Epikür

Epikür Biyografisi

Epikür
Doğumu : MÖ 341 Samos’ta ya da Atina’da
Ölümü : MÖ 270, Atina, Yunanistan
Filozof

Epikür, Helenistik felsefenin en önemli düşünürlerinden birisidir. Etik felsefesi geliştirmiştir ve felsefenin asıl düşüncesi mutluluktur. Temel amacın mutluluğa varmak olduğunu belirtir.

Epikür, MÖ 341 yılında Samos’ta veya Atina‘da doğmuştur. Epikuros da denilir. Fakir bir kimse olan babası Neokles, sonradan yerleştiği Atina’da öğretmendi. Felsefeye 14 yaşında başladı. İlk felsefe derslerini Theoslu Nosiphane’den aldı. Aristotales felsefesini ve Democritusçu görüşü tanıyarak yetişti. Atomculuğu ve çağının akımı olan Phyrrhon‘un kuşkuculuğunu öğrendi. 18 yaşında Atina’ya gelip Akademi’de Anaksagoras ve Archelaos‘un öğretisini inceledi. sırası gelmişken Büyük İskender‘in MÖ. 323 yılında ölümü üzerine Atina’dan ayrıldı.

Epikuros, bir zaman Sisam adasında Eflatun/Platoncu bilgelerden öğrenim gördü. Ailesinin Sisam’dan sürülmesi üstüne Kolophon’a (Değirmendere) yerleşti, sonradan Teos’da (Sığacık) Democritusçu filozoflardan Nausiphanes’in öğrencisi oldu ve ondan Democritus’un düşüncelerini, bilhassa atom kuramını, şüpheci Phyrrhon’un görüşlerini öğrendi. Bir süre Mytilene (Midilli) ve Lampsakos’ta (Lapseki) felsefe okuttu.

Epikür Lesbos /Mytilene (bugün, Midilli) Adası’nda, sonra döneminin doğa bilimleri merkezi olan Anadolu’nun Lampsakos (bugün, Lapseki) Kenti’nde dersler verdikten sonradan, MÖ 306’da, Atina’da, satın aldığı evin bahçesinde dersler vermeye başladı. bu nedenle Epiküros‘un okuluna kepos (bahçe), öğrencilerine de “Bahçeliler” denir. Orada ölümüne dek bir filozoflar ve dostlar meclisini çevresine topladı.

Maddeci bir filozof olan Epikür, Democritus‘un atomculuğunu sürdürmüş, yenilemiş ve onun temelleri üzerinde insan mutluluğunu öne çıkaran bir tutku felsefesi kurmuştur.

İç hareketin kaynağı olan maddenin öncesizliğini kabulden yola çıkan Epiküros‘tan günümüze sadece birkaç metin parçasıyla üç mektubu ulaşmıştır.

Epikuros’a ait 300 değin eserden günümüze dek ama Diogenes Laertios‘un on kitaplık “Meşhur Filozofların Yaşamları, Öğretileri ve Özdeyişleri”nde (Peri Bion Dogoraton kai Apoftegmaton) bulunan üç mektubu ve 40 özdeyişini içeren “Temel Öğretiler” (Kriai Dohiai) adlı eseri ulaşmıştır.

Epikür’ün Herodot‘a yazdığı mektup, fizik üzerinedir ve atomculuğun esas ilkelerini içerir. Pitokles’e mektubu, jeoloji, meteoroloji ve gök olayları konularını içermekte; Moekeus’a mektubuysa, ahlak dolayısıyla, yaşama sanatı ve akıllılık üzerinedir.

Epikuros’un felsefesiyle ilgili öteki kaynaklar, Herculanum kazılarında Papiri Evi’nde yer alan papirüsler ve fazla daha yeni olarak XIX. yy’da Vatikan el yazmalarında ortaya çıkarılan “80 Vatikan Özdeyişi”dir.

Etik felsefesi geliştirmiştir ve felsefenin başlıca düşüncesi mutluluktur. Temel amacın mutluluğa varmak olduğunu belirtir. Mantık da, doğru yaşama gelmek için gerekli olan bilginin üretilmesini sağlayan bir araçtır. Doğru data olmadan dürüst eylemlilik olmayacaktır; doğru bilginin ölçütü ise ikili bir temele sahiptir, ilki duyu verileri ikincisi ise müsamaha ve acı duyumlarıdır.

Felsefenin amacının insana mutluluk vermek olduğunu savunan Epiküros, bilgi, bilim ve hipotez gibi şeylerin insan yaşamına dinginlik ve huzur kazandırmak amacına hizmet ettikleri ölçüde değerli olduğunu söyler. Epikuros’a kadar; insan, tanrı ve vefat korkusundan kurtulmalıdır. Kuruntulardan ve önyargılardan arınarak buna ulaşılabilir. Bu noktada Epikuros’un felsefesine Democritus‘un atomcu teorisinin etkileri karışır.

Felsefenin insanı mutlu kılması için önce onu temelsiz korkulardan arıtması gerektiği görüşünden yola çıkarak doğaya dayanan fiziksel bir dünya görüşünü savunur. Birtakım değişikliklerle Leukippos ve Democritus atomculuğunu canlandıran Epiküros, boşlukta eşit şipşak hareket eden atomlar arasındaki çarpışma olanağını açıklama yapmak nedeniyle atomların yörüngelerinden kendiliklerinden saptıkları görüşünü ileri sürer.

Doğadaki her şey atomların mekân içindeki hareketlerinden meydana gelmektedir. Yalnızca bu hareket mekanik bir zorunlulukla meydana gelmez. Bu doğa düşüncesiyle Epikuros Tanrı kavramını dışta bırakmaya çalışır. Tanrının varlığı yokluğunu değil dünyaya aleyhinde ilgisizliğini belirtir.

Keza ruh konusunda da somut bir açıklama öne sürer, ona tarafından insan ruhu maddesel bir niteliğe sahiptir, diğer türlü var olabilmesi söz konusu olamaz. Ruhun maddi varlığını açıklamak üzere Epikuros onun dört ögeden meydana geldiğini belirtir. Ateş, soluk, hava ve adlandırılamayan dördüncü bir öge. İlk üçü fiziki kısmı meydana getirir, dördüncü öge ise ruhsal kısmı oluşturur. İnsan ölünce bu ögeler dağılır, yani birliklerini kaybederler. Dolayısıyla ebediyet ya da ruh-göçü diye bir şey olamaz.

Düşünceleri Jean Jacques Rousseau gibi düşünürlere kaynaklık etti.

Epikür, hepimizin mutluluğu bulabileceğini bahis etmektedir, natürel onu doğru yerde arama koşuluyla… Ona göre hayatta mutsuz olanlar bunu yanlış yerde arayanlardır.

Epikür, MÖ 270 yılında Atina’da 71 yaşında ölmüştür.

Epikürosçuluk, yaratılan katı dogmatizm sebebiyle her zaman olduğu gibi kaldığından gerektiğince gelişemedi. Epikürosçu felsefeye aleyhinde sert tepkiler de bu bağlamda ortaya çıktı. Bilhassa Stoacılar kuvvetle eleştirmenlerine karşın, Roma’da Lucretius ve Jül Sezar gibi yandaşlar buldu, Daha sonraları Voltaire ve Montaigne de Epikür‘ün etkisinde kaldılar. Sigmund Freud da psikanaliz öğretisinde Epikürcülükten yararlanmıştır.

Felsefesinın odağına mutluluğu (eudaimonia) yerleştiren Epikuros’a tarafından insan bir hayat varlığıdır, evrende belli bir yeri, yaşamının da emin bir ereği vardır. İnsan varlığından yola çıkan felsefe, insanı anlamak ve izah etmek için, üç esas konu üzerinde durur. Bunlardan biri âlem (physeus), İkincisi mantık (kanon), üçüncüsü de ahlak (ethika) adını alır. Felsefenin üzerinde durması, çözüm araması gereken bütün sorunlar bu üç konuda toplanmıştır. İçerikleri ayrı olmasına karşın, bu üç konunun, ereği birdir, o da insan mutluluğudur. İnsanı anlamak için önce, onun içinde yaşadığı dünyayı, dünyayı kuşatan evreni çakmak, tanımak gerekir.

Mantık, Epikuros’a tarafından dürüst düşünmenin, içten veri sağlamanın ilkelerini araştırır, insan bilgisinin genel kurallarını, ölçülerini göstermeye çalışır. Mantığın üstünde durduğu bu ölçüler ve kurallar üçe ayrılır: algılar, kavramlar ve duygular.

Epikür’ün felsefe ile ilgili sözleri :
– Tanrı kötülüğü durdurmak istiyor da gücü mü yetmiyor? Öyleyse o güçsüzdür. Yok gücü yetiyor da önlemek mi istemiyor? Öyleyse o, fena niyetlidir. Ayrıca zinde ayrıca de iyi ise kötülük nereden geliyor?
– Felsefe, mutlu bir yaşam temin etmek için tutarlı eylemsel bir sistemdir.
– Evrende her şey insan için zevk objesidir. Ancak erdemle gelen bilgi arttıkça müsamaha da artar. böylece yönelim hazza yok bilgiye olmalıdır.
– Hoşgörü mutlu bir yaşamın başlangıcı ve amacıdır.
– Mühür balmumunda nasıl iz bırakırsa, eşya da insanda öyle iz bırakır.
– Bilginin amacı; insanı cehalet ve anlamsız inançlardan tanrı ve ölüm korkusundan kurtarmaktır. Ve bu olmadan mutlu olmaya olanak yoktur.
– Kanunlar bilgeler için konmuştur, fakat adaletsizlik etmesinler diye yok, haksızlığa uğramasınlar diye.
– Ölümden korkmak anlamsızdır, çünkü yaşadığımız sürece ölüm yoktur, vefat geldiğinde ise bundan böyle biz yokuz.
– Yaşlılar da gençler gibi felsefe ile kendilerini yetiştirmeliler. Birinci grup kaderin onlara sunduğu serveti hatırlayarak gençleştiğini hissetmek için, ikinci grup, gençliklerine rağmen gelecek aleyhinde yaşı ilerlemiş birisi değin cesur edinmek için.
– Özgürlük efendisizdir.