Arif Damar

Arif Damar Biyografisi

1940 kuşağı toplumcu şairleri aralarında agresif, lakin barışcıl ve insancıl yanı ağır basan yoğun içerikli, dil ögesini, biçim kaygısını taşıyan, işçiliği itinalı şiirleriyle tanındı.

Arif Damar, 23 Temmuz 1925 tarihinde Çanakkale‘nin Gelibolu ilçesi Karainebeyli köyünde doğmuştur. Beş yaşında iken babasını, 11 yaşında iken de annesini kaybetti. Köy ilkokulunda başladığı ilköğreniminin son sınıfını, bir sene bakımını üstlenen teyzesinin yanına, Çanakkale Cumhuriyet İlkokulu’nda 1937 yılında tamamladı. Ortaokulu Edirne’de ve İstanbul‘daki Yenikapı Ortaokulu’nda 1941 yılında bitirdi. İstanbul Erkek Lisesi’ndeki öğrenimini iki yıl daha sonra bıraktı. Şiir yazmaya orta birinci sınıf öğrencisi iken başladı.

1940 yılında 15 yaşında iken Yeni İnsanlık adlı dergide “Şahane Çocuk” adı ile ilk şiirini (Edirne’de Akşam) yayınladı. 1944 yılında Ankara‘ya taşındı, 1950 yılına kadar burada yaşadı. 1945 yılına Ant Dergisi’nde yayımladığı şiirlerle adını duyurdu. 1944-1947 yılları aralarında Atatürk Orman Çiftliği‘nde memurluk yaptı.

Arif Damar, 1947 yılında askere gitgide artarak, askerliğini Kayseri ve Sivas’ta sürgün alayında yaptıktan daha sonra 1950’de İstanbul‘a taşındı. İstanbul’a geldikten sonra Mahmutpaşa’da işportacılık yaptı.

1951 Eylül’ünden 1952 Mart’ına kadar Türkiye Komünist Partisi öncülüğünde çıkan Yeryüzü adlı kültür dergisinin idare kadrosunda oldu.

15 Kasım 1951’de yayımlanan “Dayanılmaz” adlı şiirinin peşinde dar örgüt üyesi olduğu suçlamasıyla 5 Aralık 1951’de tutuklandı. 2 yıl cezaevinde kaldı, kanıt yetersizliğinden temize çıkma etti. Cezaevinden çıktıktan sonradan çok farklı alanlara yönlendirilmiş işlerde çalıştı.

Bir müddet Arif ‘Barikat’ takma ismiyle toplumsal realist anlayışta şiirler yazdı. Bu dönem şiirlerini 1956 yılında “Günden Güne” adlı kitabında topladı. Kitap basıldıktan 5 ay daha sonra toplatıldı fakat temize çıkma etti. 1968 yılında Türk Solu dergisinde yayınlanan “Che” başlıklı şiirinden dolayı hakkında tekrar dava açıldı oysa bu davadan da beraat etti.

1958 yılında “İstanbul Bulutu” adlı kitabıyla Yeditepe Şiir Armağanı’nı Cemal Süreya ile birlikte aldı

Sonraları İkinci Yeni şairlerinin yanında, imgeye siklet veren bir şair olarak göründü. 1969 yılında Suadiye’de Yeryüzü Kitabevi’ni kurdu ve yönetti. Yayınevinde yasaklanmış yayın bulundurduğu gerekçesiyle 1982 yılında üç ay hapis cezasına çarptırıldı, Bozcaada tutukevi’nde yattı. Seslerin Ayak Sesleri (1975) adlı kitabındaki “Vietnam” adlı eski bir şiirinin Sakarya gazetesinde yayınlanması üzerine açılan davada sivil duruşma görevsizlik kararı verdi. Dosyanın gönderildiği Gölcük Askerî Mahkemesi ise, şairin beraatine karar verdi. (1984). 1984 yılında kitabevini kapatıp kendini tam olarak yazılarına verdi. “Arif Hüsnü”, “Ece Ovalı” takma isimlerini de kullandı. En sevilen şiirlerinden biri (Savrulurken Kar) “Hallaç” tır.

İlk şiirlerinde Arif Barikat adını kullanan Arif Damar Ulus ve Tanin gazetelerinde yazdığı makalelerinde Ece Ovalı takma adını kullandı. Şiirleri ve yazıları Yemin, Yeryüzü, Arkadaş, Yelken, Yeditepe, Milliyet Sanat, Ağırlama, Yazko, Papirüs, Varlık gibi dergilerde ve Halk, Tanin, Halkçı gibi gazetelerde yayınlanan şairin Büyük Gazete ve Vatan’da yayınlanan Ayyaş Kâğıt ve Hatalı Yorum adlı iki de uzun öyküsü bulunmaktadır.

1985 yılında Melih Cevdet Anday ile karşılıklı imza attığı “Yağmurlu Sokak” adlı romanı yayımladı. Bu kitabı iki yazan 1959’da yazmışlar ve Murat Tek takma adıyla Tercüman Gazetesi‘nde tefrika edilmişti. En son Cumhuriyet Gazetesi’nde ‘Ayın şairi’ bölümünü hazırlıyordu.

Arif Damar, 1955 yılında öğretmen Nahit Fıratlı bayan ile evlendi, boşandı. sonra 1963 yılında ölene değin birlikte olduğu mimar Tülin Meriç ile evlendi. Nice Damar adında bir oğlu vardır.

Arif Damar, 20 Ekim 2010 tarihinde Göztepe, Kadıköy, İstanbul’da 85 yaşında yürek yetmezliği sonucu yaşamını yitirdi.

Ödülleri :
1958 – Yeditepe Şiir Armağanı (İstanbul Bulutu) (Cemal Süreya ile birlikte)
1994 – Salihli Dionysios Şiir Ödülü
1996 – Edebiyatçılar Derneği Iftihar Ödülü
2008 – Sedat Simavi Edabiyat Ödülü (Bir Gökkuşağı İnerse Nasıl)

Eserleri :
Test:
2007 – Edebiyat Yazıları (2007)

Roman:
1985 – Yağmurlu Cadde (Melih Cevdet Anday‘la, 2001)

Öykü:
Ayyaş Kâğıt
Yanlış Yorum

Şiir:
1956 – Günden Güne
1958 – İstanbul Bulutu
1959 – Kedi Aklı
1962 – Saat Sekizi Geç Vurdu
1966 – Herif Kuş
1975 – Seslerin Bacak Sesleri
1976 – Alıcı Kuşu Kardeşliğin
1980 – Ölüm Değil fakat
1984 – Ay Ayakta Değildi
1985 – Acı Ertelenirken
1988 – Yoksulduk Dünyayı Sevdik
1990 – Herif Kuşu Kardeşliğin
1995 – Eski Yağmurları Dinliyordum
2002 – Külliyen Inkar
2004 – Kırık Makara
2006 – Gitme Kal
2008 – Bir Gökkuşağı İnerse Nasıl

Arif Damar şiirlerinden misal :
Savrulurken Kar:
Kar savrulurken
Günler günlerdir kesintisiz
Ben de savrul savruluyorum
Yetmiş yılın ötesine
İki kardeş ast yanayız
Bir sac mangalın önünde

Uzatmışız ellerimizi
Arada karıştırıyoruz
Soğuk çok soğuk küllerini
Tek kıvılcım bile yok
Çekmiyoruz yine de

Anamız ayakta
Bakıyor pencereden
Kar savrul savrulurken
Güneş açıyor aniden
Birden bir ses bir avaz
Esmer bir yüz
Sokaktan geçip giden

Pamuk attıran
Pamuk attıran

Anamız konuşuyor kendi kendine

Sen de aç ben de aç
Gel sevişelim hallaç

GİTME KAL
Nice nice acıları aklına getir
Bunca yoksulluğu aklına getir
Gözyaşlarını aklına getir
“GİTME KAL” var değil dinlemez bir çocuk isteğidir
Gitme aklına getir

Kıraç mı kıraç toprakların üzerine
Güneşler açar yağmurlar kesilince
Anadan Doğma kayada yeşerir inci ağacı
Dağların kuytusunda bir uslu çiçek
Dağıtır mavisini kendi kendine
Gitme beraberlik içinde
Nasıl sevinirdik aklına getir

Hissen Yok Bu Akşamda Senin:
Hissen yok bu akşamda senin
sen öğleden beri
bu renk renk
bu çeşit çeşit söylenen şarkının
bundan böyle haricindesin.
Tankın gölgesi uzandı üzerine kadar,
nerdeyse, habersiz gün batacak.
Ayrıntılarıyla çekmiş göğsünden akıcı kanı
büyük ve mütehammil toprak.
Her şeyin ne kadar şikâyetsiz
saatin hâlâ işliyor bileğinde,
onu akşamdan akşama kurardın,
natürel biraz sonra duracak.
Bugün günlerden cumartesi,
dün yazdığın mektup,
ancak, dört gün daha sonra eline değecek karının.
Senin orada eskisi gibi sesin işitilecek,
sesin avunma edecek
düşünür gibi gülecek,
özet olarak: Yaşayacaksın.
Çocuğun o akşam yazdığı cevapta
bahsedecek çiçek açtığından
bahçenizdeki ağaçların.
Güneş battı,
yıldızlar doğacak biraz sonradan,
hemen karnın acıkmış olacaktı.
Çantanda tayının ve konserven var,
cebinde, yemekten sonradan içecek sigaran.
Düşman bozguna uğratıldı dost,
mısralarımda olsun uyan! ..

Seslerin Ayak Sesi :
Kırlangıçlar dönecek yakında
Açılacak şerefli kapıları
Haziran sabahlarının
Ağirdan
Yer gök deniz nasıl bak
Birbirine karışacak
Çiçekler başı çekecek hey Nice
Sonradan çocuklar
Balonlar uçurtmalar bulutlar ellerinde
Arkasından
Beyazlar kırmızılar kayıklar
Haydiii
Yeşilde mavilikte
Üçgenin Taban Olmayan Kenarı sesleri var diğer işiteceksin
Bizlerin etap sesinden
Toprağın var suların var ağaçların var
Günlerin gecelerin
Sözlerin biçimlerin but sesleri
Bacak sesleri elele
Ayak sesleri kıyamet gibi
Işığın bacak sesi
Gölgenin üçgenin taban olmayan kenarı sesi
Seslerin üçgenin taban olmayan kenarı sesi
Çocuğum birincil ağızda bunları belle