Eflatun Cem Güney
Eflatun Cem Güney Biyografisi
Türk halk edebiyatı araştırmacısı ve yazar. Masalcı Baba olarak tanındı.
Eflatun Cem Güney, 1896 yılında Malatya, Hekimhan’da doğmuştur. Telgraf müdürü Ahmet Hurşit Beyin oğludur. Daha altı yaşında babasını, yedi yaşında annesini yitirdi. Amcası Sivas Posta Müdürü Şevket Beyin yanında büyüdü. Birinci Dünya Savaşı’nın demin sona erdiği günlerde Sivas Sultanisi’nde Edebiyat Bölümünü bitiren tek öğrenciydi.
Öğrenim döneminin sonunda Konya Öksüzler Yurdunda Türkmaya başladı. Ateşkes günlerinde duygularını şiirlerle anlattı. 19 Mayıs, içindeki kurtuluş umudunu yeşertti. İlk Kuvayi Millîye Marşı’nı yazdı. Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyetinin Konya’daki çalışmalarına katıldı.
Kuvayi Millîye’nin Tavsiye gazetesi ile İrşat dergisinde çalıştı.
Hamdullah Suphi Tanrıöver’in bakanlığı döneminde toplanan ilk Maarif Kongresine katıldı. Kayseri Sultanisi Türkçe öğretmenliği esnasında Nafi Atuf Kansu’yla birlikte Misakı Millî gazetesini çıkardı.
Ankara’da, Reşat Nuri Güntekin, Ali Canip Usul, Hasan Ali Yücel’ ile birlikte Türkçe, Edebiyat kitaplarının incelenmesi çalışmalarına katıldı.
Eskişehir, Sivas, Samsun, Afyon, Kütahya, İstanbul gibi Anadolu’nun çoğu yöresinde edebiyat öğretmenliği görevi yaptı. Topkapı Müzesi Müdür Yardımcılığı, Millî Eğitim Müdür Yardımcılığı ve Irk Eğitimi Başkanlığı yaptı.
Oğluyla birlikte Gözü Yaşlı Kaval hikâyesini yazdı, ne eyvah ama hikâyenin gazetelerde yayımlanacağı günlerde oğlunu yitirdi. Tarifsiz acılar yaşadı, kırk gün kırk gece kapanarak İnsan Çocuğa Ağıtlar’ı yazdı.
Eflatun Cem Güney, geleneksel ahali hikâyelerimizi ve masallarımızı derledi. Masallar yazdı. böylece adı Masalcı Baba olarak da bilinmektedir.
Anadolu’nun birçok yöresini öğretmenlik görevi sırasında tanıdı. Bu yörelerde yerel sanat dergilerinin çıkmasına ön üçgenin taban olmayan kenarı oldu. Danimarka‘da yer alan Hans Christian Andersen Kurumu, Açıl Sofram Açıl adlı eseriyle ona 1956 yılında Dünya Çocuk Edebiyatı Övünç Belgesi verdi. 1960 yılında Dede Korkut Masalları adlı kitabıyla bu ödülü bitmiş kazandı.
Çocuk edebiyatımızın verimli yazarlarından Eflatun Cem Güney, çoğu masalımızın günümüz Türkçe’siyle her tarafta gün ışığına çıkarılmasında büyük rol oynadı.
Keza istanbul Radyosunda çalıştığı yıllarda Bir Varmış Bir Yokmuş adlı programında da fazla sayıda masalı anlatarak dinleyici ile buluşturmuştur.
“Yokuşlarda ter dökerek, inişlerde tırnak sökerek bu arada önlerine böylece bir dağ dikilmiş ki, ne dolanı çıkılır, ne tırmana tırmana. Ha işte, bu dağın böğründe bir yol bir iz ararken görmüşler ki, ne görsünler, gözleri ışıl ışıl, tüyleri kolan kolan bir kurt, bir çalı dibinde inildeyip duruyor. Meğer kurdun ayağına öyle bir çakır diken saplanmış, öyle bir çakır diken saplanmış fakat, nasıl deyim, kara saplı bıçak gibi, ta varıp kemiğe dayanmış…”
Az mı dinledik buna aynı masalları radyonun gözde iletişim arabulucu olduğu günlerde. Yazı dilinden başka bir anlatım bu; ırk hikâyelerinden izler taşıyan, azıcık da meddahları andıran. Masallarda böyle bireysel, kendine özgü bir anlatım yolu tutturmuştur Eflatun Cem Güney.
Masallar, ahali hikâyeleri söz konusu olunca Eflatun Cem ile birlikte sevda da hatırlanmalıdır. Çünkü o, bu tür millet ürünlerine gönülden bağlıdır, bunları yayına hazırlarken reel bir folklorcu gibi davranmakla kalmamış, bununla beraber bir artist, becerikli bir yazar gibi çalışmıştır. “Masallara yeni renkler, motifler katmış, yepyeni varyantlar yaratmıştır.” Ağlamaklı Kaval, Âşık Acayip, Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre onun kitaba geçirdiği, bize ulaştırdığı ve sevdirdiği halk müziği hikâyelerinden bir kaçı.
Bu yanıyla o, çağdaş bir halk hikâyecisidir. Onun oluşturduğu eserler millet ağzından özellikler, ırk zevkinden izler taşımaktadır. Folklor ona göre şu başlıklarda toplanır: Millî destanlar, epope tipi hikâyeler, ahali hikâyeleri, ırk masalları, mitler ve ahali efsaneleri ırk fıkraları, atasözleri, türküler.
Eflatun Cem Güney, 2 Ocak 1981 tarihinde istanbul’da 85 yaşında ölmüştür.
Eserleri :
Masal Kitapları :
1. Nar Tanesi (1945)
2. Us Kutusu (1947)
3. En Hoş Türk Masalları (1948)
4. Altın Heybe
5. Kül Kedisi
6. Alın Yazısı Sillesi (1948)
7. Açıl Sofram Açıl ve Congoloz Baba (1949)
8. Kara Yılan ve Kara Gülmez (1949)
9. Bir Varmış Bir Yokmuş (1956)
10. Evvel Süre İçinde (1957)
11. Gökten Üç Elma Düştü (1960)
12. Az Gittim Uz Gittim (1961)
13. Güler Yüzlü Ayva Dertli Nar (1969)
14. Al Elma Yeşil Elma (1969)
15. Sabır Taşı (1969)
16. Hasırcı Baba- Keloğlan (1969)
17. Aygın Baygın Ses ve Nurtopu (1970)
18. Yedi Köyün Yüz Karası (1970)
19. Altın Gergef (1971)
20. Güldükçe Güller Açan Kız (1971)
21. Tellerinde Bülbüller Şakıyan Saz
Halk Müziği Edebiyatı Çalışmaları :
22. Acıklı Kaval (1945)
23. Büyükbaba Korkut Masalları (1958)
24. Âşık Acayip (1958)
25. Kerem İle Aslı (1959)
26. Tahir İle Zühre (1959)
27. Şah İsmail (1957)
28. Erzurumlu Emrah (1955)
29. Insanlar Şiiri Antolojisi (1947)
30. Âşık Ruhsati (1953)
31. Meslekî (1953)
32. Kâmilî (1958)
33. Insanlar Türküleri (2 deri, 1953-1956)
34. Nasreddin Öğretmen Fıkraları (1956)
35. Folklor ve Eğitim (1966)
36. Folklor ve Ahali Edebiyatı (1917)
37. Ağıt Sesleri (1920, şiirler)
38. Dumlupınar’a Doğru
39. Kara Yazı
40. Atatürk – Hayatı ve Eserleri (1963)
