye’nin sahibi yapan filmi Wild Beygir Heart’tan daha sonra, TV için hazırladığı dizi Twin Peaks’i çekmeye başladı. Dizi çoğu ülkede yayınlandı ve fazla sevildi. 1997’de çektiği Lost Highway’e dek TV için diziler çekmeye devam etti. Film, sinema eleştirmenlerinden büyük ilgi fark etti, konusu, işlenişi ve müzikleriyle uzun süre konuşuldu. Fenomen haline gelen Lost Highway’den daha sonra 1999’da The Straight Story’i çeken yönetmen, 2001’de yine çok konuşulan filmi Mulholland Drive için kamera arkasına geçti. Filmi, online dizileri “Rabbits”, “Dumbland” ve kısa filmi “Darkened Room” takip etti.
2003’te Lynch gözde müzik grubu Rammstein’in belgeselini hazırladı.
Sinema sanatının ola ki de en karmaşık figürlerinden, kara filmlerin ustası, yoldan çıkmış karakterlerle batmış filmlerin yönetmeni David Lynch,Venedik Film Festivali jürisi göre “Ömür Boyu Galibiyet Ödülü”’ne değerinde görülmüştür. Yönetmen en son başrollerini “Laura Dern” ve “Jeremy Irons”’ın paylaştıkları “Inland Empire”’ı çekmiştir.
Kendi Ağzından
“Herşeyin ne anlama geldiğini ya da nasıl yorumlanacağını bilmemek daha iyidir, çünkü aksi takdirde olayları kendi akışına bırakmaya korkarsınız. Psikoloji, gizemi ve büyü niteliğini yok eder. Anlamlardan konuşmak beni fazla rahatsız ediyor. Çünkü amaç çok bireysel birşeydir ve herkese tarafından değişir…”
“Gizemi ve bilinmeyeni severim; neler olup bittiğini bilemediğim için karanlık ortamları da… Dış görünüşün aşağı bir şeyler saklı olduğu fikrinden hoşlanıyorum ve sanırım ırk bilmedikleri bir şeyi ya da daha önce hiç bulunmadıkları bir yeri seyretmeyi seviyorlar.”
Evlilikleri:
1.eşi: Peggy Lynch (1967–1974)
2.eşi: Mary Fisk (1977–1987)
3.eşi: Mary Sweeney (2006–2007)
4.eşi: Emily Stofle (e. 2009)
Ödülleri:
2001 – 54.Cannes Film Festivali – En İyi Yönetmen (Mulholland Çıkmazı)
1990 – 43.Cannes Film Festivali – En İyi Film (Kaba Duygular)
1991 – 48.Altın Küre Ödülleri – En İyi Tv Dizisi (İkiz Tepeler)
Filmleri ve Dizileri :
Yönetmen :
2014 – Twin Peaks: The Missing Pieces… (Sinema Filmi)
2007 – Dynamic:01: The Best Of Davidl… (Sinema Filmi)
2006 – Inland Empire (Sinema Filmi)
2000 – Mulholland Çıkmazı (Sinema Filmi)
1999 – Straight’in Hikayesi (Sinema Filmi)
1997 – Kayıp Otoban (Sinema Filmi)
1995 – Lumiere Ve Ortakları (Sinema Filmi)
1992 – İkiz Tepeler: Alev Benimle Yür… (Sinema Filmi)
1990 – İkiz Tepeler (TV Dizisi)
1990 – Kaba Duygular (Sinema Filmi)
1986 – Mavi Kadife (Sinema Filmi)
1984 – Dune (Sinema Filmi)
1980 – Fil Adam (Sinema Filmi)
1977 – Eraserhead / Silgikafa (Sinema Filmi)
1974 – The Amputee (Kısa Film)
1970 – The Grandmother (Kısa Film)
Akıcılık:
1970 – Inland Empire (Sinema Filmi)
2000 – Mulholland Çıkmazı (Sinema Filmi)
1999 – Straight’in Hikayesi (Sinema Filmi)
1997 – Kayıp Otoban (Sinema Filmi)
1992 – İkiz Tepeler: Ateş Benimle Yür… (Sinema Filmi)
1990 – İkiz Tepeler (TV Dizisi)
1990 – Barbar Duygular (Sinema Filmi)
1986 – Mavi Kadife (Sinema Filmi)
1984 – Dune (Sinema Filmi)
1977 – Eraserhead / Silgikafa (Sinema Filmi)
1974 – The Amputee (Kısa Film)
1970 – The Grandmother (Kısa Film)
Yapımcı :
2010 – My Son, My Son, What Have Ye D… (Sinema Filmi)
1992 – İkiz Tepeler: Ateş Benimle Yür… (Sinema Filmi)
Oyuncu :
2017 – Lucky (Howard)(Sinema Filmi)
2016 – David Lynch: Yaşam Sanatı (Kendisi) (Sinema Filmi)
2014 – A Fall from Grace (William Tabb) (Sinema Filmi)
2012 – Side by Side (Himself) (Sinema Filmi)
2012 – Harry Dean Stanton: Partly Fic… (Himself) (Sinema Filmi)
2010 – David Wants to Fly (Kendisi) (Sinema Filmi)
2010 – 2012: Time for Change (Sinema Filmi)
2009 – Great Directors (Kendisi) (Sinema Filmi)
2007 – Dynamic:01: The Best Of Davidl… (kendi) (Sinema Filmi)
2005 – Midnight Movies: From the Marg… (Kendisi) (Sinema Filmi)
1995 – Lumiere Ve Ortakları (Kendisi) (Sinema Filmi)
1994 – Nadja (Morg Görevlisi) (Sinema Filmi)
1974 – The Amputee (Kısa Film)
Müzik :
1986 – Mavi Kadife (Sinema Filmi)
1977 – Silgikafa (Sinema Filmi)
