Johannes Gutenberg

Johannes Gutenberg Biyografisi

Çağdaş Matbaanın Avrupa’ya uyarlanmasında öncü olan Gutenberg, kuyumcu, basımcı ve yayıncı kimlikleri ile tanınır.

Johannes Gutenberg, 1398 yılında Almanya’nın Mainz kentinde varlıklı bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Esas adı Johannes Gensfleisch zur Laden’dir. Gençliğinde Fransa’ya taşınmıştır. Burada kuyumculuk yapan Gutenberg, metaller ve değerli taşlar üstünde çalışmalar yürütmüştür. Yeniden bu dönemde ilgisini çeken matbaa ve basım teknikleri Gutenberg’in kitapların basılı ayla getirmesini sağlamıştır.

1437′den başlayarak matbaacılığa ilgi duymaya başladı. Yaşadığı süreunda öyle fazla çalışma yürüten Johannes Gutenberg, tipo baskı yöntemini 1438 yılında Avrupa’ya getirmiş ve modern matbaanın Avrupa’da kurulmasını sağlamıştır. Yüzyıllardır Çin ve Kore’de uygulanan bu yöntemi Avrupa’ya uyarlayan Gutenberg, irtibat tarihinin öncülerinden biri olarak gösterilir.

O dönemde kullanılmakta olan desen ya da harfler oyulmuş tahta levhalardan oluşan xylografi tekniğini geliştirerek açıklanmış harfleri bir araya getirip fazla sayıda basım yapma tekniğine dayanan tipografiyi 1450 yılında buldu.

1450 yılında birincil ortaklığını kuran Gutenberg, yaptığı incelemeler sonucunda 1455 yılında Latince bir tanrısal kitabın basımını sağlamıştır. 1457 yılına gelindiğinde borçları gelişen ve ödeyemeyen Gutenberg Faust ile ortaklığını kaybetmiş ve sonrasında 1465 yılında Mainz Başpiskoposu II. Adolf von Nassau’dan aldığı yeni bir yardım ile yeni bir baskı makinesi kurmuştur. 15.yy’a gelindiğinde Avrupa’da Gutenberg göre tasarlanan ve önü açılan 1000’den fazla baskı makinesi

Hiç bir buluş tek bir kişinin zihninde olgunlaşmış olarak fışkırmaz, basımevi da fışkırmadı. Baskı kalıplarıyla aynı ilkeler üstüne geliştirilmiş mühürle ve mühür yüzükleri antik çağlardan beri kullanılmaktadır. Zorlama kalıpları Çin’de, Gutenberg’den yüzyıllar önce bilinmekteydi; hatta burada 868 yılı civarında basılmış bir kitap bile bulunmuştur. Yöntem batıda da Gutenberg öncesinde de biliniyordu. Zorlama kalıpları bir kitaptan çoğu kopya basılmasını sağlar. Fakat bu yöntemin bir büyük mahsuru vardır; her yeni kitap için yeni zorlama levhaları hazırlamak gerektiğinden öbür kitapların basılması için pratik değildir.

Bazen Gutenberg’in esas yaptığı işin baskı harflerini icat etmek olduğu söylenir. Ama baskı harfleri Çin’de on birinci yüzyılın ortalarında, Pi Sheng göre buluş edilmişti. Bu harfler (pişmiş) topraktan yapılmıştı, öyle dirençli değildi;ama Çinliler ve Koreliler bir dizi iyileştirme yaptılar ve Koreli’ler Gutenberg’in fazla öncesinde metal harfler kullanır oldular.Hatta on beşinci yüzyılın başınlarında, Kore hükümetinin (metal) zorlama harfleri üreten bir dökümhanesi vardı.Tüm bunlara karşın ,Pi Seng’i bu alanda etkin tek kişi olarak benimsemek yanlış olacaktı.Öncelikle Avrupa baskı harflerini Çin’den öğrenmedi,kendi başına ilerletti. İkinci olarak baskı harfleriyle zorlama tekniği, Batıda çağdaş baskı tekniklerinin bilindiği yakın zamanlara değin, Çin’de yaygın kullanımda değildi.

Modern zorlama tekniniğinin dört esas bileşeni vardır. Birincisi hareketli baskı harfleri ve onları yerleştirip yerlerinde sabitleyecek yöntemdir. İkincisi bakı makinelerinin kendisidir. Üçüncüsü baskıya yerinde mürekkep ve sonuncusuda baskıya yerinde kağıt türü zemindir.

Kağıt Çin’de uzun yıllar önce Ts’ai Lun tarafından yapılmıştı ve batıda kullanımı Gutenberg’den önce yaygınlaşmıştı. Bu, Gutenberg’in bulduğu tek üzerinde, kendisinden önce bazı çalışmalar yapılmış olmakla birlikte, Gutenberg dağıtılmış ve manâlı iyileştirmeler gerçekleştitdi. Örneğin baskıya uygun bir metel elaşımı, harfleri dökmek için bir kalıp, yağ esaslı baskı mürekkebi ve baskıya uygun bir alet geliştirdi.

Gutenberg’in bulduğu bu baskı yöntemi, özgürlük düşüncenin yayılmasına acillik kazandıran, bilim araştırmalarının gelişmesini karşılayan, reformların yapılmasını hızlandıran önemli olaylardan biri olarak kabul edilmektedir.

Johannes Gutenberg, 3 Şubat 1468 tarihinde Almanya’nın Mainz kentinde 70 yaşında ölmüştür.

1901′de Mainz” de adına bir müze kurularak ölümsüzleştirildi.