Franz Kafka

Franz Kafka Biyografisi

Ölümünden daha sonra yakın arkadaşı göre yayımlanan yazılarıyla ünlenen Franz Kafka, yazarlığı mesleği olarak görmemiştir. Öykülerinde bürokrasiyi öbür bir dille anlatmış modernist bir yazardır.
Franz Kafka, 3 Temmuz 1883 tarihinde taşralı Çek proletaryasından gelip zenginleşmiş bir tüccar olan baba ile aydın bir Alman yahudisi olan annenin birincil çocuğu olarak Prag‘da doğdu. Babası Hermann Kafka, dinç bir karaktere sahip bir meslek adamıydı. Franz Kafka içedönük ve huzursuz kişiliğini daha fazla annesinden almıştı. Büyükbabası Jacob Kafka, bir kasaptı ve Prag’a Osek’ten gelmişti. Yaşadıkları yer olan Bohemya daha fazla Alman Yahudileri’nin bulunduğu bir bölge idi. Annesi Julie ise eşinden daha pozitif kültürel birikime sahipti.

Kafka, altı kardeşin en büyüğü idi. Georg ve Heinrich adlı iki erkek kardeşi Kafka daha 6 yaşına gelmeden ölmüşlerdi. Gabriele, Valerie ve Ottilie adında üç de kız kardeşi bulunmaktaydı. Julie ve Hermann hafta içi bütün zamanlarını iş uygun harcamaktaydı. Annesi eşine yardım etmek için günde 12 saatten fazla çalışırdı. Bu yüzden Kafka ve kaarın ve hizmetçilerin nezaretinde büyümüşlerdi. Kız kardeşleri II. Dünya Savaşı yıllarında Nazi Almanyası‘nın organize ettiği Yahudi katliamı Holocaust‘da hayatlarını kaybettiler.

Kafka kötü bir çocukluk dönemi geçirdi. Bilhassa de babasıyla hiç anlaşamadı. Kafka üzerindeki baba baskısı çocukluk yıllarından başlayıp uzun bir zaman devam etti. Babasına karşısında beslediği tek duygu -eserlerinden de anlaşılacağı üzere- nefretti. Almanca konuştuğu için Çekler kadar, Yahudi olduğu için de Almanlar tarafından sevilmedi.

Kafka, Almanca ilk dili olmasına rağmen Çekçe’yi de iyi derecede biliyordu. Daha sonraları Fransız diline ve kültürüne merak sardı. Fransız yazarlarda Gustave Flaubert, okumaktan en fazla müsamaha aldığı yazardı. Değişik ailevi ve toplumsal sebepler yüzünden çevresine yabancılaşarak büyüdü. Ailesinin Prag’daki Alman toplumuyla kaynaşma çabaları sonucunda Alman okullarında okudu. 1889 yılında Fleischmark’ta Deutsche Knabenschule’ye gitti. Burada okurken en fazla etkilendiği insanlar Fransız mürebbiye Bailly ve kahya Marie Werner oldu.1893 yılında öğrenim görmeye başladığı Avusturya Lisesi, yalnızlığını ve kendi içine kapanmasında büyük etmen oldu. Kafka’nın din eğitimi yılda birkaç kez babasıyla gittiği sinagogda veriliyordu.

1901 yılında Altstädter Gymnasium Lisesi’ni bitirdikten daha sonra Prag’daki Karl Ferdinand Üniversitesi‘nde kimya eğitimi almaya başladı. İki ay içinde birim değiştirip hukuk bölümüne geçti. Buradaki dersleri aralarında Alman edebiyatı ve sanat tarihi derslerini de takip etmeye başladı. Öğrenciliği esnasında öğrenci kulüplerinde okuma günleri düzenliyordu. Öğrenciliğin birincil yılında daha sonra fazla yakın arkadaşı olan Max Brod ve gazeteci Felix Weltsch ile tanıştı. İlk eseri olan “Bir Savaşın Tasviri” adlı öyküsünü bu yıllarda kaleme aldı. Brod tamamen Felix Qeltsch, Oskar Baum, Gustav Janouch ve Franz Werfel gibi edebiyatçılar ile tanıştı. 18 Haziran 1906‘da hukuk doktorasını alarak mezun olduktan sonradan 1 sene dek staj yaptı. 1907 yılında Assicurazioni Generali adlı İtalyan sigorta şirketinde memur olarak çalışmaya başladı. Gündüzleri sigorta şirketinde çalışıyor geceleri ise yazmaya devam ediyordu. Aynı yıl “Taşrada Nikah Hazırlıkları” adlı öyküsünü yazdı.

1908–1912 yılları aralarında siyasal ve toplumsal olaylara ilgi duymaya, çoğu kez önemli Çek siyaset adamlarının toplantılarına gitmeye başlamıştı. Yahudilikle ilgilenip İbranice öğrenmeye de bu yıllarda yöneldi. Max Brod ile birlikte Riva, Paris, Weimar ve İtalya gezileri yaptı. 1912 ile 1919 aralarında Felice Bauer ile üç kere nişanlanmasına karşın, onunla evlenemedi. Bu ilişkiden geriye doğru 500’ün üzerinde mektup kaldı. Bu mektuplar Kafka’nın ölümünden uzun yıllar sonra ilk olarak “Felice’ye Mektuplar” adıyla 1967‘de yayınlandı.1914 yılında Felice ile ikinci defa nişanı bozduğunda “Dava“yı yazmaktaydı. Benzer sene “Cinayet Sömürgesi” adlı kitabını da kaleme aldı. 1. Dünya Savaşı başlamış ancak zayıf bünyesi sebebiyle askere alınmamıştı. Bir yandan yazar olarak tanınmaya başladığı yıllardı bunlar. 1915‘te Carl Sternheim kendisine verilen Fontane Ödülü‘nü Kafka’ya aktarılmasını istedi.

1920 yılında hayatına giren dört bayan aralarında en ciddi ilişki yaşadığı Milena Jesenska ile tanıştı. Milena, Kafka’nın Almanca yazdığı eserleri Çek diline döndürmek için izin isterken tanıştılar. Milena’yla mektuplaşmaları önce bir arkadaşlık gibi başladı, sonra ihtiraslı bir aşka dönüştü. Lakin Milena evli olduğundan bu mutsuz ve imkansız aşk Kafka’yı derin acılara sürükledi. Mektuplaştıkları üç sene her tarafında yalnızca iki üç kez görüşebildiler. Milena bu mektupları 1939 yılında yayınlaması için yakın arkadaşı Willy Haas‘a verdi ve kendisi 17 Mayıs 1944‘te Almanya‘da birleştirme kampında öldü.

Kafka, sağlığı kötüye gitmeye başlayınca 1922‘de emekliliğini istedi. 1923‘de ailesinin etkisinden kaçmak ve yazmaya yoğunlaşmak için Berlin‘e taşındı. Bu dönem Dora Diamant adlı 20 yaşında bir kızla iki yıllık kısa bir sevinç yaşadı. 3 Haziran 1924‘te, 1917 yılında hastalandığında birincil kaldırıldığı yer olan Viyana yakınlarındaki Keirling senatoryumunda Akciğer kanseri nedeni ile vefat etti.

Ölümünden sonradan Naziler’in Çekoslovakya‘yı işgali sırasında Kafka’ya ait çoğu evrak yok edilmişti. Kafka yakın arkadaşı Max Brod’a ölümünden daha sonra yakılması için yazılarını vermişti. Brod, Kafka’nın ölümünden sonradan tüm yazılarını derleyerek yayımladı.

Kafka’nın hayatı aile baskısının aşağıda geçmiş ve özellikle babasıyla düzgün bir ilişki kuramamıştı. 1912’de yazdığı “Hüküm” adlı hikaye bununla ilgili ipuçları taşır. Benzer yıl “Mutasyon (Değişim)” adlı uzun öyküyü de yazmıştır. Kafka’nın ilk romanı “Kayıp” adı altında 1913’de yayımlanmış, Kafka’nın ölümünden sonra ise “Amerika” adı aşağıda işlenmiş haliyle tekrar yayıma verilmiştir. 1922 yılında yazmaya başladığı “Şato” tamamlanamadan kalmıştır.

Bir Takım Aforizmaları:

“Doğru yol gergin bir ip boyunca ilerler; yükseğe yok, yerin eksik üstüne çekilmiştir ip. Üstünde ilerlemekten fazla insanı çelmelemek için çekilmiş gibidir.”

“Özgür ve yeryüzünde kendini güvende duyumsayan bir yurttaştır 0, dünyanın her yerine erişmesini sağlayacak uzunlukta bir zincire bağlıdır çünkü nedir, hiçbir şeyin onu yeryüzünün sınırlanandan öteye sürüklemesine müsade vermeyecek uzunluktadır zincir. Ama aynı anda, bağımsızlık ve gökyüzünde kendini güvenlikte duyumsayan bir yurttaştır 0, çünkü ilkinin sanki, göksel bir zincire de bağlıdır. Yeryüzüne inmeye çalışınca göksel zincirin tasması asılı tutar onu, gökyüzüne çıkmaya mı kalkıştı, bu kere yeryüzü zinciri miktar. Ne var, tüm bunlara rağmen, elinde tüm olanaklar vardır ve 0, bunun ayırtındadır; artan bir şekilde bu zincirlenişi, zincirle ilk tanışmasındaki hatasına bağlamayı yadsır.”

“Değil, edilmez bir tek şeydir; her insan kimsesiz bu yok edilmezdir; beri yana, bütün insanlarda iki taraflı özelliktir değil edilmez; dolayısıyla, insanları birbirine bağlayan özgün bir tahvil bulunmaktadır.”

“Bir noktadan sonra caymak olanaksızdır. Erişilmesi gereken nokta da, orasıdır.”

“Bir elma, biri diğerinden değişik görünümlere sahip olabilir: Kafasını uzatıp masanın üzerindeki elmayı görmeye çalışan çocuğun görüşü ve bunun yanına, hiç sakınmasız, elmayı yanındakine verebilen evin efendisininki.”

“Siperler ebedi olsa da kurtuluş yolu tektir. Yinede kurtuluş olasılıkları siper sayısı denli çoktur.”

“Kötü adet edinmek bizden istenir; iyi muamele etmek ise, zaten içimizdedir.”

“İyi, bir yanıyla rahatsız edicidir.”

“Var olan sahip oluş değildir, yalnızca oluş, nefesini teslim etmeyi, boğulup gitmeyi uman oluştur.”

“Sahip olabildiklerin var, ne eyvah ancak, kendi varlığın değil iddiasına savunma olarak titriyorsun ve yüreğin atıp duruyor yalnızca.”

“Yol sonsuzdur, ne kısaltabilir ne de uzunluğuna yeni metreler ekleyebilirsiniz, gerçi herkes çocuk değin elini kullanarak ölçmeye çalışır onu. ”İlerlemen gereken yol, doğrusu de bu karış kadardır, senin hakkındır bu.”

“İlerleme düşüncesine itimat etmek, gerçekte ilerlendiğine inanmayı gerektirmez. İnanabilmek için beceriksiz olurdu bu.”

“Olgular evreninin dışındaki şeyler için, dil ama ima edebilir, nedir, aşağı yukarı kesinlik taşımasa bile, asla mukayese yapamaz; çünkü, dil, olgular evreninde kaldığı sürece, sahiplik ilişkilerini anlatır yalnızca.”

“Sanat, Gerçek’in gözümüzü almasıdır: Geriye kaçan hilkat garibesi maskelere düşen ışıktır reel, ondan ötesi yok.”

“Ruh, payanda olmaktan kurtulunca özgürleşebilir fakat.”

“Yanıltmaktan diğer bir şey bilebilmen mümkün mü? Yanıltma ortadan kaldırılsa da, geri dönüp o noktaya bir kere daha bakmamalısın, bakarsan bir tuzlu sütununa dönersin.”

“Evden çıkman, uzaklaşman boşboğaz. Masanda otur ve söyleyeceklerimi dinle. Dinlemesen de olur, beklemen yeterli.”

“Ve son olarak, ruhbilim.”

Franz Kafka’nın Eserleri:
Roman
1925 – Dava
1926 – Şato
1927 – Kayıp, (Amerika)

Hikâye
1915 – Başkalaşım
Bir Savaşın Tasviri
Taşrada Nikah Hazırlıkları
Şarkıcı Josefine ya da Fare Ulusu
1919 – Cinayet Sömürgesi
Çin Seddi
Bir Akademiye Rapor
Mektuplar
Milena’ya Mektuplar
Babaya Mektup
Günlükler
Jurnal 1-2
Aforizmalar

Kafka’nın yaşadığı dönemde yayımlanan eserleri:
1909 – Ein Damenbrevier
1909 – Gespräch mit dem Beter (Dua Eden Adamla Sohbet)
1909 – Gespräch mit dem Betrunkenen (Sarhoşlarla Sohbet)
1909 – Die Aeroplane in Brescia (Brescia’daki Uçaklar)
1912 – Großer Lärm (Büyük Şamata)
1913 – Betrachtung (Gözlem)
1913 – Das Urteil (Hak)
1913 – Der Heizer (Ateşçi) Amerika olarak aşina romanın birincil bölümü
1915 – Die Verwandlung (Dönüşüm)
1915 – Vor dem Gesetz (Yasanın Önünde) Dava adlı romanın bir bölümü
1918 – Der Mord (Ceza); Kardeş Katili öyküsünün ilk hali (1919)
1918 – Ein Landarzt (Bir Köy Hekimi) 13 öyküden oluşan bir kitap; arasında On Bir Oğul ve Bir Akademiye Rapor öyküleri de bulunmaktadır
1919 – In der Strafkolonie (Suç Oluşturan Sömürgesi)
1921 – Der Kübelreiter
1924 – Ein Hungerkünstler (Özlem Sanatçısı)

Kafka’nın ölümünden sonradan yayımlanan eserleri:
1904-1905 – Beschreibung eines Kampfes (Bir Savaşın Tasfiri)
1907-1908 – Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande (Taşrada Düğün Hazırlıkları)
1914 – Erinnerungen lahza die Kaldabahn (Kaldabahn Hatıraları)
1914-1915 – Der Dorfschullehrer (Köy Öğretmeni)
1915 – Blumfeld, ein älterer Junggeselle
1916-1917 – Der Gruftwächter
1916-1917 – Die Brücke (Köprü) Brod’un Başlığı
1917 – Eine Kreuzung
1917 – Der Schlag ans Hoftor (Çiftlik Kapısına Vuruş) Brod’un Başlığı
1917 – Der Jäger Gracchus (Avcı Gracchus) Brod’un Başlığı
1917 – Beim Bau der Chinesischen Mauer (Çin Seddi’nin İnşaasında)
1917 – Eine alltägliche Verwirrung Brod’un Başlığı
1917 – Der Nachbar (Komşu) Brod’un Başlığı
1919 – Brief lahza den Vater (Babaya Mektup)
1920 – Heimkehr Brod’un Başlığı
1920 – Die Abweisung (Geri Çevrilme)
1920 – Zur Frage der Gesetze (Yasalar Sorunu Üzerine)
1920 – Das Stadtwappen (Büyük Kasaba Arması) Brod’un Başlığı
1920 – Kleine Fabel (Ufak Fabl) Brod’un Başlığı
1920 – Die Truppenaushebung
1922 – Forschungen eines Hundes (Bir Köpeğin Araştırmaları) Brod’un Başlığı
1922 – Das Ehepaar
1922 – Der Aufbruch (Gezinti)
1922 – Gibs auf Brod’un Başlığı
1923-1924 – Der Bau Brod’un Başlığı
1925 – Der Prozess (Dava)
1926 – Das Schloss (Şato)
1927 – Der Verschollene (Amerika) İlk olarak 1912 yılında Kayıp olarak tasarlandı, ama Brod kadar Amerika olarak yayımlandı.