Kazım Dirik
Kazım Dirik Biyografisi
Kazım Dirik, 00 Aralık 1881 tarihinde o zamanlar Osmanlı Devleti’ne dahil olan Makedonya’nın Manastır şehirinde (Bugünkü Bitola) doğmuştur. Babasının adı Selanikli Mülazim Hasan Tahsin Beydir. Minik yaşta anne ve babasını kaybeden Kazım Dirik, 1897’de girdiği Manastır Askeri Rüstiye ve İdadisinde okuduktan sonradan İstanbul’a gelip Harbiye’ye girmiştir. 5 ocak 1899’da Harp Okulu’nu bitirerek Piyade teğmen oldu. 1900 – 1905 yılları aralarında 3üncü Ordu 5inci Nişancı Taburunda, 20nci Piyade Alayı ve sonra da 5inci Tümen Karargahında, 1905 – 1906 yıllarında Selanik Alan Komutanlığı Karargahında, 1906 -1909 yılları aralarında Tuzlu ilçesi Kaymakamlığı ve bununla birlikte İşkodra Vali sekreteri ile İşkodra Tümen kurmay başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. Bu görevlerdeyken İttihatçılarla ilişkisi başlar.
General Kazım Dirik İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin birincil üyelerindendir.
1909 yıbiyede (harp akademisi) kurmaylık eğitimini 1912’de bitirerek kurmay yüzbaşı oldu. Mezun olunca 1912 – 1913 yılları aralarında İzmir’de Batı Ordusu Harekat Şubesinde, Başkomutanlık Karargahı İstihbarat Şubesinde ve Şark Ordusu Menzil Müfettişiliğinde Haber subayı olarak bulundu. 27 Ekim 1913 de binbaşılığa terfi etti.
I. Dünya Savaşı başlayınca Kazım Dirik, merkezi Şam’da bulunan IV.Ordu Menzil Müfettişliğine 20 Ağustos 1914 de atandı. I. Dünya Savaşı’nın en güç cephelerinde savaşan Türk birliklerinin ihtiyaçlarını yerine getirmek fazla zorlu bir işti. Bu zorluklar ve imkansızlıklar içinde Kazım Bey dahası hidrofil pamuk, sebze konservesi atölyeleri, portakal ve limon suyu imalathanesi, bir balata ve mıh imalathanesi ve atölyesi kurdurmuştur. Şam’da her aranan ilaç ve tıbbi malzemenin bulunduğu görkemli bir . Şehir ve şehirlerde açtığı atölyeler birer fabrika gibi çalışmış, ordu için zorunlu eşyaları oluşturmuştu. Bu görevinde iken 1915 yılında yarbay oldu. 1 Aralık 1916’da da albaylığa terfi etti.
18 Mayıs 1917’de Cebelilübnan’da Aliyedeki 43. Tümen Komutanlığına atama edilmiştir. 30 Haziran 1917’de 7. Tümen Komutanı olmuş, Gazze’de merkez kolu olarak çalıştıktan daha sonra 1 Şubat 1918’de 56. Tümen Komutanlığına getirilmiş, 5 Mart 1918’de 49. Tümen Komutanlığına tayin edilmiştir.
8 Haziran 1918’de Batum (Şark Orduları Grubu) Menzil Müfettişliği’ne atandı. Benzer sene, Brest Litowsk Anlaşması ile Türkiye’ye ait olduğu kabul edilen Batum ve Tiflis Valiliği görevlerini de yürüttü. Ekim 1918 tarihinde İstanbul’a geri döndü.
Kendisi de benzer vapurda olan Kazım Dirik, Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919 günü “9. Ordu Müfettişi” olarak Bandırma Vapuru’yla Samsun’a çıktığında Kazım Dirik’de Müfettişlik “Erkan-ı Harbiye Reisi” (Ordu kurmay başkanı)ydı. Kazım Dirik, 1922’de generalliğe yükseldi.
Kazım Dirik, Milli Mücadele’nin başında Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Samsun’a çıkanların aralarında yer alarak ülkenin düşmandan kurtarılması için, us ve ideal birliği yapmıştır.
15 Eylül 1919’da Erzurum’da Müstahkem Mevki Komutanlığı ve Gürcistan’da TBMM Fevkalade Mümessili (Olağanüstü Temsilcisi) olarak atama yaptı.
Kurtuluş Savaşı esnasında 10 Mayıs 1921’de Konya’da Batı Orduları Menzil Müfettişliği’ne atandı, 30.06.1921 tarihinde de kolordu komutanlığı yetkisi verilmiştir. Kurtuluş Savaşı’nın en kuvvet günlerinde müfettişliğini Kazım Bey’in yaptıgı Menzil Teşkilatı’nın uyumlu ve fazla çalışması doğru ordunun neredeyse bütün ihtiyaçları karşılanmıştı.
Kurtuluş savaşından sonradan 26 Eylül 1923 tarihinde Siirt’teki II. Tümen Komutanlığı’na devir olmuş ve Tümen Komutanı iken Mirlivalığa (Tuğgeneral) terfi ettirilmiştir. 1924’te Tümgeneral (Ferik) oldu. Bununla Birlikte Bitlis eten Bitlis Valiliği’ne tahsis edilerek, mülki idareye geçti.
Kazım Dirik Paşa’nın Bitlis Valiliği, Cumhuriyet tarihinin en üzücü ve huzursuz olaylarından biri olan “Şeyh Sait Ayaklanması”nın patlak verdiği döneme rastlamaktadır.
1928’de Korgeneral oldu.(1. Ferik) (Emekli edilirken terfi ettirilmistir)
Kurtuluş Savaşı ve Milli Mücadele’nin bitiminden sonradan, 24 Eylül 1928’de askerlikten emekliye ayrılan Kâzım Dirik, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde, önce İzmir Valiliğine atandı,(1926-1935) işgal kuvvetlerince yakılıp mahvolmuş olan İzmir’in imarı için gece gündüz çalışarak şehirde fazla sayıda bayındırlık eseri yapılmasını, kooperatifler, okullar açılmasını sağladı. Gerisinde Trakya Umum Müfettişliği (bölge valiliğine) (1935-1941) gibi önemli görevlerde bulunarak başarılı görevler yaptı.
İzmir’de valilik yaptığı dönemde 16 Haziran 1926 günü Mustafa Kemal ATATÜRK’e İzmir suikastı düzenlendiğinde Kazım Dirik paşanın önlediği dönemdir.
9 Agustos 1935’te atandığı Trakya Bölgesi Genel Müfettişliğini ömrünün ardına kadar sürdürdü. Bu görevleri sırasında köy kalkınması ve eğitim konularında yaptığı çalışmalar alan halkının hayat düzeyini yükseltmiştir.
21 Haziran 1934’te çıkarılan soyadı kanununun kabulünden önce, Atatürk ile birlikte İzmir’i ziyaret eden iran Şahı Rıza Pehlevi Kazım Paşa’da gördüğü canlılık, enerji ve faaliyeti takdir ederek, Atatürk’e ‘Sizin valiniz Dirik adamdır’ demiştir. Dirik kelimesinin Azeri ağzında hamle, gayretli, canlı, heyecanlı anlamına geldiğini İran Şahından öğrenen Atatürk bunu İzmirlilere anlatmıştı. Kazım Paşa, Soyadı Kanunu ilanından sonradan Ankara’ya gelişinde Atatürk kadar kabul edildi. Ziyareti sırasında, Atatürk kendi not defterinden bir sayfa kopararak, “Kazım Dirik oldu. K. Atatürk 10.XII.1934” diye el yazısı ile yazıp, Kazım Paşa’ya verdi. Bu Nedenle, Kazım Paşa, ‘Dirik’ soyadını aldı.
Kazım Dirik paşa 3 temmuz 1941 tarihinde Edirne’de karaciğer ve safra kesesi iltihabından öldü. Cenazesi İzmir Altındağ Kokluca Mezarlığı’na defnedilmiştir. Daha Sonra ailesinin rızasıyla Ankara Devlet Mezarlığı’na nakledilmiştir.
İzmir valisi iken, Kazım Dirik paşanın kızı Şükran Bayan’la meşhur tiyatro sanatçısı Muammer Karaca evlenmiştir.
Kazım Dirik paşa, 1907’de İskodra Kale Kumandanı Topçu Albay Fahri Bey’in kızı Maide Bayan ile evlenmiştir. Turhan ve Orhan adında iki oğlu ve Şükran adında bir kızı vardır.
