Friedrich Schiller
Friedrich Schiller Biyografisi
Johann Christoph Friedrich von Schiller dünyanın önde gelen yazarlarındandır. Çağdaşı Johann Wolfgang von Goethe ile birlikte çağdaş Alman edebiyatının kurucularından sayılır. Yazdığı tiyatro eserinin birçok Alman tiyatrosunda başyapıt niteliğindedir.
Friedrich Schiller, 10 Kasım 1759 tarihinde Almanya’da Württemberg’deki Marbach’ta, bir askeri cerrahın oğlu olarak doğmuştur. Babası Johann Caspar Schiller ve annesi Elisabeth Dorothea Schiller’dir. Bir ablası 3 kız kardeşi vardır. 1763’te Lorch’a taşındılar, 1766 yılında Ludwigsburg’a taşındılar. Württemberg dükünün ısrarı üstüne, hukuk öğrenimi bakmak üzere dükün Ludvvigsburg yakınında kurduğu askeri akademiye 1773 yılında girdi. 1775 yılında mektep Stuttgart’a taşınınca Schiller’in tıp öğrenimine geçmesine müsade verildi.
Bu sırada lirik şiirler yazmaya başlamıştı. Bunların ilk şiiri “Der Abend” 1776’da bir dergide yayımlandı. 1780‘de öğrenimini tamamlayan Schiller muavin hekim olarak orduda göreve başladı. Peşinde istifasını istedi.
Friedrich Schiller birincil oyunu olan Haydutlar’ı (Die Rauber) 1781’de imzasız olarak yayımladı. Düzyazıyla kaleme küskün olan bu oyun sonraki sene Mannheim’da 13 Ocak 1782 tarihinde sahnelendi. Özünde toplumsal bir eleştiri olan bu yapıt, baskı yönetimine karşısında çıktığı için büyük bir başarı kazandı. Ne var ancak, dük Karl Eugen oyundaki başkaldırı ruhundan hoşlanmamıştı. Dük Friedrich Schiller’i 14 günlüğüne cezaevine attı ve bu eserin devamını, komedileri ve buna aynı şeyleri yazmasını yasakladı. Genç yazan dükün baskısından kurtulmak için 23 Eylül 1782 tarihinde Stuttgart’tan kaçtı.
Giuseppe Verdi’nin aynı isimli opera eseri, Schiller’in Die Rauber adlı dramına dayanır.
1783’te Friedrich Schiller maaşlı oyun yazarı olarak Mannheim Tiyatrosu‘na girdi. Burada yalnızca bir yıl çalışabildi. Yazdığı oyun geri çevrilince görevi bıraktı. 1785’te Dresden’de yazmış olduğu “Ode lahza die Freude” (“Neşeye övgü”) adlı şiirini sonra büyük Alman bestecisi Ludwig van Beethoven, Dokuzuncu Senfonisinin sonundaki koro bölümünde kullandı.
Felsefeye alaka duyan Friedrich Schiller’in estetik konusundaki yazıları İnsanın Estetik Terbiyesi üzerine Mektuplar (Briefe über die asthetische Erziehung des Menschen, 1795) adlı kitapta yer alır.
Friedrich Schiller’in koşukla yazılı olan oyunu Don Carlos (1787), beş perdelik tariksel bir dramdır. İspanya‘daki mutlak krallık ve engizisyona karşı, Aydınlanma Çağı’nın özgürlükçü düşüncesini ve cumhuriyet yöntemini savunur.
1787’den 1789’a kadar Weimar’da yaşayan Friedrich Schiller bu arada tarih yazarlığına da yöneldi. Hollanda halkının İspanya yönetimine karşı ayaklanışını anlatan Geschichte des Abfalls der vereinigten Niederlande von der spanischen Regierung Regierung (1788; “Birleşik Hollanda’nın İspanyol Yönetiminden Ayrılmasının Tarihi”) adlı yapıtı kaleme aldı. Friedrich Schiller benzer dönemde 7 Eylül 1788 tarihinde Rudolstad’ta Johann Wolfgang von Goethe‘ ile tanıştı.
1789’dan 1793’e dek Jena Üniversitesi’nde tarih profesörü olarak çalışan Friedrich Schiller’in Otuz Yıl Savaşı Tarihi (Geschichte des dreissg jahrigen Krieges; 1791-93) adlı iki ciltlik yapıtı bu dönemde yayımlandı.
Friedrich Schiller’in 1798-1799 yılları arasında yazdığı Wallenstein adlı üçleme en ünlü oyunudur. Wallenstein, Otuz Yıl Savaşları dönemindeki olayların üstüne kurulu üç bölümlük tarihseli bir trajediydi. Friedrich Schiller bu oyunla Almanya’nın en büyük oyun yazarlarından biri olduğunu kanıtladı.
3 Aralık 1799 tarihinde Weimar’a taşındı ve orada 16 Kasım 1802 yılında soyluluk unvanını alarak şimdiki adıyla Friedrich von Schiller olarak adlandırıldı. Aynı sene annesi yaşamını yitirdi.
Friedrich Schiller’in öbür oyunları aralarında, İskoçya Kraliçesi Mary Stuart‘ın yaşamını konu alan Maria Stuart (1800), Jeanne D’arc‘ı konu bölge Orleans Kızı (Die Jungfrau von Orleans; 1801) ve Giyom Tel (William Tell, 1804) vardır.
Friedrich Schiller oyunları, denemeleri, öyküleri ve mektuplarının yanı sıra lirik, felsefi şiirleri ve baladlarıyla da tanınır.
Friedrich Schiller, 22 Şubat 1790 tarihinde yazan Charlotte von Lengefeld ile evlendi. Ernst Friedrich Wilhelm Schiller(d.1796-ö.1841), Karl Ludwig Friedrich Schiller (d.1793-ö.1857), Emilie Henriette Luise Schiller(d.1804-ö. 1872), Karoline Luise Friederike Schiller (d.1799-ö.1850) adlarında 4 çocuğu vardı.
Friedrich Schiller, 9 Mayıs 1805 tarihinde Weimar, Almanya’da 46 yaşında verem nedeni ile ölmüştür.
Eserleri :
Tiyatro eserleri:
1781 – Haydutlar
1783 – Kandırma ve Aşk
1784 – Fiesco’nun Genua’ya Yemini
1787 – Könners Vormittag
1787/1788 – Don Karlos
1799 – Wallenstein Üçlemesi
1800 – Maria Stuart
1801 – Orleans Bakiresi
1803 – Messinalı Gelin
1803/1804 – William Tell
1804 – Sanatın Biatı
1805 – Demetrius (Tamamlanmadı)
Düzyazıları :
1786 – Onursuz Suçlu
– Ruhların Tanığı
– Ulu bir tavır
Lirik eserleri :
1781 – Johann Christian Weckherlin’in Genç Yaşta Ölümüne Ağıtlar
1786 – Sevince Kasideler
1786 – Boyun Eğme
1788 – Yunan Tanrıçaları
1790 – Hektor’ün Vedası
1795 – Sais’e Sisli Resim
1795 – Dünyanın İkiye Bölünmesi
1797 – Dalgıç
1797 – Ibikus’un Turnaları
1797 – Ritter Toggenburg
1797 – Eldiven
1797 – Eisenhammer’a Yolculuk
1797 – Polykrates’in Yüzüğü
1798 – Büyük Kasaba
1798 – Ejderhalarla Savaş
1798 – Uçurtma Savaşı
1798 – Kefalet
1799 – Çanın Şarkısı
1800 – Naenie/ Nänie
1800 – Yeni Yüzyıla Antre
1803 – Galibiyet Töreni
Felsefi yazıları:
1779 – Fizyolojinin Felsefesi
1780 – İnsanın Barbar Doğası ve Ruhu ile İlişkisi Üstüne
1784 – Tiyatro Eserine Ahlâki bir Kurum Olarak Bakmak
1792 – Trajik Olaylar Karşısında Duyulan Hazzın Nedenleri Üstüne
1793 – Augustenburg Mektupları
1793 – İncelik ve Iftihar Üzerine
1793 – Kallias Mektupları
1795 – İnsanın estetik terbiyesi üzerine
1795 – Doğal ve Duygulu Şiir Üzerine
1799 – Dilettantizm Üstüne /Amatörlük Üzerine (Johann Wolfgang von Goethe ile Birlikte)
1801 – Asillik Üstüne
Tarihi eserleri :
1788 – Birleşmiş Hollanda’nın, İspanya Hükümeti’nden Ayrılışının Tarihi
1789 – Dünya tarihi nedir ve ne amaçla okutulur?
1790 – Otuz Yıl Savaşının Tarihi
Çevirileri ve uyarlamaları :
1801 – Euripides: Iphigenie Auris’te Euripides sahneleri (Scenen aus den Phönizierinnen) 1801 – William Shakespeare: Macbeth Turandot (Carlo Gozzi‘den sonradan)
1803 – Amca Rolünde Yeğen (Komedi/ Louis Benoît Picard‘den sonra) Der Parasit oder Die Kunst, sein Glück zu machen
1805 – Jean Racine: Phèdre
1785 – Denis Diderot: Jacques le fataliste et son maître (Bir Takım kısımları “Dişil İntikamın Alışılmadık Bir Örneği” başlığı aşağıda çevrildi.)
Yayınlanan dergileri :
– Wirtembergisches Repertorium
– Thalia
1795 – Die Horen
1796 – Musenalmanach
https://www biyografirehberi com/etiket/friedrich-schiller-almanca-hayati/
