Baki Mahmut Abdülbaki
Ebedi Mahmut Abdülbaki Biyografisi
Türk divan edebiyatının büyük şairlerinden biridir.
Ölümsüz Mahmutİstanbul’da doğdu. Esas adı Mahmud Abdülbaki’dir. Çocukluğunda serac (camilerde kandillerin yakılmasından sorumluluk sahibi kimse) çıraklığı yapmıştır. Sonsuz’nin babası Mehmet Efendi Fatih Camii’nde müezzinlik yapıyordu. Medrese öğrenimi fark etti. Zamanının meşhur şair ve bilim adamlarıyla görüştü. Onlardan dersler aldı. 18-19 yaşlarında iken bundan böyle ünlü bir şair olmuştu. Yeteneğiyle çevresinin ilgisini çekti. Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, III. Murat, III. Mehmet ve Sokullu Mehmet Paşa gibi dönemin en yüksek kişilerinin desteğini kazandı.
1554 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın Doğu Seferi’nden dönüşünde Kanuni Sultan Süleyman‘a sunduğu bir kaside ile onun ilgisini çekti.
1564’te padişahın buyruğu ile mülazim olarak önce Siİivri Piri Paşa Medresesi’ne, ertesi yaşa Medresesi müderrisliğine atandı. Bu Nedenle İstanbul’da meslek yaşamına başlayan Ebedi, Kanuni Sultan Süleyman’a sunduğu kasideler ile edebiyattaki ününü ve yerini de pekiştirdi.
Medrese öğrenimini bitirdikten sonradan İstanbul medreselerinde müderrrislik yapmaya başladı. Mekke, Medine ve istanbul yüksek kadılıkları yaptı. Anadolu ve Rumeli kazaskerliklerinde bulundu. Şeyhülislâm almak arzusuna bir türlü ulaşamadı. Çeviriler yaptı.
Sultanü’ş-Şu’ârâ (Şairlerin Sultanı) olarak anıldı. Aşk, yaşamanın zevki ve doğa, şiirlerinin başlıca konularıdır. Dil kullanımında fazla yeteneklidir. Genelde din dışı konuları işlemiştir. Bakî, eğlenceye, yaşamaya düşkün bir şairdir. Ona kadar, insan ömrü fazla kısadır; bu kısacık ömür elden geldiğince müsamaha ve eğlenceyle geçirilmelidir. Herkesin zahmetsizce anlayacağı sade şiirden hoşlanmayan Bakî, duygu ve düşüncelerini olduğu gibi fakat nükteli ve sanatlı bir şekilde açıklama eder. Fuzuli’den sonradan 16.yüzyıl divan edebiyatının en büyük şairlerindendir.
Eserlerinden biri de Kanuni Sultan Süleyman‘ın 1566 yılında vefatı üzerine yazdığı “Mersiye-i Hazret-i Süleyman Han” isimli Kanuni mersiyesidir. Bu mersiye terkib-i bend şeklinde yazılmış; ayrıca teknik olarak güçlü yapısı hem de ahengi ve dönemin ruhunu, bilhassa edebiyat tarzını, güzel bir şekilde açıklama ettiği için en ünlü mersiyelerden birisi olmuştur.
Süleyman’dan daha sonra tahta çıkan II.Selim’e bir cülus kasidesi sundu, lakin yükselişlerini çekemeyenlerin etkisiyle birkaç ay daha sonra Murad Paşa Medresesi’ndeki görevinden alındı. Uzun süre işsiz kaldıktan sonradan, 1569’da Mahmud Paşa Medresesi’ne ve Eyüp Medresesi’ne atandı. Münşeatü’s Selatin yazarı Feridun Bey’in yoluyla Sadrazam Sokulu Mehmed Paşa’nın korumasına giren Ebedi, 1573’te sahn müderrisi oldu ve benzer yıl padişahın özel toplantılarına çağrılmaya başladı. II.Selim’in birkaç gazelini tahmis etti; ayrıca değişik vesilelerle ona methiyeler yazdı. III.Murad tahta çıktıktan daha sonra da yerini korudu ve 1575’te Süleymaniye Medresesi müderrisliğine yükseltildi.
Aynı yıl kendisini çekemeyenlerin, Nami’nin bir gazelini tahrif ederek ona mülk etmeleri ve bu gazelde III.Murad karşı bir ima bulunması sebebiyle görevden alındı. Bunun içten olmadığının kanıtlamasıyla sürgünden kurtulmasına rağmen, 1576’da Edirne’de Selimiye Medresesi müderrisliğine atanarak İstanbul’dan uzaklaştırıldı.
1579’da Mekke kadılığına, 1580 yılında da Medine kadılığına gönderildi. 1581’de görevden alındı ve İstanbul’a döndü. 1584’te İstanbul kadılığına getirildi. 1586’da Anadolu kazaskeri, 1591’de de Rumeli kazaskeri oldu.
Ebedi, 1600 yılında İstanbul’da öldü.
Eserlerinden Bazıları :
Dîvân (4508 beyitlik, en manâlı eseri)
Fazâ’ilü’l-Cihad
Fazâil’i-Mekke
Hadîs-i Erbain Tercümesi
Kanuni Mersiyesi
Şiirleri :
Güzellikte Sen Muhteşem…Hüzünde Ben…
Aşk Sultanının Fermanlı Kölesi
Naz Sana, Niyaz Bize Ey Sevgili!..
Ayağının Toprağına Yıldızlar Dökülen Sevgili…
Yedi İklim Dört Köşe…
Aşk Fenini Üstadı
Gel Ey Saki!..
Hem Vallahi, Keza Billahi…
Güzeller Seyrine Varalım, Bayram Bugün!..
Mevki ve Makam; Çer ve Çöp…
