Jean Racine
Jean Racine Biyografisi
17. yüzyıl Fransız edebiyatının önde gelen şairlerinden ve felaket yazarlarından olan Racine iyi bir eğitim görmüştür. Racine, dilinin şiirselliği ve yarattığı karakterlerin inandırıcılığı ile Fransız olağan trajedisinin ustası sayılır.
Jean Racine, 22 Aralık 1639 tarihinde La Ferté-Milon, Fransa’da doğmuştur. Tam adı Jean Baptiste Racine’dir.
Fransa’da La Ferte-Milon’da doğan Racine, Üç yaşındayken annesiz yetim kalınca Paris yakınlarındaki bir manastırda rahibe olan teyzesinin yanına eğitim gördüyse de, sonradan bu eğitimden koparak edebiyata yöneldi. Jansenistler’in yönettiği Beauvais Koleji’nde başladı. 1655 ardından 3 sene Port-Royal’de de zamanının meşhur eğitmenlerinden Yunan dili-edebiyatı dersleri aldı. 1658 yılında Paris’e gidip Harcourt Koleji’nde 1661 yılına kadar felsefe öğrenimi gördü. Fazla geçmeden bir akrabasının yardımıyla Paris’in edebiyat çevrelerinde görünmeye başladı. Jean de La Fontaine ile tanıştı. Başkentin edebiyat-sanat çevrelerine sokuldu, Jean de La Fontaine’in eliyle ulaştırdığı Kralın evlenmesi üstüne yazdığı bir iltifat şiiri, 1660 yılında kralca ödüllendirildi. Fransa kralı XIV. Louis‘ye yazdığı iltifat şiiriyle kralın desteğini kazandı. daha sonra yazdığı oyunların başarısı üstüne asilzade sanı aldı.
Jean Racine’nin ağırlama düşkünlüğü Port-Royal çevresindeki yakınlarını kaygılandırınca, yaşamına bir düzen vermesi için 1661 yılında Uzes’deki bir rahip akrabasının yanında gönderildi. Oysa buradaki yaşamı pozitif sıkıcı bularak din adamı olmaktan vazgeçti. Paris’e döndü ve eski renkli yaşamını sürdürmeye başladı.
Bilhassa tiyatro çevreleri ona çok cazibeli geliyordu. Moliere’in Kadınlar Okulu güldürüsünün başarısını ve bu oyunun başlattığı sanat tartışmalarını büyük bir merakla izledi.
Tiyatro edebiyatına yönelerek 1664 yılında ilk trajedisi olan LaThebaide adlı eserini Moliere’in Port-Royal tiyatrosunda sahnelettiyse de başarıya ulaşamadı. Ardından 1665 yılının Aralık ayında yazdığı Alexandre ile Grand (Büyük İskender) adlı oyunu ile adını anında duyuran ve yayan bir tragedya ile başarıya ulaştı.
Jean Racine Yunan mitolojisinden, Eski Yunan trajedi yazarlarının oyunlarından ya da tarihten seçtiği oyun kahramanlarını gerçekçi bir biçimde, sözde kendi çağında yaşayanlar gibi düşünen ve davranan kişiler olarak çizmiştir.
Eski Yunan trajedisinin alışılmış biçimini kullanan Racine’in oyunları sarayın koruması altındaki tiyatrolarda, soylulardan oluşan bir izleyici karşı oynandı. Bu oyunlarda tutkular ile düşünce ve erdem arasındaki çatışma trajediyi yaratıyordu. Aklın yolu tahsis ve sorumluluktan geçtiği için, oyunun sonunda ahlaksal ya da dinsel değerler egemen oluyordu.
Racine’in 1667 yılında yazmış olduğu Andromak (Andromaque) trajik bir sonla biten ihtiraslı bir aşk öyküsünü konu alır. Britannicus, Neron devrine ait manzum piyes’in (Britannicus; 1669) kahramanları Roma İmparatoru Neron ile iktidar hırsı içindeki annesi Agrippina’dır. Oyun, Neron’u suça ve cinayete iten nedenleri irdeler.
Meşhur Yunanlı komedi yazarı Aristopfanes‘in Eşek Arıları: Yargıçlar (İÖ 422) oyunundan uyarlamış olduğu Davacılar (Les Plaideurs; 1668), yazarın tek komedisidir.
Osmanlı tarihini değiştirerek yazmış olduğu Bayazıt (Bajazet; 1672) ise yıkımla sonuçlanan tutkulu ve kıskanç bir aşk ilişkisinin öyküsüdür.
1673 yılında Fransız Akademisi’ne aza seçildi.
35 yaşında sanat yaşamının doruğuna yükselen Racine, Yunan mitolojisinden konuları işleyen İphigenie’yi (1674) ve derin, şiirsel bir facia olan Phaidra’yı (Phedre; 1677) yazdı.
Racine, başyapıtı sayılan Phaidra sahneye konduktan sekiz ay daha sonra tiyatroyu bıraktı. Nedeni bütünüyle anlaşılamadıysa da, dinsel çevrelerin tiyatroya aleyhinde artan bir şekilde artan tepkisi altında kalmış olabileceği sanılmaktadır. Bundan birkaç yıl daha sonra bir dostunun ısrarı üstüne iki facia daha yazdı. Ester (Esther; 1689) ve Atali (Athalie; 1691) adlı bu iki oyunun konuları Kutsal Kitap’tan alınmıştı.
Dünyayla ilgili trajedilerinin konuları, Osmanlı sarayında geçen “Bajazet” (Bayezit, 1672) dışında Yunan ve Roma tarihinden alınmadır. Euripides ve Sofokles, yararlandığı kaynakların başındadır. Son iki trajedisinin konuları ise Tanrısal Kitap’tandır. Bütün oyunlarında yer, süre ve eylem birliği kuralına katı bir biçimde uyar. Trajedilerinde kompleks olaylara yer vermez, yalnızca kişileri ve onların tutkularını karşı karşıya getirir.
Yazara yaşamının son yıllarında kral XIV. Louis tarafından Fransa’nın resmi tarihini yazma görevi verildi. Her Yerde dine dönen Racine, 20 yaşındaki dindar bir kızla evlenerek yedi çocuk sahibi oldu. Fransız toplumunda saygın bir yeri olan Racine’in oyunları daha yaşadığı dönemde Fransız tiyatrosunun klasikleri arasına girdi.
Jean Racine, 1677 yılında Catherine De Romanet ile evlendi. Louis Racine adında bir oğlu vardı. Toplam 7 çocuğu oldu.
Tüm inancıyla yazdığı bu eserlerin softaların baskısıyla oynatılmadığını görür görmez kırıldı; özel yaşamındaki koyu Hıristiyanca yaşamın bile inandırıcı görünmemesi karşı küstürücü bir suskunluğa gömüldü. Kral XIV. Louis’in yakın ilgisine aleyhinde bile Port-Royal ilkeleriyle direnince ruhsal bir yalnızlığın içine düştü, hastalandı, kısa sürede de öldü.
Jean Racine, 21 Nisan 1699 tarihinde Paris, Fransa’da 60 yaşında ölmüştür.
Eserleri :
1664 – Thebaide
1665 – Alexandre ile Grand (Büyük İskender)
1667 – Andromak
1668 – Davacılar (Les Plaideurs)
1669 – Britannicus
1670 – Bérénice
1672 – Bayazıt (Bajazet)
1673 – Mithridate
1674 – İphigenie
1677 – Phaidra (Phedre)
1689 – Ester (Esther)
1691 – Atali (Athalie)
Jean Racine sözleri :
– Başa kakılan bir iyilik her zaman hakaret yerini miktar.
– Alçağın korktuğu tek şey ölümdür, başka şeye aldırmaz.
– Bir trajedinin ölüme ya da kana ihtiyacı yoktur. Trajedinin şımartma veren yönü olan o müthiş hüzünle batmış olması yeterlidir.
