Jean Genet

Jean Genet Biyografisi

Yapıtlarında çağdaş dünyanın insanlar ve toplum alanlarındaki önyargılarını şiddetli bir biçimde eleştiren, hizmetçileri, zencileri, aşağılanan kimseleri canlandırırken kötülüğün mekanizmalarım dobra dobra dile getiren, insanların ikiyüzlülüklerini sır olarak saklamak için arkasına sığındıkları perdeleri yırtan Genet, en ihtişamlı tümcelerin içine en sıradan küfürbaz sözcükleri katarak dilin tüm olanaklarından yararlanmayı çokbilmiş ve esininin özgünlüğüyle Fransız edebiyatının kayda değer yazarlarından biri durumuna gelmiştir.

Jean Genet, 19 Aralık 1910 tarihinde Paris’te illegal bir ilişki sonucu doğmuştur. Annesi Camille Gabrielle Genet kadar doğumundan fazla kısa bir zaman daha sonra kimsesizler yurduna bırakılarak terk edilince ona Jean adı verilmiştir. Jean, yedi yaşına geldiğinde Burgund yakınlarındaki Morvan’da yaşayan çiftçi bir ailenin yanında yerleştirildi. Jean Genet’in toplumla uyumsuzluğu daha çocukken ortaya çıktı. 10 yaşında hırsızlığa başladı. Birkaç kez hırsızlık suçundan dolayı yargılandı.

Jean Genet, 16 yaşındayken Mettray ıslahevine kondu. 1926 yılında, 3 ay süren birincil cezaevi deneyimini yaşayıp bağımsızlık kaldığında uslanmamıştı; bu kez reşit olana değin kalmak üzere ıslahevini boyladı. 1930’ların sertliği ile meşhur bu ıslahevi Genet’yi hakiki bir suçlu haline getirdi.

1929 yılında ıslahevinden kaçıp yabancılar lejyonuna yazıldı. Oysa hırsızlık alışkanlığını burada da sürdürdüğü için lejyondan firar ederek orda burada serserilik yapmaya başladı. Fransa’dan da ayrılan Jean Genet, günlerini Barselona’nın Çin mahallesinde veya Marsilya limanlarında geçirirken yaşamını da hırsızlıktan ya da fuhuştan elde ettiği parayla sürdürüyordu. 1937 yılında Fransa’ya geri döndü ve her yerde kabahat dünyasına daldı. Beş yıl baştan başa ya hırsızlık yaptı, ya fahişelik.

1937’den başlayarak beş sene içinde bütün 14 defa hapis cezasına çarptırıldı. 1942 yılında bir kere daha cezaevine düştüğünde olgunlaşmıştı bundan böyle. İlk şiirini yazdı, birincil kitabı Notre-Dame des Fleurs (Çiçeklerin Meryem Anası) yayımlandı. Peşinde Miracle de la rose (Gülün Mucizesi) geldi. 1948 yılında yayımlanan Journal du voleur (Hırsızın Günlüğü) bir anlamda Genet’nin otobiografisi niteliğindedir. Bu şiirleri izleyen romanlarında ise doğumu ve eşcinsel eğilimleri nedeniyle toplum göre dışlandığını anlatan yazan suçun, fuhuşun ve şiddetin başat olduğu bir dünyanın portresini çizdi.

1944’te yazdığı Çiçeklerin Meryem Anası adlı romanında 16 yaşındaki bir katilin öyküsünü anlatan yazan, kendine özgü üslubuyla, geri dönüşleri de kullanarak katili kutsuyor. Takma adı Çiçeklerin Meryem Anası olan katil, romanın ilerleyen bölümlerinde okuyucu nezlinde aklanmakla kalmıyor giderek mutlak bir azize ve üstteki düzey ermişe dönüşüyor.

Le balcon (Balkon), oyunları ve hatta bütün eserleri içinde en çarpıcı olanı kabul edilir. Balkon adlı oyununda yeryüzü egemenlerini küçümseyen ve zalim bir dille eleştirir. Bu oyun Türkçe olarak 1998 yılında Tiyatro Stüdyosu göre sahnelendi.

İşlediği suçlar yüzünden sıkça hapse giren Jean Genet, 1948 yılında Fransa’da hırsızlık, yankesicilik, kaçakçılık ve kadın satıcılığı yüzünden onuncu defa yargılandı ve hayat boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Kitapları sayesinde tanıştığı Andre Gide, Jean Cocteau ve jean-paul-sartre’nın cumhurbaşkanı Vincent Auriol’a verdikleri dilekçe sonucu 1948 yılında özgürlüğüne kavuşmuştur. Bu af sonrası, tekrar yeraltı dünyasına dönmemiş, kendisini tamamıyla edebiyata vermiştir.

Ama toplumsal olaylara, ezilen insanlara karşısında hiç duyarsız kalmadı; 1968 Mayısında öğrencilerin, Vietnam Savaşı esnasında Amerikan solunun, ırkçılığa karşı Kara Panterler’in ve İsrail’e aleyhinde da Filistinliler’in yanındaydı. Bu konular hakkında yazdıkları ve röportajları Türkçe olarak Açık Düşman başlığıyla yayımlanmıştır.

Jean Genet, şiir ve romanlarında ya kendini veya kendine yakın bulduğu çevreleri anlatırken; oyunlarında, kendini özdeşleştirdiği, toplumun dıştan yaşamayı seçen insan topluluklarını dile getirmiştir. Büyük Gözaltı’nda mahkumları, Balkon’da genelevde yaşayanları, Hizmetçiler’de hanımlarını ortadan uyandırmak isteyen hizmetçileri anlatan Genet, Zenciler’de ise Batı uygarlığının zorlama aşağı tuttuğu siyah derilileri konu edinmiştir.

Jean Genet, 15 Nisan 1986 tarihinde 76 yaşında Paris’de bir otel odasında gırtlak kanserinden ölmüştür.

Eserleri :
Roman 1944 – Notre-Dame des fleurs / Çiçeklerin Meryem Anası
1946 – Miracle de la rose / Gülün Mucizesi
1947 – Pompes Funèbres / Cenaze Töreni
1947 – Querelle de Brest / Denizci
1948 – Journal du voleur Hırsızın Günlüğü

Tiyatro Oyunları :
1947 – Haute surveillance, / Büyük Gözaltı (“Sıkıgözetim”)
1947 – Les bonnes, 1947 / Hizmetçiler
1956 – Le balcon, / Balkon
1958 – Les nègres, / Zenciler
1961 – Les paravents, / Paravanlar

Sanat:
1986 – L’Atelier d’Alberto Giacometti, / Giacometti’nin Atölyesi

Düz yazı :
1986 – Un captif amoureux, / Sevdalı Esir
Açık Düşman – Jean Genet’den Seçme Yazılar ve Söyleşiler
Kimsesiz – Şatila’da Dört Saat (Four Hours in Shatila (Quatre heures à Chatila))