Fakir Baykurt

Fakir Baykurt Biyografisi

Edebiyatta; realist yaklaşımı benimsemiş bir yazardır.

Yoksul Baykurt, 15 Haziran 1929 tarihinde Burdur Yeşilova’da doğmuştur. Esas adı Tahir’dir. Annesinin adı Elif ve babasının adı Veli’dir. 1936 yılında Akçaköy İlkokulu’nda eğitimine başladı. 1938 yılında babası öldü. Babasının ölümünden sonra dayısı Osman Erdoğuş tarafından Balıkesir iline emrindeki Burhaniye köyüne götürüldü ve orada dayısının yanına dokumacılık yapmaya başladı. 2. Dünya Savaşının başlamasıyla dayısı askere alınca Tahir’de Akçaköy’e dönerek okula kaldığı yerden devam etti.

1942 yılında ağır bir sıtma hastalığı geçirdi. 1943 yılında ilkokulu Akçaköy’de bitirdikten sonradan Isparta Gönen Köy Enstitüsü‘ne devam etti. 1948 yılında köy öğretmeni olarak mezun olduktan daha sonra, kendi köyüne yakın olan Kavacık köyüne atandı. sonra Dereköy’ye atandı.

1947 yılında Köy Enstitüleri ve Kaynak Dergisi’nde şiirleri çıkar ve bu yıllarda önce şiirlerinde sonra tüm yazılarında “Fakir Baykurt” adını kullanmaya başladı.

1953 yılında başladığı Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde Edebiyat Bölümü’ne devam ederek, 1955 yılında mezun oldu. Sivas, Hafik ve Şavşat’ta Türkçe öğretmeni olarak devir yaptı.

1957 yılında Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu’na hoca olarak askerliğini yaptı. Askerlikten sonra Şavşat Ortaokulu’na hoca olarak atandı.

Halkçı Parti iktidarı döneminde görevden alınarak, dingin bir göreve getirildi. Cumhuriyet gazetesindeki bazı yazıları yüzünden öğretmenlikten alınıp Ankara’da Milli Eğitim Bakanlığı Inşa İşleri Bölümü’nde görevlendirildi.

1958 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ilk romanı “Yılanların Öcü” nedeniyle hakkında kovuşturma açıldı. Altı ay açıkta kaldıktan sonradan hakkında takipsizlik kararı verilen Baykurt; 1960 İhtilali’nden sonradan, Ankara ilköğretim müfettişliğine getirildi.

1962-1963 yıllarında Amerika‘ya giderek, Bloomington İndiana Üniversitesi’nde, ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü. 1963 yılında yurda dönerek Ankara İlköğretim müfettişliği görevini sürdürür. 1965 yılında Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın kuruluş çalışmalarına katılarak, bununla birlikte başkanlığını da yürüttü.

1966 yılında yeni kurulan Milli Folklor Enstitüsü’nde bilirkişi olarak atandı.

Türkiye Öğretmenler Ulusal Federasyon’u genel başkanlığına seçilen yazan, 1969 yılındaki Türkiye genelinde yapılan, ilk öğretmenler boykotuna katılması sonucu, her tarafta açığa alındı. Bu faaliyetlerinden sonradan tekrar görevden alınarak bakanlık emrine alınır fakat Danıştay kararı ile görevine geri döndü.

1971 Askeri müdahalesinden daha sonra, uzun süre esir kaldı.

1966 yılında Ulusal Folklor Enstitüsü’nde uzmanlık, Kültür Bakanlığı’nda danışmanlık, 1970 yılında ODTÜ‘de halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü görevlerinde çalıştı. sonradan, Almanya‘nın Duisburg şehrine gönderildi. Burada; Yabancı Çocuk ve Gençlerin Teşvik ve Bölgesel Alıştırma Kurumu’nda, eğitim uzmanlığı yaptı.

1977 yılında İsveç’te öğretmen yetiştirme çalışmalarına katıldı. 1979 yılından daha sonra Almanya’nın Essen eyaletinin Duisburg şehrinde yaşamıştır. 1986 yılında Duisburg’ta öğretmenliğe başlar ve yurt dışarıya oluşan Türkiye Aydınlarıyla Dayanıma Girişimi’nin yönetiminde devir aldı.

1995 yılında Almanya’da öğretmenlik yaptığı Pestalozzi Okulu’ndan emekli oldu.

Edebiyat dünyası ile ilk tanışması 1945 yılında şiirleriyle oldu. Sonraları toplumcu, gerçekçi bir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler geldi. Yeditepe, Yücel, Varlık, Düşünceler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Yön gibi gazete ve dergilere yazılar yazdı.

Bir dönem göç sorunun ele alarak Almanya’daki Anadolu insanının başkalaşım süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, bambaşka bir kültüre düzen temin etmek için gösterilen çabaları çok boyutlu bir şekilde aktardı.

Fakir Baykurt, 1955’te meydana çıkan birincil kitabı Çilli’de, Seçilmiş Hikâyeler ve Beraber dergilerinde yayınladığı öykülerini topladı. Sonraki hikaye kitapları Efendilik Savaşı (1959), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), İçerdeki Oğul (1974), ile Yılanların Öcü (1959), Irazcanın Dirliği (1961), Tırpan (1970) gibi romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincinde ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı.

Yapıtları edebi değerinin yanı sıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt’un kullandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir millet Türkçesi olarak değerlendirildi.

Fakir Baykurt, 1951 yılında Muzaffer adında bir hanım ile evlendi. Işık (d.1957) ve Sönmez (1958) adında iki kızı, Tonguç (d.1962) adında bir oğlu vardır.

Fakir Baykurt, 11 Ekim 1999 tarihinde Almanya Essen’de pankreas kanserine yenik düşerek 70 yaşında ölmüştür. Duisburg’da düzenlenen törenden daha sonra İstanbul’a getirilerek Zincirlikuyu’da defnedildi.

Yoksul Baykurt’un Yılanların Öcü adlı yapıtı 1961’de Metin Erksan, 1985’te Şerif Gören göre filme çekildi.

Ödülleri :
1958 – Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü)
1970 – TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)
1970 – TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)
1971 – Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)
1974 – Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)
1978 – Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı)
1979 – Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü (Beceriksizce)
1980 – Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan)
1984 – Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Uzlaşma Çöreği)
1985 – Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)
1998 – Sedat Simavi Roman Ödülü (Yarım Ekmek)
1998 – Hayat Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü
1999 – Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü

Kitapları :
Roman :
1954 – Yılanların Öcü
1961 – Irazcanın Dirliği
1961 – Onuncu Köy
1967 – Amerikan Sargısı
1970 – Tırpan
1973 – Köy göçüren
1975 – Keklik
1977 – Kara Ahmet Destanı
1977 – Yayla
1983 – Yüksek Fırınlar
1986 – Koca Ren
1997 – Yarım Ekmek
1980 – Kaplumbağalar

Öykü :
1955 – Çilli
1959 – Efendilik Savaşı
1961 – Karın Ağrısı
1964 – Cüce Muhammet
1970 – Anadolu Garajı
1971 – On Binlerce Kağnı
1973 – Can Parası
1974 – İçerdeki Oğul
1975 – Sınırdaki Ölü
1982 – Gece Vardiyası
1982 – Uzlaşma Çöreği
1986 – Duirsbug Treni
1992 – Bizim İnce Kızlar
1998 – Dikenli Tel

Çocuk Kitapları :
Topal Arkadaş
Yandım Ali
1979 – Beceriksizce
Sarı Köpek
1984 – Barıştırma Çöreği
1985 – Dünya Güzeli
1985 – Saka Kuşları

Şiir :
Bir Uzun Yol
Dostluğa Akıcı Şiirler

Toplum ve Eğitim Yazıları :
1960 – Efkar Tepesi
1976 – Şamaroğlanları
1974 – Kerem ile Aslı
1978 – Kale Kale
1980 – Kaplumbağalar