Herman Melville
Herman Melville Biyografisi
Bir Amerikan edebiyat klasiği kabul edilen Moby Dick adlı ünlü romanın yazarıdır.
Ülkemizde en fazla “Moby Dick” adlı romanıyla bilinen ABD’li romancı, öykücü ve şair Herman Melville, güney denizlerinde geçen gençliğinin deneyimlerini yansıttığı, insan ruhunun ikilemlerini ve ikiyüzlülüğünü sergilediği yapıtlar vermiştir. Melville, genç yaşta yazı yazmaya başlamış lakin eleştirmenlerce beğenilmemiş, adalet ettiği üne oysa ölümünden sonradan kavuşmuştur.
Herman Melville, 1 Ağustos 1819, Manhattan, New York, ABD’de 8 çocuklu bir tüccar ailesinin üçüncü çocuğu olarak doğmuştur. Babası Allan Melville, annesi Maria Gansevoort Melvill’dir. New York’ta başladığı ilkokul eğitimine 1830’dan itibaren Albany’de devam etti. 1830 yılında iflas eden babası 1832 yılında öldü.
Herman Melville, ufak yaşta geçirdiği kızıl hastalığı yüzünden, görme yetisinin manâlı bir bölümünü daimi olarak kaybetti. Annesi zengin akrabalarından aldığı yardımlarla ailenin geçimini sağlamaya çalıştı. Melville okulu bırakarak tarım işçiliği, banka memurluğu, öğretmenlik gibi işlerde çalışmaya başladı.
1838 yılında New York’ta bulunan Lansingburgh Akademisi’nde mühendislik öğrenimi gördü. Ertesi sene New York’tan Liverpool’a giden bir ticaret gemisinde çalışmaya başladı. New York’a döndükten sonradan birkaç yıl özel ders vererek hayatını kazanmaya çalıştı. 1841 yılında Acushnet adlı bir ba çıktı. Gezi sırasında gemidekilerin fena tavrından yıldığı için bir arkadaşı ile birlikte gemiyi terk ederek Markiz Adaları’nda üç hafta her tarafında yamyam olarak bilinen Typee yerlileriyle yaşadı. Adaya gelen bir Avustralya gemisi ile tekrar denizciliğe döndü ancak gemide çıkan isyana katılmakla suçlandığı için Tahiti civarında bir lokal hapishanede birkaç gün esir kaldı. 1843 yazını Tahiti’de yerliler aralarında geçirdi. İleride yazacağı Moby Dick adlı romanın düşünsel altyapısı bu sırada oluştu. Bir başka balina gemisi ile Hawaii’ye dek gitti.
1843 yılında ABD donanmasına katıldı ve ertesi sene Boston’a geldi. Ailesinin teşviki ile kitaplarını yazmaya başladı. 1846 yılında “Tippee” ve “Omoo” adlarını taşıyan ilk iki kitabını yayınladı. 1850 yılında yayınlanan “White Jacket”’ta ise bahriye erlerinin zorlu hayatını anlattı.
1847 yılında Massachusetts başsavcısının kızı olan Elizabeth Knapp Shaw ile evlendi. İlk kitapları onu bir anda keza İngiltere hem Amerika Birleşmiş Devletleri‘nde çok meşhur bir yazar haline getirdi. 1850 yılında Massachusetts’te bir çiftlik evi satın alarak yerleşti, çiftlik işleri ve yazı ile uğraşarak 13 sene her tarafında bu evde yaşadı. Bu konut derhal müze haline getirilmiştir. 1951 yılında en meşhur eseri “Moby Dick” adlı kitabını yazdı. Ama romanları yeterince ilgi görmedi.
1863 yılında New York’a taşındı. 1866 yılında itibaren on dokuz sene boyunca New York rıhtımında gümrük müfettişi olarak çalıştıktan daha sonra 1885 yılında emekli oldu. New York gümrüğünde müfettiş olarak çalışmaya başlayınca edebiyattan tamamen uzaklaştı. 1891’de öldüğünde hiç kimsenin hatırlamadığı bir yazardı o, lakin öldükten sonra keşfedildiğinde bir daha hiç unutulmadı.
Herman Melville, 1847 yılında Elizabeth Knapp Shaw ile evlendi. Malcolm (1849-1867), Stanwix (1851-1886), Elizabeth (1853-1908), Frances (1855-1938) adlarında çocukları oldu. Oğlu Malcolm 1867 yılında babasıyla bir ağız dalaşı ardından kazara kendini vurdu. Öteki oğlu Stanwix uzun bir hastalıktan sonradan 1886’da öldü.
Herman Melville, 28 Eylül 1891, New York, ABD’de 72 yaşında evinde kalp krizi sonucu ölmüştür. New York Bronx’ta bulunan Woodlawn Mezarlığı’na defnedildi.
1920’lerde edebiyat öğrencileri tarafından her yerde bulgulandı ve bütün eserlerinin yeni baskıları birbirini izledi. 1930’lardan bu yana yalnızca denizci öyküleri anlatan büyük bir yazar olarak yok, keza gerçekçi anlatımı ve zengin ritmik düzyazıyı ustalıkla kullanan bariz görüşlü bir sosyal eleştirmen ve filozof olarak anılmaktadır.
Kitapları :
1846 – Typee: A Peep at Polynesian Life
1847 – Omoo: A Narrative of Adventures in the South Seas
1849 – Mardi and a Voyage Thither
1849 – Redburn: His First Voyage (Redburn’ün İlk Seyahati)
1850 – White-Jacket; or, The World in a Man-of-War
1951 – Moby Dick; or, The Whale
1852 – Pierre; or The Ambiguities / Pierre veya Belirsizlikler
1853 – Kâtip Bartleby
1854 – Encantadas
1855 – Benito Cereno
1855 – Israel Potter: His Fifty Years of Exile
1856 – Piazza memories
1857 – Confidence-Man / Sağlam Adam
1866 – Battle-Pieces and Aspects of the War: Civil War Poems
1876 – Clarel: A Poem and Pilgrimage in the Holy Land
1888 – John Marr, and Other Sailors; With Some Sea-Pieces
1891 – Timoleon
1891 – Billy budd
1922 – The apple-tree table
1929 – Journal of Melville’s Voyage in the Clipper Ship
1935 – Journal up the Straits
Herman Melville ve unutulmaz romanı Moby Dick :
Moby Dick, Herman Melville’in, Kaptan Ahab’ın Pequod adlı bir balina gemisinin son yolculuğunu, balinaları nasıl avlandıklarını anlatan romanıdır. İlk defa 14 Kasım 1851’de New York Harper&Brothers Yayınevi’nce basılmıştır, ama klasikleşen roman o dönemde ilgi görmemiştir. İlk bakışta denizlerde geçen bir macera romanı sanılabilir. Ne var ama insan Moby Dick’i okudukça, okuduklarını düşündükçe, kitabın derinliğini, hakiki anlamını sezmeye başlar. Bu derinliği, reel anlamı sezmeyenler ise, balina avıyla ilgili, heyecanlı bir öykü olarak, gene de Moby Dick’in pekala keyfini çıkarabilirler.
Mina Urgan böyle tanımlıyor Beyaz Balina’nın romanını, “Zaman Zaman çıkardığı o ilginç seslere burnundan tavır derseniz, balinayı horlamış olursunuz. Keza balinanın söyleyecek nesi olabilir? Ben, derinliği olan hiç bir varlık görmedim fakat, bu dünyaya söyleyecek sözü olsun, geçimini sağlamak için birkaç söz kekeleyerek söylemek zorunda kalır, olsa olsa. Ne mutlu ona ki, dünya duyu verir sesini. “Melville’in sesini geç de olsa duymuştur dünya; ABD’li romancı, öykücü ve şair Herman Melville (1819-1891), denizi, gemicileri, balinaları ve natürel bu vesileyle kinin ve tutkuların tutsağı olan insan ruhunu, düz yazı şeklinde yazdığı bu şiirde, ironi, mitoloji ve gerçekçiliğin iç içe geçtiği bu romanında anlatıyor.
