Malcolm X

Malcolm X Biyografisi

ABD’li siyaset adamı

Amerikalı zencilerin önde gelen isimlerindendir. Zenci hakları savunucusudur.

Malcolm Xka eyaletinin Omaha şehrinde dünyaya gelmiştir. Malcolm dünyaya geldikten daha sonra babası evi Milwauke’ye taşıdı. Burada fazla defalarca Lansing’e taşındılar. Esas adı Malcolm Little’dır. Sonradan müslüman olduktan sonra adı Malik El Şahbaz olmuştur. Annesi Louise Norton Little adında bir Mulattodur. (Mulatto,Zenci ırktan olan biriyle Kafkas ırkından olan birinin melez (hibrit) çocuğuna denir) Babası Earl Little adında bir Baptist Hıristiyan vaizdi. Babası da, Amerikalı Siyahların hiçbir süre hakiki özgürlüğe, bağımsızlığa ve itibara kavuşamayacağına inanmaktaydı. 1929 yılında Malcolm, 4 yaşındayken, evleri yakıldı. Babası Ku Klux Klan göre 1931 yılında öldürüldü. Ailede fiziki çöküntüyle birlikte psikolojik buhran de meydana geldi. Sonuçta sekiz kardeş öbür yetimhane ve bakımevleri arasında birbirlerinden ayrılırlar. Annesini de hafıza hastanesine yatırdılar.

Malcolm X, evlatlık olarak verildiği evde çok iyiydi, Massachusetts’in siyah mahallesinde ilkokula gitti. Lisede e sınıfını birincilikle bitirir. Büyüyünce Avukat elde etmek istemektedir lakin öğretmeni avukatlığın siyahlara tarafından olmadığını ve marangoz olmasının daha dürüst bir seçim olacağını söyler. Üniversiteye gidemeyince küçük yaşta çalışmaya başlar. Michigan ve Boston derken, kendini birden Harlem’de bulur. “Detroit Red” olarak tanınıp çoğu narkotik, fahişelik ve kumar zincirini koordine eder. 1946 yılının şubatında 20 yaşında yakalanıp hırsızlıkla suçlanarak 10 sene hüküm giyer.

Bir siyah olarak, ona bahşedilen yaşama biçimi, onu sonunda hapishaneye düşürür. Üniversiteyi Harlem sokaklarında tamamladığını ve doktora tezini de hapishanede hazırladığını uzun uzun anlatır. O okuma açlığını hapishanede giderir. hapishane kütüphanesindeki kitapları tek tek okur. Hapishane yılları için: “Bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonradan hapishanedir” demiştir.

1952 baharında O, yedi yıllık cezaevi yaşamından sonradan, diğer bir Malcolm X olarak Harlem yerine Detroit’teki kardeşinin yanına gitti. Hapisten önce bir sokak serserisiyken, hemen Amerika’da büyük bir çabuk gelişen İslam dininin etkin ve ateşli bir temsilcisidir. Çünkü kendisini Wallace D. Fard tarafından kurulan ve Elijah Muhammed (Elijah Poole) kadar yönetilen siyahi bir Müslüman grup olan Nation of islam’ın (NOI) öğretilerine kendini kaptırmış bulur. Malcolm bu ara soyadı değişikliği için başvuruda bulunmuş ve başvurusu kabul edilmişti. Eljah Muhammed “X” soyadını kullanmalarını öğütlemişti. 1952’de koşullara bağlı terhis edildiğinde Detroit, Michigan’a gider ve bu kentteki NOI mabedine katılır. “Little” soyadını bir köle adı kabul eder ve kayıp kabile adının altını çizmek için “X” adını alır.

Elijah Muhammed beyaz toplumun Afro-Amerikalıları kendi kendilerini güçsüzleştirmeleri ve politik, hesaplı ve sosyal başarıdan uzakta kalmaları için aktif olarak çalıştıklarını ifade eder. Nation of islam öteki amaçları yanına beyazların yaşadığı bir devletten ayrı olarak kendilerinerlikte NOI geleneksel İslam’ın aksine ırkçı bir eğilime sahiptir. Zira beyazların “doğaları gereği iblis” ve Tanrının siyahi olduğunu ilan eder. NOI yakın gelecekte beyaz insanların yok edilip siyahilerin Allah’ın yönetiminde hükmedeceği büyük bir savaş olacağını ön görür. Bu yeni düzene hazırlık olarak siyahımsı Müslümanlar’ın uyuşturucu ve alkol kullanımına karşı çıkıp kendilerini dizginlemeleri gerekmektedir. Malcolm, NOI’nin katı disiplinine teslim olur ve İncil’e dalar. Hapis cezası süresince kuvvetli ve ikna edici bir hatibe dönüşerek hapishanenin MIT’ye karşı bahis takımını yönetirken, büyük ceza konusunda bir münazarayı kazanmıştır.

1958’de Betty Sanders’le evlendi. Ve altı kızları oldu.

NOI içinde kısa sürede yükselir ve 1954’de Elijah Muhammed onu Harlem ana mabedinin imamı olarak tayin eder. Milli söylev programları, televizyon söyleşileriyle ve hareketin başlıca data ve propaganda gazetesi “Muhammed Speaks”i kurarak NOI’nin adını duyurmasına tezgâhtar olur. Malcom X’in karizması, enerjisi ve adanmışlığı çoğu üyeyi etkilemiş ve onu NOI için akıl veren Elijah Muhammed’den daha önde bir sözcü yapmıştır. 1952’de NOI üyeleri 500 civarındayken 1963 e doğru bu sayı 30.000’e yükselmiştir.

Malcolm X, harikulade bir hatiptir. Elijah’ın teşkilatına bir anda onbinlerce taraftar toplar. Artık televizyon programlarına katılır, siyah Müslümanlar adına ülke gündemini meşgul etmeye başlar.

Malcolm X siyahi enstitüler kurup kendilerini ırkçı şiddetten koruma yerine beyaz toplumla entegrasyonu savunması yüzünden, yurttaşlık hakları önderlerini bilhassa Martin Luther King’i sert bir şekilde eleştirir.

Malcolm X,

Bizden niye nefret ediyorsunuz?” diye soran bir beyaz muhabire, “Bizi yüzyıllar önce buraya getiren, tarihimizden, kültürümüzden, dilimizden ayıran, hayvan gibi alıp satan beyaz adamdan korku edip etmediğimi nasıl sorabilirsin? Bu bir tecavüzcünün iğfal ettiği kızcağıza “benden niye nefret ediyorsun” diye sorması gibi bir şeydir. Bundan Böyle siyah adama söyleyecek sözünüz kalmadı. Sizin süreniz doldu, geminiz kalktı. Beyaz şeytanı çalkantılı denizlerde, sert rüzgarlar bekliyor. Zalimler devrilmeye mahkûmdurlar, beyinleri yıkanmış ‘Tom amca’lar da birlikte helak olacaklar!..

Malcolm X, bu kadar sert konuşmasına karşın göstere göstere “anemik köklü değişiklik” ibaresinin altını çizer. Sahiden istedikleri çok şey de yoktur. Dertleri okumak, mevki sahibi olmak, yemek salonlarına, tiyatrolara, parklara ve… Ve bir de beyazların girdiği tuvaletlere girebilmektir, o kadar.

Batı kültürü ve dayandığı Yahudi-Hıristiyan dini geleneklerin doğal olarak ırkçı olduğunu ve şiddetsizliğin “ahmakların felsefesi” olduğunu öne sürer. Malcolm X’in ünü arttıkça bu koşul Elijah Muhammed ve öteki NOI liderleriyle bir gerilime niçin olur. Malcolm X ve Elijah Muhammed arasındaki gerilimler, Malcolm X’in zihin hocasının yani Elijah Muhammed’in Nation of islam daki altı kadınla bakımlı ilişkisi bulunduğu ve bu ilişkilerden çocukları olduğunu öğrendiğinde daha da artar.

Daha kötüsü Malcolm X, 1963’te Başkan John F. Kennedy‘nin ölümü üzerine bunun “yapılan kötülük eninde sonunda sizi yeniden bulur” tespitinde bulununca olur. Bu açıklama evvelden olduğu gibi şu anda de bağlamından çıkarılmış olup Başkana saygısızlıkta katılmak amacıyla ortaya konmamıştır. Daha çok siyahilere barbarca davranılması hemen beyaz bir başkana kuvvet olarak “geri dönmüştür”. Oysa bu saptama en iyimser şekilde aldırmazlık olarak görülmüş ve Elijah Muhammed’in Malcolm X’i susturmasına yol açmıştır. Bu, Malcolm X’in NOI’nin bir üyesi olduğunu inkârla benzer şeydir. Malcolm X gürültüsüz kalmak yerine 1964’de hareketten ayrılır ve politik alanda çalışmaya adanan İslami bir hareketi, “Müslim Mosque”inyi kurar. Azıcık kafa kulak vermek ve tatil yapmak için Malcolm X ve eşi o zamanlar yeni yeni İslam cemaatine katılan ve boksör olan Muhammed Ali’nin evine gittiler.

Ve 1964 yılında öncelikle hacca gider. ABD’ye dönünce el-Hac (hacı) Malik el-Şahbaz adını alıp Sünni İslam’ı benimser. Beyazların artık iblis olmadığını bildiri ederek “gerçek kardeşliği” bulduğunu duyurur. Zinde bir siyahımsı özgürlüğe inanmaya devam etse de bundan böyle beyazlara karşın ırkçı eğilimler taşımaz.

Afro-Amerikan Birliği Organizasyonunu (OAAU) kurar. Bu organizasyon bağımsız Afrika devletlerinden oluşan Afrika Birliği Organizasyonundan (OAU) esinlenilmiştir.

Malcolm X hayat hikâyesini yazması için yazan Alex Haley’le beraber çalışır. Bu kitap taslağında (sonradan The Autobiography of Malcolm X (1965) adıyla basılacaktır) kitabın basıldığını görecek değin yaşamayacağı ön görüsünde bulunur. Bu ön görü dürüst çıkacaktır.

15 Şubat 1965’te East Elmhurst, New York’taki evi bombalanır; ancak ailesi maddesel bir bere almadan kaçar. Malcolm X ara sıra korumalarla seyahat etmiştir. Oysa bu bombalamadan 6 gün daha sonra, 21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı birey Malcolm X’in konuşma yaptığı kürsüye yaklaşarak yakın mesafeden 15 el alev ederler. New York Presbyterian Hastanesine ulaştığında, öldüğü bildiri edilir. Harlem’deki cenazesine 1500 birey katılır. Benzer yıl karısı Betty ikiz kızlarını doğurur. Mart 1966’da katilleri Talmadge Hayer, Norman 3X Butter ve Thomas 15X Johnson taammüden cinayetten suçlu bulunurlar. Üç birey de NOI üyesidirler.

Hala adından söz ettiren Malcolm X’in hayatı, yönetmenliğini Spike Lee’nin yaptığı ve kendisini Denzel Washington’un canlandırdığı 1992 yapımı bir sinema filmine konu olmuştur.