Fatma Aliye Topuz
Fatma Aliye Topuz Biyografisi
Türk ve İslam edebiyatlarının ilk bayan romancısı olarak bilinen Türk yazan ve tercüman. 1877 yılında, birincil ve tek romanı Aşk-ı Vatan’ı yayınlayan Zafer Hanım’a bazı edebiyat çevrelerince bu ünvan atfedilse de, kendisi sadece tek bir roman kaleme aldığı için birincil bayan romancı olarak anılmamış ve bu ünvan Fatma Aliye Topuz’a kalmıştır.
Fatma Aliye Topuz, 9 Ekim 1862 tarihinde Ahmed Cevdet Paşa ve Adviye Hanım çiftinin çocuğu olarak, istanbul’da dünyaya geldi. Ailesinden özel bir eğitim almamış olan ve herhangi bir okulda okumamış olan Topuz, abisi Ali Sedat Bey’in evde aldığı özel dersleri dinleyerek kendisini geliştirdi. Fransızca’ya tutku derecesinde alt olan Topuz, sonradan bu dil üzerine ders alarak Fransızca’sını geliştirme imkanı buldu.
Henüz 17 yaşındayken, 1977–1978 Osmanlı Rus Harbi’nde savaşmış olan ünlü kumandan Gazi Osman Paşa’nın yeğeni olan Kolağası Faik Bey ile evlenen Topuz, bu evlilikten dört kız çocuğuna sahip oldu. Evliliğinin birincil yıllarında, dönemin yaygın anlayışından dolayı oysa kocasından rahat olarak kitap okuyabilen ve tercüme faaliyetlerinde bulunabilen Topuz, daha so da iznini alarak tercüme faaliyetlerine başladı.
İlk olarak 1889 yılında, ünlü Fransız yazan Georges Ohnet’ın Volonte adlı eserini Meram adı ile çeviren Topuz, bu eserin çevirmen kısmına Bir Hanım takma adı ile imza attı. Tercümesi çok hayranlık uyandıran ve Ahmet Mithat Efendi kadar övgüyle bahsedilen Topuz, 1891 yılında, Ahmet Mithat Efendi ile beraber Hayal ve Hakkikat adlı romana imza attı. Bayan karakterin konuşmalarının tamamı Fatma Topuz kadar yazılı olsa da, roman Mithat Efendi’nin imzası ile yayınlandı.
Fatma Aliye Topuz’un en ince ayrıntısına kadar kendisinin yazdığı ilk roman, 1892 yılında yayınlanan Muhadarat’tır. Bu romanın arkasından, Udi, Ref’et, Enin ve Levayih-i Hayat adlı dört roman daha yayınlayan Topuz, romanlarında bir kadının gözünden aşk, sevgi, izdivaç gibi konuları yazar birincil yazarlardan birisi oldu.
1893 yılında, Ahmet Mithat Efendi tarafından kaleme alınan Bir Osmanlı Kadın Yazarının Doğuşu adlı eser, yazarın ününün büyük ölçüde artmasına niçin oldu. 1914 yılında kaleme aldığı ve Meşrutiyet sonrası siyasal yaşamı eleştiren eseri Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı, yazarın kaleme aldığı son yapıt oldu.
Eserleri demin yaşadığı dönemde Fransızca ve Arapça’ya çevrilen Topuz, ayrıca Fransız yazar Emile Julliard’ın Doğu ve Batı Kadınları adlı kitabına yazdığı ve Fransız gazetelerinde yayınlanan eleştiri yazısı sayesinde, Fransa’da meşhur oldu.
Soyadı kanununun yayınlanmasının ardından Topuz soyadını bölge Fatma Aliye Hanım, 13 Temmuz 1936 tarihinde, istanbul’da vefat etti ve de Feriköy Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Fatma Aliye Topuz’un adı Beyoğlu ve Çankaya’da birer sokağa verilmiş ve 2009 yılında yayınlanan 50 TL’lik banknotların üstünde devlete ait yayınlanmıştır.
