John Locke
John Locke Biyografisi
Hafıza özgürlüğünü, insan eylemlerini akla tarafından düzenlemek anlayışını en geniş ölçüde yayan birincil düşünür olmuştur. Avrupa’daki aydınlanma ve Akıl Çağı’nın reel kurucusu olarak kabul edilir.
John Locke, 29 Ağustos 1632 tarihinde Wrington, Somerset, İngiltere’de doğmuştur. Babası Bez ticareti ile uğraşan bir tüccar aileden gelmekle beraber noterlik yapmakta idi. John Locke Üniversite eğitimini Oxford Üniversitesi‘nde yaptı, en fazla tabiat bilimleriyle tıp okudu. Hayata atıldıktan sonra hem yazar, keza de siyaset adamı olarak çalıştı.
John Locke, Brendenburg Dükalığı’nda İngiliz elçiliği katibi olarak çalıştı. İngiltere‘ye döndükten sonra da 8 sene Lord Shaftesbury adında bir İngiliz aristokratının yanında özel hekimlik yaptı. Lord Shaftesbury, 1683 yılında İngiltere’den ayrılarak Hollanda’ya gidince John Locke de 1683 yılında İngiltere’den ayrılarak Hollanda’ya gitti. 1689’da İkinci İngiliz Devrimi Başarı kazanınca İngiltere’ye dönebildi. Fakat sonra her yerde Fransa‘ya iltica etmek zorunda kaldı.
John Locke, Doğal hukuk doktrinini savunanlardan biridir. Tüm eserlerinde gelenek ve otoritenin her çeşidinden kurtulmak gerektiğini, insan hayatına ama aklın kılavuzluk edebileceğini ileri sürer. Bu düşünceleriyle Liberalizm’in, tabii bir din anlaşının, Akılcı Pedagoji’nin öncüsü olmuştur.
Mutlakiyet yönetimlerini birincil sarsan birey olarak tarihe geçmiştir, mutlakiyet yönetimine açtığı sarsıntılar sonucunda zamanla derin yarıklar oluşmuştur ve üç büyük devrimin temelleri oluşmuştur. İngiliz, Amerikan ve Fransız devrimlerinin temelini yaratıcı filozof olarak akıllara yer etmiştir.
Locke’a kadar etik da matematik gibi tanıtlamaya elverişlidir çünkü ahlaksal yargıların karşılık geldikleri cisimlerin özleri bilinebilir. İyi ve fena, şımartma ve acıdan ya da bizde zevk ve acıya yol açan şeyden ve istençli eylemlerimizin ahlak yasalarla uyuşup uyuşmamasından başkası değildir.
Üç çeşit yasa vardır:
1. Tanrısal yasa,
2. vatandaşlık yasası,
3. Etik yasası.
İnsanın doğal durumu herkesin herkese karşı savaşı değil, serbest durumudur fakat bu durumu idare eden bir doğa yasası vardır. Bu yasa aklın yasasıdır; insana eşit ve egemen olduğunu öğretir. İnsanların allah vergisi sahip oldukları doğal haklar, kendini koruma ve yaşamını savunma hakkı, özgürlük olma hakkı ve mülkiyet hakkıdır. İnsanlar doğal olarak hür oldukları için kimse öz onayı olmaksızın başkasının politik gücüne milliyet edilemez. Lakin halk haklarından daha tehlikesiz bir etraf kurmak için vazgeçer ve bir takım hak ve yetkilerini toplumun çoğunluğuna devredecek biçimde sözleşirler. Bu Nedenle doğa durumundan çıkarak vatandaş toplumuna aşmak için kişisel istençlerini toplumun istencine bağlarlar. Bu şekilde kurulan hükümet toplumunun adalet ve özgürlüklerini korumak, refahı için hedeflemek zorundadır. Çıkarılan yasaları uygulamak yürütme erkine ve anlaşmazlıkları tamir etmek hak erkine düşer.
Yargılama ve cezalandırma hakkını kendi iradesiyle yargıçlara, yani adalet erkine bırakan toplum üyeleri, uygulanacak yasaların hazırlanması ve yürürlüğe konulması görevini de bir diğer güce, parlamentoya vermiştir. Fakat bu da tatmin edici değildir, diğer taraftan yürütme erkine ihtiyaç vardır. Yasamanın koyduğu artı yasaları uygulayacak, keza anlaşmaları yapacak, savaşa ve barışa karar verecektir.
John Locke, aydınlanma felsefesinin yolunu açmış ve deneyimi çıkış noktası alan ampirik felsefenin temellerini atarak kendisinden daha sonra gelen George Berkeley, David Hume gibi büyük ampirik felsefecilerin yanı sıra Voltaire ve Immanuel Kant gibi aydınlanma çağının en büyük düşünürlerini etkilemiştir.
John Locke, 28 Ekim 1704 tarihinde Essex, İngiltere’de72 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
‘An Essay Concerning Human Understanding’ (İnsanın Kavrama Yetisi Üzerine Bir Deneme)
‘Some Thoughts Concerning Education’ (Eğitim Üzerine Bir Takım Görüşler)
‘A Letter Concerning Toleration’ (Tutku Üstüne Bir Mektup)
‘Two Treatises of Government’ (Yönetim Üzerine İki İnceleme)
‘Hükümet Üzerine İki Deneme’
‘Devlet’
‘A Letter Concerning Toleration’ (Müsamaha Üstüne Bir Mektup)
On The Reasonableness Of Christianity (Hristiyanlığın Akla Uygunluğu Üzerine)
