Gazali

Gazali Biyografisi

Çoğunlukla El Gazali ve İmam Gazali isimleriyle tanınmıştır. En manâlı İslam alimlerinden biridir. Yaşadığı dönemde üstün ahlakıyla dikkat çekmiş, öyle çok konuda ilim sahibi olması ve zinde mantıklı düşünme yeteneği ile sadece İslam alemince değil, Batılılarca da tanınmıştır.
Gazali, tam adı Ebu Hamid Mumed el Gazali’dir. 1058 yılında Büyük Selçuklu Devletinin Tus şehrinde doğmuştur. İlköğrenimini Tus’ta aldıktan sonradan Cürcan şehrine artan bir şekilde Ebû Nasr el-İsmailî’den eğitim görmüştür. Daha Sonra da Nişabur’a artan bir şekilde Nizamiye Medresesi’nde 28 yaşına kadar öğrenim görmüştür.

İtikadi zihin olarak Ebu Hasan Eş’ari’den ve ameli gösterme olarak ise Şafiî‘den etkilenmiştir.

1091 yılında Bağdat’taki Nizamiye Medresesi’nin Baş Müderrisliği’ne tayin oldu. Bu görevi süresince İmam-ı Gazâlî sayısız öğrenci yetiştirmiş ve üç yüz kadar seçkin öğrencisine gerekli olan tüm ilimleri öğretmiştir. Burada bir müddet daha sonra Sûfizm’e yöneldi, 1095 yılında işinden ve Bağdat‘tan ayrıldı ve Şam‘a gitti. Şam da iki yıl kaldıktan sonra 1097 yılında Mekke’ye Hac’a gitti. Dönüşünde önce Şam, Bağdat aracılığıyla Tus’a gitti. Tasavvuf alanında ilerledi. 1106 yılında Nizamülmülk’ün oğlu Fahrülmülk’ün isteği üstüne Nişabur Nizamiye Medresesinde her yerde eğitim vermeye başladı. Kısa zaman sonradan Tus’a dönerek yaptırdığı Tekke’de müritleriyle birlikte Sûfi yaşamı sürdü.

Gazali’nin öğrenme merakı onun fazla sayıda dini ve fikri akımları araştırmasına neden oldu. Yaşadığı dönemde hakikati bulmak isteyen insanların dört kısıma ayrıldığını ve her birinin hakikati kendi yolunda aradığını fark etti. Bunlar; felsefeciler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîlerdi. Hepsinin görüşlerini inceleyerek; kelâm, felsefe ve Bâtınîlik yolunu kitaplarında ayrıntılarıyla tenkit etti ve sûfilerin yolu olan tasavvufa yönelerek hakikati bu yolda aradı.

Gazali, 19 Aralık 1111 tarihinde Büyük Selçuklu Devletinin Tus şehrinde 53 yaşında ölmüştür.

Gazali’nin, risale ve reddiyeleri ile birlikte 500’e yakın kitap yazdığı hakkında bilgiler vardır. Oysa günümüze dek ulaşan eserlerinin sayısı 75 tanedir. Kitaplarından Bazıları :
1. İhyau Ulumi’d Din – Gazali’nin en çok aşina ve en büyük eseridir. Bu kitapta fıkıh ve tasavvuf konuları ele alınmıştır. Dört kısımdan oluşur. Kitap yazılışından bu yana İslam dünyasında çok okunan kitaplar arasındadır. Kitaba dair çeşitli şerhlerde yazılmıştır.
2. El münkız mine’d Dalal – Bu kitabında, hakikate nasıl eriştiğini anlatmakta ve bir takım fırkaları inceleyerek eleştiri etmektedir.
3. Makaasidü’l Felasife – Felsefeyi tenkit etmeden önceki incelemesidir.
4. El Mustafa – Yöntem-i fıkıha ait konular içerir, 4 bölümden oluşmaktadır.
5. Tehafütü’l Felasife – Aristo felsefesine eleştiri amacıyla yazılmıştır.
6. El İktisad fi’l İtikad – Kitap, itikad konuları içerir.
7. Kimya-i Saadet – iman ve ahlaka ait konuları içerir. İhyau Ulumi’d Din kitabının kısa bir Farsça’ya çevrisi niteliğini taşır.
8. El Kıstasü’l Müstakim ve Fedâih-ul-Bâtınîyye – Bâtınîler’e reddiye ve eleştiri olarak yazılmıştır.
9. Bidayetü’l Hidaye – Din ve ahlak bilgilerini öğreten bir kitaptır. Birinci kısmında zahiri ibadet ve ahlaktan ikinci kısmında kalbin itaat ve isyanı konusunu ele alır. sonra göz, kulak, dil, cinsiyet uzuvları, eller ve ayakların hoş kullanılmasından söz eder. Son bölümünde kalbin iki yüzlülük ve gurur gibi kötülüklerden temizlenmesi konularını anlatır.
10. Miyarül İlim
11. Mihekkun Nazar
12. Mişkatü’l Envar
13. Tefsir u Yakuti’t Te’vil
14. Cevahir’ül Kur’lahza
15. El Basıt
16. El Vasit
17. Maksaadü’l–Esna fi Şerhi’l-Esmaü’l Hüsna
18. Makaasıd Maznun’ü Bih la Gayri Ehlih
19. El Özlü
20. Mizanü’l Amel
21. Faysal ül-yazı dizisi beyne’l –İslam ve’z-zendeka
22. İlcam ül-avam an İlm-i Kelam
23. El Mustazhiri
24. Er-Redd ül-cemil Ala Sarih
25. Kitab ül-erbain
26. Minhac ül-abidin
27. Eyyühe’l Veled (Ey Oğul)
28. Mükâşefetü’l-Kulûb
29. Nasihatü’l Müluk
30. Ed-Dürc
31. Mafsalü’l Hilaf
32. Hüccetü’l Adalet