Jaroslav Hasek
Jaroslav Hasek Biyografisi
Dünyaca meşhur romanı “Aslan Asker Şvayk” ile tanınır. Gençlik yıllarında mizah gücü, konu buluşları, yazma yeteneğiyle dikkatleri çekti, dergi yöneticiliği yaptı.
Jaroslav Hasek, 30 Nisan 1883 tarihinde Çekoslovakya’nın başşehri Prag’da, matematik öğretmeni Josef Hasek ve karısı Katerina’nın ortanca oğlu olarak doğmuştur. Onüç yaşındayken babaorlu bir çocukluktan sonra, 15 yaşında iken okumakta olduğu liseden ayrılarak eczacıda çalışmaya başladı. Buna rağmen meslek idaresi okulundan mezun olmayı başardı ve bir bankada çalışmaya başladı. aynı zamanda köpek satıcılığı yaptı.
Jaroslav Hasek, Çekoslovakya’nın başşehri Prag’da bir bankada memurken, 17 yaşından beri ilgilendiği edebiyata yük saptamak için istifa etti. Çek gazetelerinde yergiler, şiirler ve öyküler yazdı. Yazarlık mesleğini seçerek kendini serbest kılıp çingeneler ve patavatsız-yurtsuzlarla birlikte dolaşmaya başlar, çoğu fena alışılmışlık edinip, izini sürmeyi zorlaştıran bir yaşantıyı seçti.
1897 yılında daha 14 yaşında Prag‘da öğrenci iken Alman karşıtı ayaklanmalarda yer alır, 1906’da anarşist harekete katılır. Proleter işçilere uyumlu olarak dersler verir, 1907’de Komuna adlı anarşist gazetede yayımcı olarak çalıştı. Önde gelen bir anarşi yanlısı olduğu için hareketleri polis tarafından yakından izlenir, ahenkli olarak tutuklanır ve hapse atılbirçok kez vandalizm ve bir ay hapis yatmasına niçin olan, asgari bir kez polis memuruna hamle da yer alır.
1909 yılında Hayvan Dünyası isimli derginin başına getirilen yazarın, ayrıntılarıyla kafadan uydurduğu hayvanlar hakkında bu dergiye yazılar yazdığı anlaşılınca Jaroslav Hasek’in işine son verildi.
I. Dünya Savaşı’nda Avusturya-Macaristan ordusundaydı, Rus cephesinde esir düştü. Avusturya-Macaristan Ordusu’nun bir eri olarak Birinci Dünya Savaşı’na katıldı. 1915 yılında Ruslara esir olduğu yıllarda Çek Kurtuluş Ordusu’na ve Rus Komünist Partisi’ne katıldı. Bu yılların gözlem zenginliğinden yararlanarak oldukça saf, farfara, sakar, kurnaz lakin bilinçli bir Çek olarak nitelendirdiği Şvayk tipini yarattı. Rus birleştirme kamplarında izafi olarak daha bakımlı bir yaşantıya kavuşur, kamp kumandanının sekreteri olur. 1916’da, yeni kurulan Çekoslovak Lejyonu’nda propaganda yazarı olarak çalışması için kamptan ayrılmasına müsade verilir.
1917‘deki Ekim Devrimi‘nden daha sonra Bolşevik Parti’nin üyesi olarak Rusya‘da kalır. Bu dönemde, Jarmilla Mayerová ile evli olmasına rağmen, Grigorjevna Lvovova ile baştan evlenir.
1920’de dönebildiği Prag’da “Aslan Asker Şvayk” üstünde çalıştıysa da tasarladığı 16 ciltlik dizinin ama dörtte birini gerçekleştirebildi. Bu eseri önce Erwin Piscator (1928), sonra Bertolt Brecht (1944) bir takım uyarlamalarla sahneye aktardılar.
Jaroslav Hasek’in yazdığı I. Dünya Savaşı‘da bir askerin başından geçen olayların anlatıldığı dünyaca meşhur romanı Aslan Asker Şvayk; altmış dile çevrilmiştir.
1500’e yakın kısa hikaye de yazmış olan Jaroslav Hasek, gazeteci ve Bohemyalı kimliğiyle olduğu değin şakacı kişiliğiyle de tanınırdı. Kısa yaşamı aynı yıllarda yaşayan olan bir başka Prag’lı yazan Franz Kafka (1883–1924) ile garip benzerlikler taşır.
Jaroslav Hasek, 1907 yılında Jarmila Mayerová’yla tanışır ve aşık olur. Yaşantısından dolayı, Mayerová’nın belli başlı-babası onu kızlarına yerinde bulmaz. böylece Hašek anarşizmi bırakarak yazan olarak ahenkli bir iş edinmeye çalışır. Prag’da bayrağa hakaret suçundan tutuklanınca, bu ilişkiye son verebilmek için Mayerová’yı ailesi şehir halkı dışına götürür. Bu da ilişkilerini bitirmez, ama Hašek’i anarşizmden iyice uzaklaştırır ve yazarlığa odaklanmasını sağlar. 1909’da gelindiğinde bir önceki yıldan iki kat fazla yazarak 64 kısa öyküsü yayınlar. “The Animal World” (Hayvanlar Dünyası) isimli derginin editörü olmuştur. Bu meslek de pozitif sürmez, çünkü kendi düş gücünden ürettiği hayvanlar hakkında makaleler yazdığı için işinden çıkarılır.
1910 yılında nihayet Jarmila Mayerová ile evlenir. 3 yıl sonra 1913 yılında ayrılır. 1907 yılında daha sonra “Aslan Asker Şvayk” kitabının resimleri çizecek olan usta Josef Lada ile tanıştı. 1913’te iki dost bir vakit birlikte oturdu.
Jaroslav Hasek, 3 Ocak 1923 tarihinde Lipnice nad Sázavou, Çekoslovakya’da savaş zamanı kaptığı tüberküloza yenik düşerek 40 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
1920 – 1923 – Aslan Asker Şvayk (Osudy Zobreho Vojaka Şvejka)
1909 – Köpek Suratlı Maymun
Galeride Portreler / Espri Klasiği
Aslan Asker Şvayk adlı kitabı hakkında :
Aslan Asker Şvayk, insanlık tarihinin en acımasız savaşlarından birini, Birinci Dünya Savaşı’nı, tüm anlamsızlıkları, gülünçlükleriyle yerden yere vuran bir yergi başyapıtı. Çek yazan Jaroslav Hašek’in, savaş çığırtkanlığını, militarizmi, devlet buyurganlı klasiği. Şvayk ise dünya edebiyatının en unutulmaz karakterlerinden biridir.
Birinci Dünya Savaşı’nda Avusturya Ordusu’ nda asker olan azınlıklardan saf ve temiz kalpli Çek genci er Şvayk’ın göze girmeye çabalarken düştüğü komik durumlar gösterişli bir dille aktarılır. Yazarın yaşam öyküsü de olan eser, Şvayk’ ın beceriksizliğinden kaynaklanan olayların o zamanlar Avrupa’nın en büyük savaş makinesi diye nitelenen Avusturya Ordusu’nu baltalayışını, tüm kurumlarını felce uğratışını, güldürürken düşündüren birbirinden ilginç geçmelerle verir.
İşte, Hašek’in kahramanı Şvayk, Prag’da bir yana soysuz hilkat garibelerini millete asilzade köpekler diye yutturmakla, bir yandan da dizlerindeki romatizma ağrılarıyla uğraşırken, kendini birden böylesi bir boğazlaşmanın içinde bulur. Fakat Aslan Asker Şvayk romanında, bu uluslararası kapışmanın yanı sıra, Çek ulusunun Avusturya İmparatorluğu’na, Habsburgların başat kılmaya çalıştığı Alman dili ve kültürüne karşısında gösterdikleri direnişin, verdikleri hür savaşımının gündelik yaşamdaki yansımalarını da izleriz; şüphesiz, Hašek’in her zamanki ince alaycılığıyla. O yüzden, Aslan Asker Şvayk, savaşa aleyhinde apaçık bir edebî manifesto olmasının yanı sıra, Avusturya ve Alman buyurganlığına aleyhinde Çek kültürünün benzersiz bir kafa tutuşudur.
