Georges Melies

Georges Melies Biyografisi

Fransız illüzyonist ve film yönetmeni.

Sinemanın gelişmesinde öncülük etmiş Fransız film yapımcısı, yönetmendir.

Georges Melies, 8 Aralık 1861 tarihinde Paris, Fransa’da ayakkabıcılık yapan Jean-Louis-Stanislas Méliès ve Johannah-Catherine Schuering çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Bütün adı Marie Georges Jean Méliès’dir. O doğduğunda babası 46 yaşındaydı, en büyük ağabeyi Henri, Georges’dan 20 yaş, minik ağabeyi Gaston, 9 yaş büyüktüler.

10 yaşındayken hayatını değiştiren bir deneyim yaşadı. Harry Houdini’nin ismini aldığı büyük fransız iluzyonist Robert Houdin’i sahnede izledi. Artık hayattaki tek amacı “efsuncu” olmaktı. Paris’de Ecole des Beaux Arts (Güzel Sanatlar Akademisi)’de okudu. 23 yaşında, 1884 yılında dil öğrenmek için gittiği Londra’da kariyerine bir sihirbaz olarak başladı.

Georges Melies, Paris’e dönüşünde sihirbazlık yapmaya başladı. bununla birlikte La Griffe adlı yayın organına, adının harflerinden türettiği Geo Smile takma adıyla karikatürler çiziyordu. Babasının emekli olup işini bırakmasından sonra bir süre ağabeyiyle birlikte aile işini yönetti. 1888’de, o sırada satışa çıkarılan Robert-Houdin Tiyatrosu’nu alabilmek için, kendi işlerindeki payını ağabeyine devretti. Her Yerde açtığı bu tiyatro salonunda büyücülük gösterilerinin yanı sıra, sinemanın ilkel bir biçimi olan “sihirsel fener” gösterilerine de yer verdi. Kendisi de ailesiyle birlikte hemen tiyatronun yandaki apartmana yerleşti. Tiyatroyu adamakıllı mekanik hale getirdi. 1888’de La Stroubaika Persane isimli oyunla perdelerini açan tiyatro içeri giren herkesin şaşkınlıktan dilini yutacak gösterilerle karşıladı. Melies, kendi sihir dünyasını yaratmıştı.

İş hayatına Paris‘te Theâtre Robert-Houdin’de sihirbaz olarak devam ederken 28 Aralık 1895 tarihinde Lumiere Kardeşler’in bazı filmlerini gördükten sonra filmci olmaya karar verdi.

Lumiere Kardeşler’in 1895’te sinematografı buluş etmeleri ve geliştirmeleri üstüne filmleri kaydedebilen, düzenleyebilen ve yansıtabilen bu aygıt büyük ilgi görür ve kardeşler ilk ücretli film gösterimini 28 Aralık 1895’te Paris’te bir kafede gerçekleştirir. Bir trenin istasyona yaklaşmasını konu bölge ilk gösterim meşhur bir tepkimeyle son bulur. İnsanların korkarak salondan çıkmak istemesinin gerisinde geriye doğru kalan 10 kısa metraj filmle gösterime devam edilir. Méliès de bu gösterimleri izleyenler arasındadır ve kelimenin bütün anlamıyla büyülenmiştir. Cihazı satın almak istese de Lumière kardeşler buna izin vermez ve Méliès pes etmeyip benzer bir aygıtı İngiliz mucit ve sinemacı Robert William Paul’dan Theatrograph’ı satın aldı. 4 Nisan 1896’da kendi salonunda film gösterileri düzenlemeye başladı.

Georges Melies, “Star Film Company” adlı şirketi 1896’da film üretimine başladı. Thomas Alva Edison’dan aldığı sinema filmi gösteriminde kullanılan birincil aygıt olan kinetoskopla geniş kitlelere ulaşan Méliès, hiç durmadan çektiği filmlerden kazanmış olduğu parayla çok geçmeden 1897 yılında Paris dışarıya, Montreal’de kendi stüdyosunu kurdu. Georges Melies’in Lumière kardeşlerden en büyük farkı, filmlerinde teknikten daha fazlasını kullanıp öykü anlatıyor olmasıdır. Londra’da tam zamanlı tiyatrocu olarak çalıştığı dönemde öğrendiği hileler üstüne kafa yorarak sinemada hikaye dönemini başlatır ve farkında olan olmadan süre ve mekan uzamı yaratmıştır. Bu Nedenle sinemanın kendine ait vakit ve alan oluşturduğunu ayrım edip kullanan birincil birey Georges Méliès olmuştur.

Bulduğu ilk teknik olan stop trick’le Paris’te Theâtre Robert-Houdin’de bir kadının şipşak ortadan kayboluşunu filme çeken Méliès, kadını iskelete dönüştürdüğü bu sinema hilesiyle fantastik bir dünyanın kapılarını aralamıştır. Nesnelerin kaybolması veya dönüşmesiyle birlikte zaman ve mekânı manipüle eden bu olayı keşfeden Méliès’in özel efektlerin atası olduğunu anlatmak hatalı olmaz.

İlk film gösterimini 4 Nisan 1896’da gerçekleştiren ve 1896 ile 1912 yılları aralarında yüzlerce film üreten Georges Melies, 1902 yılında Londra, Barselona ve Berlin‘de; 1903 yılında ise New York‘ta dağılma büroları kurarak Lumiere Kardeşler’i az daha saf dışı bıraktı. Ama; 1908 yılında geçiş döneminde sinema filmleri öbür tür bir misafir etme sunmaya yönelince Georges Méliès’nin popülaritesi de azalmaya başladı. Sinemadan uzaklaşarak stüdyosunu sahne gösterilerine açtı, kendisi de, 1923’te iflas edene dek sahneye çıktı ve komedyenlik yaptı.

1925 yılında eski oyuncularından Jeanne d’Alcy ile evlendi ve eşiyle birlikte bir oyuncakçı dükkânı açtı. 1920’lerin sonunda sinema çevrelerince her tarafta keşfedildiyse de, yaşamının geri kalan bölümünü kendisine ayrılan bir evde, unutulmuş olarak geçirdi.

En nihayetinde 1923 yılında iflas eden Georges Méliès’in birincil göz ağrısı Tiyatro Robert-Houdin yıkılır. Hayatının geri kalanını Fransızlardan aldığı Onur Lejyonu doğruca kira vermek zorunda kalmadığı bir dairede geçiren Méliès, bu fiziki jestten diğer hiçbir saygı görmez. Son günlerini görkemli şöhret hayatını mumla aratan bir değersizlikle mücadele ederek geçirir.

Gürültüsüz filmlere rağbet olmayan dönemde piyasadaki bütün kopyaları toplayıp kayıtlar haline getirerek bir nevi ilk sinematek’i de kurmuş olan Méliès, sinematografın icadından bir yıl sonra başlayarak hayatını kaybettiği 1938 yılına kadar kısa ve uzun metrajlı 552 filmde emek harcadı.

Son filmlerinden “Kuzey Kutbunun Keşfi” yenilenen pazarda rağbet görmeyince sinirlenen Méliès, filmlerinin bir kısmını yakar. Bir kısmını parasızlıktan hammadde olarak toptancıya satan Méliès’in birçok filmi de ordu göre el konularak askerlerin çizmelerine topuk yapılmak üzere eritilir. Özetle, sinemada devrim yapmış bir yaratıcının yalnızca 140 filmi günümüze ulaşabilmiştir. Bunlardan en önemlisi, birincil bilimkurgu ve birincil roman uyarlaması olan La Voyage dans la lune (1902) – Aya Seyahat filmidir.

1899 yılında yaptığı ve yanlışlıklar sonucu casuslukla suçlanan Alfred Dreyfus’un hikayesinin anlatıldığı “L’Affaire Dreyfus” tarihte sinema yüzünden meydana çıkan birincil politik anlaşmazlıkları ortaya döktü. Alfred Dreyfus’un musevi olması ve o dönemde bu hassas konuya dokunulmuş olması sokaklarda kavgalara niçin oldu. Film fransız hükümeti tarafından yasaklandı ve 1950’ye dek ortaya çıkmadı.

1901 yılında yazar Charles Perrault klasiği Mavi Sakal’ı filme çekti.

Avuç Içi saplanan top mermisi imgesi bugünde sinema tarihinin en aşina görüntülerinden birini oluşturur. Her karesi ile kült film haline gelen Avuç Içi Seyahat, buna rağmen Melies’in en sevdiği filmi değildir. Film, sinema tarihi açısından bambaşka bir ilki de oluşturur. Bazı dağıtımcılar Melies’in filmini müsade almadan ve para vermeden çoğaltırlar. Bu Nedenle Le Voyage Dans La Lune korsanı yapılan birincil film olarak tarihe geçer.

Evlilikleri :
1.eşi: Eugénie Genin (e. 1885-1913). Georgette Méliès ve André Méliès adlarında 2 çocuğu oldu.
2.eşi: Jeanne d’Alcy (e. 1925–1938)

Georges Melies, 21 Ocak 1938 tarihinde Paris, Fransa’da 77 yaşında ölmüştür.