John Dalton

John Dalton Biyografisi

En çok atom teorisi’ni savunması, kendi adı bahşedilen atom modeli ve onuruna ara sıra Daltonizm de denen renk körlüğü hakkında yaptığı araştırmalarla tanınır.
John Dalton, İngiltere‘de geçimini el dokumacılığıyla sağlayan fakir bir köylünün çocuğu olarak dünyaya gelir. Babası Quaker mezhebine mensup bir dokumacıydı. Quaker’lar 17.yüzyılın ortalarında İngiltere ve Amerikan kolonilerinde ortaya çıkan bir hıristiyan tarikatıdır.Tanrı’yı kavrayabilmek için dinsel kurumlara,din adamlarına ve ayinlere gerek olmadığını savunuyorlardı.

Minik yaşında dinin yanı sıra matematik,fen ve gramer derslerine de programında yer veren bir Quaker tarikat okulunda öğrenimine başlar.Özellikle matematikte sergilediği üstün kabiliyet ona lokal çevrede ün kazandırır.On iki yaşına geldiğinde,kendi okulunu açtırmak için yetkililerden müsade alır. Kendal’daki aralıksız on beş sene sürdürdüğü öğretmenliği döneminde genç adam yüzlerce köy çocuğunu eğitmekle kalmaz,matematik ve bilime olan merak ve tutkusu doğrultusunda kendini de yetiştirir. 10 sene sonradan da Manchester’e taşındı ve ömrünün geride kalan 50 yılını burada geçirdi.

John Dalton, maddeleri çok küçük yapı taşlarının topluluğu halinde bulunduğu fikrini ileri sürdü.

Dalton’un anlamadığı bir nokta vardı:Gazlar neden monoton bir karışım sergiliyordu?Karışımda,örneğin,karbondioksit gibi ağır bir gazın dibe çökmesi neden gerçekleşmiyordu?Sonra,gazların karışımı sadece yel veya termal akımlara mı bağlıydı,yoksa diğer etkenlerde var mıydı? Bu çalışmalarıyla bilim çevrelerinde adı duyulmaya başlayan Dalton,1793’te Manchester Üniversitesi’ne öğretim görevlisi olarak çağrılır.

Dalton’un atom teorisi olarak ortaya konulan esas özellikler şunlardır:

Tüm maddeler atomlardan yapılmıştır. Öbür nesil atomlar öbür kütlelerdedir. Atom katı, sert, içi doymuş küre şeklindedir. Bir elementin bütün atomları birbirinin aynıdır. Atomlar parçalanamaz.

Dalton bir bakıma kimyayı ve kimyasal çözümlemeyi tanımlayan ilk kişidir.Ona tarafından,kimyanın başlıca işlevi maddi parçacıkları birbirinden parçalamak ya da birbiriyle birleştirmektir.Bu parçacıklar maddenin,o süre bölünmez,parçalanmaz farzedilen en ufak öğeleri,yani atomlardı.

Dalton, her elementin kendine özgü bir atomun varlığını gösterdi. Ama Dalton, atomların içi dolu ve bölünemez olduğu fikrindeydi.

1803 yılında kimyasal elementlerin gösterilmesine ilişkin bir simgeler sistemi ilerletti ve elementlerin bağıl atom ağırlıklarını saptayarak bunları bir tablo halinde düzenledi.

Renk körlüğü de tıp diline ‘daltonizm’diye geçer.Dalton renk körüydü,zamanının bir bölümünü bu hastalığı incelemekle geçirmişti.

Meteoroloji alanında yaptığı araştırmaları sonucunda alize rüzgarlarının, Yer’in kendi çevresindeki dönme hareketinin ve sıcaklık farklarının etkisiyle oluştuğu sonucuna vardı.Oysa bu hipotez daha kendisi doğmadan 1735 yılında George Hadley tarafından öne sürülmüştü.Barometre,termometre,nemölçü aleti, yağmur,bulutlar,atmosfer nemi gibi pekçok meteoroloji konusunda makaleler yazdı.Yağmurun,atmosfer basıncındakklandığını belirleyen kişi oldu.

1882’de Royal Society’nin üyeliğine seçilen ve 1826’da bu derneğin altın madalyasıyla ödüllendirilen Dalton Fransız Bilimler Akademisi’nin muhabir üyeliğine kabül edildi. Hem İngiliz Bilim geliştirme Derneği’nin kurucularındandır.

John Dalton, 27 temmuz 1844 tarihinde İngiltere’nin Manchester şehrinde hayatını kaybetti.