Gregor Mendel

Gregor Mendel Biyografisi

Genetik biliminin kurucusu
Johmuz 1822 Çekoslavakya Silezya’daki Heinzendorf’da doğdu. Çekce ve Almanca konuşulan Silezya’da yerleşmiş üç çocuklu bir ailenin tek erkek çocuğu olan Mendel ‘in babası çiftlik sahibi,annesi ise kuşaklar boyu bahçıvanlıkla uğraşan bir ailenin kızıydı.

Daha çok küçük yaşlarda ,babasından bitki yetiştirmenin tüm inceliklerini öğrenen Mendel 1833’de Leipnik’teki , bir yıl daha sonra da Trappav’daki bir liseye gönderildi.Burada üstün başarısıyla dikkati çekince 1840’da lise diplomasını aldıktan sonra üniversite öğrenimine hazırlık nedeniyle Olmütz Üniversitesi’nde felsefe derslerini izledi.Ailesinin kısıtlı ekonomik koşulları sebebiyle , bu kurumdaki iki yıllık eğitimini küçük kardeşi Theresia ‘nın çeyiz parasının bir bölümünü harcayarak sürdürebilen Mendel, 1843’te fizik profesörünün önerisiyle Brünn’deki Augustinus tarikatının manastırına girdi ve Gregordini adını aldı.

1844-1848 arası bir yana din eğitimini görürken, bir yanlamasına da manastırın bilimsel araştırmaya önem veren yaklaşımından itüsü’nde tarım ağırlıklı dersleri izledi.1847’de rahip olan ve kısa vakit bir hastanede tayin bölge Mendel, daha sonra 1849’da Brünn yakınlarındaki Znaim’de bir okula yerine koyma hoca olarak atandı. Doğa bilimleri öğretmeni olmaya karar vermişti.1850’de bu amaçla girdiği üniversite sınavlarında yerbilim ve hayvanbilim konularında başarı sağlayamayınca bu şansını yitirdi, oysa manastır yetkililerinin de desteği ile bilgisini çoğaltmak üzere Viyana Üniversitesi’ne gönderildi.

1851-1853 arası bu kurumda doğa bilimleri ve botaniğin yanı sıra , kendisine daha sonraki araştırmalarında yardımcı olacak istatiksel yöntemler konusunda öğrenim görebilen Mendel, 1854’te Brünn Teknik Okulu’nda fizik ve doğa tarihi dersleri için değiştirme öğretmenlik görevine getirildi.

Bu dönemde başladığı bitki melezleme çalışmalarını 1861’e değin sürdürdü.O sene manastırın baş rahipliğine atandığından ,vakit ayıramadığı bilimsel araştırmalarını büyük ölçüde azaltarak manastırı dini vakıflara daha çok katkıda bulunmaya zorlayan bir yasa nedeniyle yerel hükümetle ve eğitim bakanlığı ile uzun yıllarını alacak bir mücadeleye giren mendel, bu dönemde bir yanlamasına manastırın yönetimi ile ,bir yandan da 1876’da yönetim kuruluna atandığı bir Maravya bankasının işleri ile uğraştı.

Ufak yaşlarda bahçe işleriyle uğraşmaya başlayan Mendel, üniversite öğreniminden sonradan bir din adamı olarak Moravya’da yaşamını sürdürdü. bu vesileyle bitkiler üstünde o kadar başarıya ulaşamayan bazı incelemelerde bulundu.

1854’te Brünn’e dönerek bir teknik lisede öğretmenlik yapmaya başladı. 19. yy. ortalarında Darwin’in doğal ayıklanma kuramının yayıldığı sıralarda canlı bir türün özelliklerinin kendisini izleyen döllere nasıl aktarabildiği sorunu yeni bir yoğunlukla ortaya çıkmıştı.

Mendel zıt özelliklerde saf ırkları elde ettikten sonradan onları çaprazladı.Örneğin ;sarı bezelyeleri yeşillerle, üzerleri düz tohumları pürtüklülerle çaprazladı.Elde ettiği bütün tohumlar düz ve sarı renkliydi.Üstelik baba yada ana sarı renbu zıt özelliklerden bir tanesinin eşeye emrindeki olmadan diğerine etken(egemen=baskın) olduğunu anladı.Bezelyelerin farklı alanlara yönlendirilmiş strain(millet)’leri üzerinde yaptığı öbür gözlemler onu‘’Dominantlığın Yasası’’ genelleştirmesine yöneltti.”Eğer bir özelliğin iki seçeneği aynı bireyde bulunursa , yalnız bir parça başına kendini büsbütün kesin eder.”İlk dölde görülen özelliklere (dominant=egemen=hakim nitelik)dedi.Zıt özeliklere de (resesif=çekinik özellik) dedi.İki saf ırkın birleştirilmesinden meydana gelen bireylere first flial generation anlamına kısaltılmış şekilde F1 ismini verdi. F1 bireylerini kendi aralarında tozlaştırarak F2 dölünü elde etti.Mendel, F2 ‘de hem hakim hemde çekinik özelliklerin ortaya çıktığını gözledi.Başat ve çekinik özelliklerin oranı yaklaşık olarak sabitti ve 3:1 ‘e eşitti. F2 ‘de 5474 dairesel bezelyeye karşı 1850 köşeli bezelye elde etmişti, yani oran takriben 1/3 idi.

Mendel , bezelyeler üzerinde yaptığı dikkatli incelemeler ile bugünkü genetikçilere önderlik eden kalıtımın ilkelerini bulmuştur.Fakat bu ilkeler fazla sonraları yayınlanmıştır. (1886).O zamanlar bilim adamlarının kromozomlar üzerinde yeteri değin bilgileri olmadığından , bu keşif, uzun zaman ilgilerini çekmemiştir.1876 yılında Eduar Strasburger , mitozun kromozomal ayrıntılarını , 1887 yılında Eduard Van Beneden , mayozun önemini ve işleyişini ortaya koymuşlardır.Aynı yıllarda Weismann , gametlerdeki kromozom sayısının soma hücrelerindeki sayısının yarısı dek olduğunu bulmuştur.Eldeki bu verilere dayanarak genetik metaryalinin kuramsal olarak kromozomlarda toplandığı varsayım edilmiş ve farklı ataların çaprazlanmasından , özelliklerin önceden varsayım edilen bir oranda yavrulara geçeceği saptanmıştır.

Mendel diğer ot gibi yaşama üzerinde yaptığı deneylerden de benzer sonucu almıştır. sonra,biyologların haşere,balık,kuş ve memeliler üstünde yürüttükleri deneylerde onun genetik teorisini doğrulamıştır. Mendel yasaların temel ilkesi melez döllerin üreme hücrelerinde yarısı anadan yarısı ba

Johann Gregor Mendel 1884’de Moravya’daki Brünn’de (Bugün Çekoslavakya’da Brno) öldü.