Aristopfanes

Aristopfanes Biyografisi

MÖ 450 – MÖ 380 yılları aralarında yaşamış bir komedya yazarıdır. Eserlerinde devrin tanınmış kişilerini ve bazı toplum olaylarını yermiştir. Bu eserlerde barbar şakalar, küfürler, küfürlü sözler bol miktarda yer alır.

Aristopfanes, MÖ 450 yılında Atina’da doğmuştur. Babasının adı Philippos’dur. Eski Yunanlı komedya şairi. “Eski Komedya” ve “Orta Komedya” türlerindeki oyunları günümüze kalmış tek Atinalı komedya şairidir. Adı “görüşünüz hatasız, en iyi” anlamına gelir.

Aristopfanes’in yazarlık yaşamı MÖ 427’de başladığı sırrleriyle savaşmaktaydılar. Bu çatışmalar yirmi yedi yıl kadar sürdü ve İsparta’nın Atina’yı yenmesiyle MÖ 404 yılında sonuçlandı.

İlk komedyası (yitik) Dazia/es’i (“Şölenciler”) adeta MÖ 427’de yirmi üç yaşında iken yazmış ve yaşamının sonuna değin hemen her sene bir ya da iki komedya ile yarışmalara katılmıştır.

Oyunlarından anlaşıldığına kadar Aristophanes, Atina’nın siyasal yaşamını fazla yakından izlemiş, aralıklarla yirmi yedi sene süren ve sonunda Atina Demokrasisinin yıkılmasına yol açan Atina ve Sparta arasında yaşanan Peloponnes Savaşları’na durmadan aleyhinde çıkmış, demokrasi döneminde asiller sınıfının yandaşı olarak, savaşı körükleyen “halkçı” politikacıları yermiştir. Bilhassa Peloponez Savaşı sırasında savaş çığırtkanlığı yapan kişiler, Aristofanes’in “Barışma Üçlemesi” diye adlandırılan komedya eserlerinde alaya alınırlar. Bu üçleme yazarın “Lysistrata” ya da “Kadınlar Savaşı” (MÖ 411), “Barış” (MÖ 421), “Kömürcüler” (MÖ 425) adlı oyunlarından oluşmaktadır.

M Ö 426’da Büyük Dionysia bayramında yarışmaya katılan ve aşina ikinci oyunu olan günümüze ulaşmayan Babylonioi (“Babilliler”) komedyasında Atina devletini ve yöneticilerini ufak düşürdüğü gerekçesiyle zamanın “laf cambazı”u Kleon tarafından hakkında kovuşturma açılmıştır.

Aristofanes geleneklere bağlı ve her yeniliğe tepki gösteren bir yazardı. Düşüncelerinde tutucuydu. Edebiyatta ve sanatta yapılan yenilikleri öyle beğenmezdi.

Yazarın tutumu Sophistlere ve doğal olarak Socrates’e aleyhinde da aynıydı; çünkü Aristofanes’in gözünde bunlar tehlikeli ihtilalcilerdi, gelenekleri yıkan, töreleri saymayan düşünürlerdi. Tüm bunlara karşın, MÖ 411’de yazdığı “Lysistrata” oyununda gerçekleşeceğini umduğu barışı tesis etme görevini kadınlara verir. Bu koşul, kadınların vatandaş bile sayılmadıkları Atina toplumu açısından önemli bir adımdır.

MÖ 423’te oynanan “Bulutlar” tragedya ve komedya eserlerinin yer aldığı yarışmada oysa üçüncülük aldı. Aristofanes bu eseri kendisi de başarısız bulduğundan oyunu her yerde ele aldı. Bu komedyada saldırılar Socrates’e ve eğitim üzerine yöneltilmişti. Oyunun sonu oldukça yok edici oldu. Socrates, tutuklanmasının ve ölüme mahkûm edilmesinin en kayda değer etkenlerinden biri olarak bu komedyayı gösterdi.

Başka bir yunan oyun yazarı olan Euripides’in “Helene” adlı oyununa bir parodi olarak MÖ 410 yılında “Thesmophoria Şenliğini Kutlayan Kadınlar” adlı komedyada Euripides’e saldırdı.

MÖ 393’te oynandığı sanılan “Kadınlar Irk Meclisinde” yazarın ilk oyunlarından fazla farklıydı. Atina demokrasisi gerilemeye başladığından siyasal taşlamaya girmek zorlaşmıştı; çünkü baskı başlamıştı. Aristofanes bu eserinde bayan haklarını alaya aldı.

Sağlığında 4ristopfanes’in 11 oyun metni gelebilmiştir. Bunların sonuncusu “Plutos”tur (MÖ 388).

Aristopfanes, MÖ 380 yılında 70 yaşındayken Yunanistan’ın Delfi kentinde ölmüştür.

Aristofanes’in Türkçeye çevrilmiş Yapıtları :
– Lysistrata -Kadınların Savaşı , (çev. 1966) Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu,
– Kuşlar, (çev. 1966) Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu,
– Eşek Arıları – Yargıçlar, (çev. 1966) Sabahattin Eyüboğlu,
– Bulutlar, (çev. 1957) Ali Süha Delilbaşı,
– Barış, (çev. 1966) Azra Erhat,
– Kurbağalar, (çev. 1946) Nevzat Hatko

Aristofanes’in Günümüze Kalmış Olan 11 Eseri :
Akharnes, MÖ 425, (“Akhar-nui’lilsx”)
Hippes, MÖ 424, (“Atlılar”)
Nephelai, MÖ 423, (Bulutlar)
Sphekes, MÖ. 422, (Eşek Arıları: Yargıçlar)
Eirene, MÖ 421, (Barış)
Ornithes, MÖ 414, (Kuşlar)
Lysistrate, MÖ 411
(Lysistrata: Kadınların Savaşı); Thes-mophoriasdosai, MÖ 411
(“Thesmophoria Bayramında Kadınlar”); Batrakhoi, MÖ 405
(Kurbağalar); Ekklesiasdosai, MÖ 391
(“Kadınlar Halk Meclisinde”) ; MÖ 388