Murathan Mungan
Murathan Mungan Biyografisi
Yazar, oyun yazarı ve şair. 80 sonrası Türk şiiri içinde fazla manâlı yer tutan Mungan’ın yazdığı tiyatro oyunları da yurt içinde ve haricen sayısız kere sahnelenmiş ve birçok prestijli ödülün sahibi olmuştur. Murathan Mungan süreklilik, öykü, test türlerinde de birçok yapıt ortaya koymuş, özellikle yazdığı şarkı sözleriyle büyük ün kazanmıştır. Ağırlıklı olarak Yeni Türkü grubu öncelikle edinmek üzere Sezen Aksu, Ajda Pekkan, Nükhet Duru, Mor ve Ötesi, Hümeyra ve Müslüm Gürses, Mungan’ın şarkı sözlerine sesleriyle hayat vermişlerdir.
21 Nisan 1955’te istanbul’da dünyaya geldi. Çocukluğu ve birincil gençlik yılları Mardin’de geçen Mungan, ortaöğretimini Mardin Lisesi’nde tamamladı. Üniversite öğrenimi için Ankara’ya dışarı giden Mungan, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü’ne kaydoldu. Mezuniyetinin arkasında master’ını da aynı üniversitede tamamlayan Mungan, Ankara’da Devlet Tiyatroları’nda ve İstanbul’da Şehir Halkı Tiyatroları’nda “Dramaturg” olarak çalışmaya başlayarak sanat yaşamına ilk adımını attı. Mungan o dönemde hem, “Gençlik Günleri” adını verdiği sonra her sene tekrarlanacak olan detaylı bir şenliğin yöneticiliğini yaptı ve programları sundu.
Gazete ve dergilerde birincil yazıları 1975’de yayımlanan Mungan, yazdığı şiirler, öyküler, metinler, deneme, eleştiri ve incelemelerle adını duyurdu. 1980’de birincil kitabı Mahmud ile Yezida’yı yayınladı. Aynı zamada kaleme aldığı bu eser, Mezopotamya Üçlemesi adını verdiği üçlemenin birincil romanıydı. Mahmud ile Yezida yurt içinde ve yurtdışında birçok kalabalık tarafından sahnelendikten sonradan, profesyonel olarak öncelikle 1993’te Ankara Devlet Tiyatroları kadar oynanacaktı. Bu romanıyla 1979 yılında Türkiye İş Bankası’nın açtığı yarışmada ikincilik ödülü bölge Mungan, benzer dönemde Osmanlıya Dair Hikayat adlı şiir kitabıyla 1980 Akademi Kitabevi Şiir Başarı Ödülü’nü Turgay Fişekçi ve Ozan Telli’yle paylaştı.
1981’de sahnelenen ilk oyunu olan ve Orhan Veli’nin şiirlerinden kurgulayarak oyunlaştırdığı Bir Acayip Orhan Veli’yi yazdı. Oyun yirmi küsur yıl tiyatrolarda sahnelendi. Benzer yıl Sahtiyan adlı şiiri ona Ziyafet Dergisi Şiir Ödülleri birinciliği getirdi. 1982’de yazdığı ve 1984 yılında sahnelenen Mezopotamya Üçlemesi ‘nin ikincisi olan Taziye adlı oyunuyla Mehmet Baydur ile birlikte Sanat Kurumu tarafından en iyi tiyatro yazarı seçildi.
Yine 1984’de yazdığı Dağınık Yatak isimli senaryosu Atıf Yılmaz kadar filme alınan Mungan, senaryo çalışmalarına ilerleyen yıllarda da devam edecekti.
Mungan’ın Lal Masallar adlı hikaye kitabındaki “Muradhan ile Selvihan ya da Bir Billur Köşk Masalı” adlı öyküsü, 1987’de, önce Fransa’da, Lulu Menase yönetiminde Théâter Des Arts de Cergy-Pontoıse’da, arkasından Nurhan Karadağ yönetiminde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü Sahnesi’nde sahnelendi. Aynı öykü, Amerika’da Penguen Books’un “Dünya Hikâyeleri Antolojisi”ne seçildi ve Bosna-Hersek’te yayımlanan Türk öykücülerini taşıyan bir seçkide bu öykünün Boşnakça çevirisi yer aldı.
Benzer yıl jurnal olarak yayımlanan Söz gazetesinde,“Kültür-Sanat Sayfası” editörlüğü yapan Mungan, Hedda Gabler Adlı Bir Bayan isimli hikayesiyle Haldun Taner Hikaye Ödülü’nü kazandı.
Mungan 1989’da İngiliz yazan Nell Dunn’ın “Steaming” adlı oyununu “Kadınlar Hamamı” olarak sahneye koydu. 1992 yılında, Mezopotamya Üçlemesi ‘nin son oyunu olan Geyikler Lanetler’ in tamamlanmasıyla birlikte, Metis Yayınları, üçlemeyi yaratıcı bu oyunları, üç ayrı kitap olarak aynı anda yayınladı. 1994’te bu üç oyun bir yıl her tarafında Devlet Tiyatroları tarihinde ilk önce almak üzere sırt sırta Antalya Devlet Tiyatroları tarafından sahnelendi ve yine benzer sene İstanbul Uluslararası Tiyatro Festivali’nde, “on bir saat süren bir davet” olarak iki defa tekrarlandı. 1999 yılında Berlin’de, uluslararası bir tiyatro şenliği olan “Theater der Welt”e çağrılan Mungan’ın oyunu Schaubühne’de sahnelendi. Aynı oyun 2003 yılında Yunanistan’da Selanik Devlet Tiyatrosu’nda da sahnelendi.
Yazarın gene Cenk Hikâyeleri kitabında bulunan“Binali ile Temir” adlı bir öteki öyküsü, 1991’de Ankara Deneme Sahnesi, 1999’da ise Adana Tiyatro Atölyesi tarafından sahnelendi.
Mungan’ın “Kasım ile Nasır” adlı öyküsü, 1994’te İtalya’da “La Mamma Umbria”da sahneye kondu ve aynı hikaye 2004’te bambaşka bir yorumla Diyarbakır Sanat Merkezi tarafından sahnelendi. Yine benzer kitapta bulunan “Şahmeran’ın Bacakları” adlı uzun hikâyesi, çeşitli topluluklar tarafından sahneye uyarlandı.
2000’de Beşinci Cadde Tiyatrosu, yazarın “Dumrul ile Azrail” adlı oyununu, İstanbul Festivali’nden sonra, dünyanın manâlı tiyatro festivallerinde, Avusturya, Almanya ve Tunus’un yanı sıra Hollanda’nın dağıtılmış kentlerinde sahneledi.
2003 yılında Kopenhag’daki “Bette Nansen Theater”da, yazarın “Sayfadaki Gibi” adlı kısa oyunu, bazı Doğulu yazarları bir araya getiren karşılıklı bir proje olan “Bin Bir Gece” içinde yer aldı ve aynı oyun 2005 yılında İngiltere’de “1001 Nights Now” adıyla Nottingham Playhouse’da sahnelendi.
1988’cilt beri özgürlük yazar olarak çalışmakta olan Mungan, halen istanbul’da yaşamaktadır ve yirmi yıllık yazı serüveninin farklı alanlara yönlendirilmiş ürünlerinden yaptığı bir derlemeyi kırkıncı yaşı nedeniyle Murathan’95 adlı bir kitapta toplamıştır.
OYUNLAR:
Mahmud ile Yezida (1980)
Taziye (1982)
Geyikler Lanetler (1997)
Bir Ilginç Orhan Veli (1997)
ÖYKÜ:
Son İstanbul (1995)
Cenk Hikayeleri (1986)
Kırk Oda (1987)
Lal Masallar (1989)
Kaf Dağının Önü (1994)
Ressamın Sözleşmesi (resim konulu öyküler seçkisi) 1997
Üç Aynalı Kırk Oda 1999
ROMAN:
Yüksek Topuklar 2002
ŞİİR:
Osmanlıya Dair Hikayat (1981)
Kum Saati (1984)
Sahtiyan (1985)
Yaz Sinemaları (1989)
Eski 45’likler (1989)
Mırıldandıklarım (1990)
Yaz Geçer (1992)
Oda, Poster ve Şeylerin Kaderin (1993)
Omayra (1993)
Metal (1994)
Murathan’95 (Seçmeler) 1995
Oyunlar, İntiharlar, Şarkılar (1997)
Mürekkep Balığı (1997)
Başkalarının Gecesi (1997)
Erkekler İçin Divan 2001
DÜZYAZI:
Li Rojhilate Dile Min 1996
Paranın Cinleri 1997
Metinler Kitabı (1998)
Doğduğum Yüzyıla Veda 2000
Meskalin 60 Draje 2000
13+1 Fazladan Bir Kitap 2000
Soğuk Büfe 2001
SÜREKLILIK:
Dört Kişilik Bahçe 1995
Dağınık Yatak 1997
Başkasının Hayatı 1997
