Ahmet İhsan Tokgöz
Ahmet İhsan Tokgöz Biyografisi
1908-1921 yılları arasında Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Başkanı olarak görev yapmıştır.
Ahmet İhsan Tokgöz, 1868 yılında Erzurum’da doğmuştur. Babası Halit Bey, ordu muhasebeciliğiyle, yurdun çoğu bölgelerinde dolaşmış okumuş bir kişiydi. Ahmet İhsan Tokgöz, ilk ve orta öğrenimini babasının görevle bulunduğu İşkodra’da, Şam’da yaptı. Daha sonraları Ankara’ya geldiler. Meşhur devlet adamı ve ilk gazetecilerimizden Agah Efendi, o sırada sürgün olarak, Ankara’da bulunuyordu. Halit Bey’in de yakın arkadaşıydı. Agâh Efendi, Ahmet İhsan’a Türkçe, Fransızca dersleri verdi, değişik telkinlerle, onda hürriyete, zihin hürriyetine, basın hayatına karşısında birincil ilgilerin uyanmasına yardım etti.
1887 yılında Mülkiye’den (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) mezun oldu. Kalemi’nde ve Tophane tercümanlığında memurluk hayatından sonradan kendini en ince ayrıntısına kadar basına verdi. Malumat ve Servet gazetelerinde dış haber ve telgraf haberleri çevirmeni olarak çalıştı. 1891 yılında Cihan basımevini kurdu.
Ahmet İhsan Tokgöz, Servet-i Fünun dergisinin sahibi ve yazarıdır. Mal Varlığı-i Fünun dergisinin kurucusu ve sahibi olan Ahmet İhsan Tokgöz başmuharrirlik görevini uzun yıllar üstlenir. Dergide Tevfik Fikret Hüseyin Cahit Yalçın ve yeni harflerin kabulüyle Servet-i Fünûn, Uyanış adını aldıktan daha sonra Halit Fahri Ozansoy gibi ünlü edebiyatçılar yayınlama müdürü olarak ödev yaptılar.
Ahmet İhsan Tokgöz, Mal Varlığı-i Fünûn’dan önce Şafak (1886), Ümran (1889) gibi külgilerini çıkardı. Hükümet tarafından, çıkardığı dergiler kapatılan Ahmet İhsan Tokgöz, Servet gazetesinin sahibi Dimitri Nikolaidis’in desteği ve izni ile bu gazetenin eki şeklinde Servet-i Fünûn’u çıkarmaya başlar. Servet gazetesi kendisinden beklenen hizmeti veremeyince kapanır (1892). Bu Nedenle bir sene sonra, Mal Varlığı gazetesinin eki olan Mal Varlığı-i Fünûn, egemen yayınlama organı olur. Dergi, 27 Mart 1891 – 26 Mayıs 1944 tarihleri aralarında, 54 sene ve 2464 rakam yayımlandı. Başlangıçta öğretici eğitici bir magazin dergisiyken, 7 Şubat 1896’da Tevfik Fikret’in yönetime gelmesiyle bir edebiyat dergisine dönüştü.
Ahmet İhsan Tokgöz, matbaasını kurup, Servet-i Fünûn’un imtiyazını üstüne alınca; “iyi bir resimli haftalık gazete çıkarmak ister. Avrupa’da o dönemde yeni kullanılan “çinkografi” tekniğini inceler. Yazışmalar sonucunda ünlülerin resimlerinden oluşan “galvano kalıp”lar getirtir. Avrupa’ya gider ve yeni baskı tekniklerini öğrenir. Fransa’dan kağıt ithalatı yapan Ahmet İhsan Tokgöz, baskı tekniği yönünden Servet-i Fünûn’un, dönemin en iyi dergisi olmasına gayret eder. Bu konudaki çalışmalarını taktir eden Saray’dan nakdî destek bile görür. Teknik yönden, dönemin manâlı dergileri üzerine yapılan bir değerlendirmede şöyle denilmektedir: “Bu dönemin baskısı, dizgisi, bugün için tarihsel birer doküman değeri içeren resimleriyle ün yapan Şehbal yanına, edebiyata yük veren Mecmua-i Ebüzziya, Mal Varlığı-i Fünûn ve bilhassa de Resimli Kitap gibi dergileri önemlidir.”
Servet-i Fünûn’un birincil sayılarında, dönemin öteki öyle fazla dergisinde olduğu gibi, “fennî” konulara önem verilmesinin yanına, magazin konularına da yer verilir. Bu dönemde, dergide yer alan yazıların böylece birçok Ahmet İhsan Tokgöz göre yazılır. Ahmet İhsan Tokgöz, dergiye, okuyucunun ilgisini çekmek, okuyucuyu bilgilendirmek ve o dönemde fazla gereklilik duyulan keşif yapacak kişilerin yetişmesine katkıdan ve hayal ettiren yazılar çeviri eder. Servet-i Fünûn’un kuruluşundan fazla önce başladığı (1880) çeviri işinde bilhassa, Jules Verne‘nin (1828 – 1905) eserlerini yukarıdaki sebeplerden nedeniyle tercüme eder.
Serveti Fünun, Abdülhamit II döneminde Edebiyat-ı Cedide (1896-1911), II. Meşrutiyet döneminde Fecr-i Âti (1909-1912), Cumhuriyet döneminde de Yedi Meşaleciler’e (1928) dergi oldu.
Mal Varlığı-i Fünûn’un basın tarihinde ve edebiyat alanındaki manâlı yeri, 1895’ten daha sonra bu dergi civarda yaşanan gelişmelerden kaynaklanır. Çünkü bu tarihten itibaren dergi, eski-yeni edebiyat tartışmasında buluş taraftarlarının yayın organı olur. “Muallim Naci– Recaizade Mahmut Ekrem mücadelesi” hükümetin araya girmesi ve 1893 yılında Muallim Naci‘nin ölümü üstüne kapanır.
Ahmet İhsan Tokgöz’ün en kayda değer özelliği ise yaptığı çevirilerdir. Çevirileriyle Jules Verne’yi Türk toplumuna başlangıçta tanıtan kişidir.
Bir dönem futbol ve spor yazarlığı da yapan Ahmet İhsan Tokgöz, 1908-1921 yılları aralarında Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Başkanı olarak tahsis yapmıştır.
1909 yılında Ticaret Mekteb-i Âlisi’nde vermeye başladdürdü. 1912 yılında on dört ay Beyoğlu belediye reisliği yaptı. 1931 yılında Ordu’dan milletvekili seçildi. 4, 5 ve 6’ıncı dönem Ordu Milletvekilliği yaptı.
Ahmet İhsan Tokgöz, 28 Aralık 1942 tarihinde Değirmendere, İzmit’de kendi evinde 74 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
1930 – 1931 – Matbuat Hatıraları (Kitap)
1891 – Avrupa’da Ne Gördüm (Seyahat Yazısı)
Haver (Roman)
Ülfet (Roman)
Haraşo (Roman)
