Marcel Proust

Marcel Proust Biyografisi

Fransız yazar. 20. yüzyılın edebi değerlendirmesi için yapılan böylece fazla ankette adı Gabriel García Márquez ile birlikte yüzyılın en iyi yazarı olarak öne çıkmıştır. Yedi ciltten oluşan “À la recherche du temps perdu” (Kayıp Zamanın İzinde) adlı romanıyla dünya edebiyatının devleri arasına girmiştir. Dışavurumcu Fransız edebiyatının en kayda değer ismi olarak anılmaktadır.
Marcel Proust, 10 Temmuz 1871‘de Auteuil‘de doğdu. Zengin ve saygın bir burjuva ailesinin çocuğuydu. Ünlü yazan bütün yaşamını etkileyecek olan astım krizlerinin ilkini henüz on yaşındayken geçirdi. Daha sonraları konuyla ilgili ‘‘A l’ Ombre de Jeunes Filles en Fleur” isimli eserinde çocukluğunda nefesini rahatlatması için kafein kullandığını yazacaktı.

Proust, ondokuzuncu yüzyılın sonlarında yaşayan bir kent soylu ailesinin üyelerinin, normal diye nitelendirebileceği bir iş edinmek için en ufak bir arzu duymadı. İlgi duyduğu tek şey edebiyattı.

1890‘da Hukuk Fakültesi’ne ve Siyasal Bilgiler Okulu’na kaydoldu. Fransız romancı ve kısa öykü yazarı Guy de Maupassant’la tanıştığı benzer yıl, Sorbonne Üniversite’sindeki felsefe doktoru Henri Bergson‘un derslerine katılmaya başladı. Arkadaşlarıyla birlikte kurduğu Le Banquet dergisinde yazdığı edebiyat eleştirilerini yayınladı. 1893‘te, “Swann’ın Bir Aşkı”`nın “eskizi” olabilecek nitelikte yazılar hazırladı.

1894 yılında ise Yüzbaşı Alfred Dreyfus‘un casuslukla itham edilerek Fransa‘da yargılandığı dava olan “Dreyfus Davası” başladı ve meşhur yazan Dreyfus yanlıları aralarında yer aldı. 1895‘te felsefe lisansı diplomasını aldıktan daha sonra, 1898‘te Dreyfus olayının büyümesiyle Proust, kendini gitgide büyüyen siyasi tartışmaların içinde buldu. Aynı yıl Emile Zola‘nın “J’accuse” (İtham ediyorum!) adlı açık mektubu L’Aurore gazetesinde yayımlandı ve Proust, Prèvost, Clemenceau, Durkheim, Anatole France gibi entelektüellerle birlikte Zola’ya takviye olsa da, Zola’nın devlete hakaret suçundan yargılanması önlenemedi.

1905‘de hayatındaki en manâlı kadın olan annesini kaybettikten sonradan, Proust’un sosyal ilişkileri azaldı ve kendini yazmaya verdi. 34 yaşındayken yaşadığı bu travma için tedavi gördükten daha sonra Proust, test yazıları kaleme aldı ve kayda değer edebiyatçılarla felsefecileri inceledi. Bunların başında, çalışmalarını Fransızcaya çevirdiği İngiliz John Ruskin ve eleştirilerinin hedefi olan Charles Augustin Sainte-Beuve geliyordu. 1908‘de yazdığı “”Pastiches et melanges”, 1919’da yayınlayacağı başyapıtı için bir tür ön çalışma oldu.

Proust 1908’den sonradan en ince ayrıntısına kadar inzivaya çekilerek hiç ara vermeksizin yedi bölüme ayırdığı başyapıtı “À la recherche du temps perdu” (Kayıp Zamanın İzinde) adlı dizi romanı üstünde çalıştı. (Bu roman 1927’ye dek 15 deri ve yedi bölüme ayrılmış olarak çıktı.) 1913‘te birincil bölümü olan “Du côté de chez Swann” (Swann’ların Tarafı) çıktıktan sonradan onu izleyen diğer bölümler “A l’ombre des jeunes filles en fleurs” (Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde, 1918), “Le côté de Guermantes” (Guermantes Tarafı 1920/1921), “Sodome et Gomorrhe” (Sodom ve Gomorra, 1921-1923), “La prisonniere” (Mahpus Bayan, 1923), “Albertine disparue” (Albertine Kayıp, 1925), “Le temps retrouvé” (Yakalanan Süre, 1927) yayımlandı.. Yazan, kitaplarında, şimdiki zamana ve geçmişe ait bilinç içindekileri, çağrışımlı olarak birleştirebilmek nedeniyle olayları kronolojik bir sıraya koymuyordu. 3000 sayfayı bulan bu roman 20. asır edebiyatının en manâlı eserlerinden oldu.

Proust, 1922 Ekim ayı başında bir bronşit krizi geçirdi, bunu yakalandığı zatürree izledi. Yazan, 18 Kasım1922 tarihinde Paris‘te öldü.

Ünlü İrlandalı oyun yazarı Samuel Beckett’ın ilk romanı “Proust”, meşhur yazarın hayatı ve acayip kişiliğiyle ilgili öteki biyografilerden öbür olarak “Kayıp Zamanın İzinde” romanını ele alıyordu.

Proust, günlük yaşamda ayakkabı bağlamak, bir şeyler yemek, yürümek gibi yaptığımız her banal hareketin bilinçsiz olarak hafızamızı tetiklediğini, böylece gündelik yaşamdan yola çıkarak geçmişimizle ilgili bir çok şeyi aydınlatabileceğimizi iddia etmiştir.