Hedy Lamarr
Hedy Lamarr Biyografisi
Bugün cep telefonlarında ve kablosuz internette kullanılan bir teknolojinin ilk örneğini yarattı.
Hedy Lamarr, 9 Kasım 1914 tarihinde doğmuştur. Belli Başlı adı Hedwig Eva Maria Kiesler’dır. 10 yaşından itibaren piyano eğitimi alan Lamarr, 4 dil konuşabilmekte idi.
1933’te evlendiği Adolf Hitler’in dostlarından silah tüccarı Friedrich Mandl, orduya tabanca ve uçak satıyordu. Birlikte katıldıkları yemeklerde genellikle silah teknolojisi konuşulurdu. Matematik zekası olan Hedy, savunma teknolojileri konusunu sevdi. Eşi de, Hedy gibi Yahudi kökenliydi lakin Nazi iş adamlarıyla çalışırdı. Evlerindeki partilere Adolf Hitler ve Benito Mussolini de katılırdı.
Eşi Lamarr’ın filmlerde oynamasını yasaklayarak onu kendi işinde çalıştırmaya başladı. Bilime özel bir ilgisi olan hoş oyuncu, bu dönemde birlikte süre geçirdiği mühendisler ve teknisyenler bir uçtan bir uca silah teknolojisinin inceliklerini öğrendi.
Almanlar’ın uzak kumandalı torpido yerine getirmek istediğini o sıralarda eşinden öğrendi ve konuya sonradan eşinin despotluğu ve Naziler’e yakınlığı sebebiyle canından bezen Lamarr, deli bir karar aldı. 1937 yılında tüm mücevherlerini çantasına doldurup eşine uyku ilacı veren Lamarr, hizmetçisinin kılığına girerek malikanesinden kaçtı.
İlk önce Londra’ya gitti. Bir süre sonradan eşinden boşanıp küçüklükten beri hayalini kurduğu Hollywood’a taşındı. Burada tanıştığı yapımcı Louis Burt Mayer, ona yıldızlığa uzanan yolun kapılarını açtı. 1940’tan 1958’e değin Clark Gable, James Stewart ve Spencer Tracy gibi oyuncularla 20’nin üzerinde filmde rol bölge Lamarr, bundan böyle dönemin sinema eleştirmenleri kadar ‘Dünyanın en güzel kadını’ olarak nitelendirilmekteydi. Fakat Lamarr, setlerden arda kalan zamanlarda, filmlerinde canlandırdığı vamp kadın karakterlerine taban tabana ters bir projeyle uğraşmaktaydı.
Evinin yakınında oturan müzisyen George Antheil’e 1940’ta uzakta kumandalı torpido hakkındaki düşüncelerini anlattı. Müzisyen komşusu Antheil ile ortak yürüttüğü projenin hedefi, nefret edilen şey ettiği Naziler göre hedefi değiştirilemeyecek torpidolar üretmekti. Çünkü o dönemde tek bir radyo frekansı yoluyla yoklama edilen torpidolar, frekansı saptayan düşman donanması göre etkisiz ayla getirilebilmekteydi. Lamarr’ın amacı; uzak kontrollü torpidoların, düşmanın sinyal karıştırıcıları (jammer) sebebiyle kontrolünün kaybedilmesini önlemekti. Torpidoyu yönlendiren radyo frekansı düşman kadar saptama edilirse, sistem elektronik olarak kilitlenir ve denetleme kaybedilirdi. Hedy, bunun çözümünü bulmuştu ama teknik desteğe ihtiyacı vardı.
Uzaktan kumandanın telsiz frekansı durmadan değiştirilirse düşmanın müdahale imkanı kalmazdı. Ama, telsiz ve torpido aynı anda frekans değiştirmeliydi. Bu konuda komşusu Antheil tezgâhtar oldu. Çözüm, delinmiş kağıt rulolara kaydedilen notalara göre müzik çalan piyanolardı. Otomatik piyanoların çalışma prensibinden etkilenen ikili, ‘frekans atlamalı yayılı spektrum’ teknolojisini geliştirdi. Telsiz vericisine ve torpidoya yerleştirilen ve delikleri aynı olan rulolar, frekansı aynı anda değiştirecekti.
Buluşun patentini 1942’de aldılar fakat ABD donanması ilgilenmedi. Benzeri bir sistem, başkalarınca 1957’de transistör kullanılarak yapıldı. ABD, bu teknolojik avantajı 1962 Küba Füze Krizi patlak verene değin kullanmadı. O tarihe gelindiğindeyse patentin süresi dolmuş olduğundan ikiliye para ödenmedi. Ama bilim insanları, 1962’den sonradan Lamarr ve Antheil’ın buluşunu bambaşka amaçları için uyarlamaya koyuldular. Her buluş bir öncekinin üzerine eklendi.
Sonuçta Lamarr ve Antheil’ın oluşturdukları temelden faydalanılarak, günümüzde milyarlarca insanın kullandığı GSM, Wi- Fi ve GPS teknolojileri buluş edildi. Elektroniğin Öncüleri Vakfı 1997’de Hedy’nin patentini gördü ve ona Elektronik Öncüsü Ödülü verdi. İletişimin kaderini değiştiren buluşundan tek kuruş kazanamayan Lamarr, 2000’de Florida’daki mütevazı evinde yaşama veda etti.
Hedy Lamarr, 1933 yılında “Ekstase” adlı sinema filminde sinema tarihinde bir ilk olan çıplak sahneleri ile dikkat çekmiştir.
Hedy Lamarr, 19 Ocak 2000 tarihinde Casselberry, Florida, ABD’de 86 yaşında ölmüştür.
Evlilikleri :
1.eşi : 1933 yılında Friedrich Mandl ile evlendi. 1937 yılında boşandı.
2.eşi : 1939 yılında Yine Markey ile evlendi. 1941 yılında boşandı. (1 çocuk)
3.eşi : 1943 yılında John Loder ile evlendi. 1947 yılında boşandı. (2 çocuk)
4.eşi : 1951 yılında Teddy Stauffer ile evlendi. 1952 yılında boşandı.
5.eşi : 1953 yılında W. Howard Lee ile evlendi. 1960 yılında boşandı.
6.eşi : 1963 yılında Lewis J. Boies ile evlendi. 1965 yılında boşandı.
Filmleri :
Oyuncu :
1990 – Instant Karma (Film İdolü) (Sinema Filmi)
1965 – The Love Goddesses (Kendisi (Evraklar Görüntüleri)) (Sinema Filmi)
1957 – The Story Of Mankind (Joan) (Sinema Filmi)
1951 – My Favorite Spy (Lily Dalbary) (Sinema Filmi)
1950 – A Lady Without Passport (Marianne Lorress) (Sinema Filmi)
1949 – Samson And Delilah (Delilah) (Sinema Filmi)
1947 – Dishonored Lady (Madeleine Damien) (Sinema Filmi)
1946 – The Strange Woman (Jenny Hager) (Sinema Filmi)
1945 – Her Highness and the Bellboy (Prenses Veronica) (Sinema Filmi)
1944 – The Conspirators (Irene Von Mohr) (Sinema Filmi)
1944 – Experiment Perilous (Allida Bederaux) (Sinema Filmi)
1942 – Tortilla Flat (Dolores Ramirez ) (Sinema Filmi)
1942 – Beyaz Kapan (Tondelayo) (Sinema Filmi)
1941 – Ziegfeld Girl (Sandra Kolter) (Sinema Filmi)
1940 – Comrade X (Golubka) (Sinema Filmi)
1940 – Boom Town (Karen Vanmmer) (Sinema Filmi)
1940 – Boom Town (Karen Vanmeer) (Sinema Filmi)
1938 – Algiers (Gaby) (Sinema Filmi)
1933 – Ekstase (Eva Hermann) (Sinema Filmi)
