Nahit Sırrı Örik

Nahit Sırrı Örik Biyografisi

Nahit Sırrı Örik’in “Sultan Hamid Düşerken” adlı romanını tiyatrocu Kemal Bekir 1976 yılında “Düşüş” ismiyle tiyatro oyununa çevirdi. Aynı eseri 2002 yılında sinema yönetmeni Ziya Öztan “Abdülhamit Düşerken” adıyla filme çekti.

Nahit Sırrı Örik, 22 Mayıs 1895 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Babası, Abdülhamit II vaktinde Hukuk Mektebi öğretim üyesi, Saray mütercimi ve Maarif Nezareti mektupçularından William Shakespeare‘den iki oyun çevirmiş Hasan Sırrı Bey, dedesi divan sahibi şairlerden Ahmet Nafız Paşa’dır. Annesi Melek Bayan’dır. Demin dört yaşındayken anne babasının ayrılmasıyla, üvey anne ve babanın yanında büyüdü. Eğitimine evde bir Türkçe hocası ve bir Fransız mürebbiye ile başladı. Özel dersler aldıktan daha sonra, Beşiktaş‘taki Afitab-ı Maarif Rüştiyesi’nden (ortaokul) mezun oldu. Sırayla bir İngiliz, bir Fransız Mektebinde okudu. Galatasaray Mekteb-i Sultânisi’ne (Galatasaray lisesi) girdi, hiçbirini tamamlamadı. Bir müddet daha sonra 1913 yılında Mekteb-i Hukuk’un derslerine katıldı ve burayı da yarım bıraktı.

Babasınırlığı doğruca Berlin büyükelçiliği maiyetîne görev edildi. Berlin’de iken son halife II. Abdülmecid’nin oğlu Şehzade Faruk’un yanında bir operaya kadın kılığında gitti. Ertesi gün Alman gazetelerinde alay konusu oldu ve acilen İstanbul’a çağrıldı. Elçilik görevinden ayrıldı, fakat İstanbul’a dönmedi.

Birinci Dünya Savaşı‘nın ikinci yılından itibaren 1915’de Berlin, Tiflis, Paris, Viyana, Roma ve Kopenhag gibi Batı kentlerinde yaşadı. İlk öyküsü 1927 yılında Fransa‘da, Fransızca olarak yayımlandı. “Zeynep la Courtisane” adlı bu birincil öyküsü Paris’te Les Oeuvres Libres dergisinde Eylül 1927 ayında yayımlamıştır.

Cumhuriyet’in ilânından ve babasının ölümünden sonra 1928 yılında yurda döndü ve Cumhuriyet gazetesinde yazarlığa başladı. daha sonra Ankara‘ya yerleşti ve Milli Eğitim Bakanlığında mütercim olarak atama aldı

Milli Eğitim Bakanlığında uzun yıllar tercüman olarak çalıştı. Hasan Ali Yücel döneminde Dünya Klasikleri’ne birer Voltaire ve Balzac çevirisiyle katkıda bulundu.

Sonraki yıllarda şiir dışarıya edebiyatın hemen hemen her türünde ürün verdi. Daha çok hikâye, yolculuk notları, edebiyat ve tarih araştırmalarıyla tanındı. Eserlerinin manâlı bir kısmında “İstanbul konak kültürü” denebilecek bir yaşama tarzını anlattı.

1928 yılından sonradan daha sonra Cumhuriyet, Tanin, Tan, Uyruk, Edebiyat ve Sanat Gazetesi, Yaşam, Muhit, Gürbüz Türk Çocuğu, Aydabir, Tarihte Bu Ay, Varlık, Radyo Haftası, Radyo Dünyası, Yelpaze gibi değişik gazete ve dergilere hikaye, roman tefrikaları, gezi yazıları, deneme, makaleler yazdı ve çeviriler yaptı.

Bilhassa, 1958 yılında tamamladığı “Eski Zaman Kadınları Aralarında” adlı anılarında, bu kültürün içyapısı, gelişmesi, dalgalanmaları, dayanıksızlık ve üstünlüklerini ortaya çıkardı. Babasının, Abdülhamit II’in mabeyn mütercimliğinde çalışmış olması, Nahid Sırrı Örik’e, saraylıları yakından tanınma fırsatı vermiştir.

Nahit Sırrı Örik, Ankara‘da iken 15 Temmuz 1933 tarihinden itibaren Yaşar Nabi Nayır ile birlikte Varlık Dergisi’ni çıkardı. Babasının 1933‘teki ölümünün gerisinde İstanbul‘a döndü.

Nahit Sırrı Örik, hayatının sonuna kadar değişik gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. Gazeteci olarak Kayseri, Edirne, Kırşehir gibi Anadolu kentlerine yaptığı gezi notlarını yayımladı. Yazdığı makaleler de farklı dergi ve gazetelerde yayınlandı. Roman, hikâye, oyun, deneme, tahlil, anı ve seyahat türlerinde eserler verdi, çevirileri dahil 30’u aşkın kitabı yayımlandı.

1958 yılında önce dört tefrikalık bir uzun hikaye (“Bir Çamaşır Teknesi Önünde”) ve sonra bir kısa roman, Turnede Bir Sanatkâr Öldürüldü, Vatan‘da yayınlanır. Roman ne eyvah ama yazılışı ve yayınlanışından 37 yıl sonradan, 1995 yılında kitaplaşır. “Aksine Giden Yol” ve “Turnede Bir Ressam Öldürüldü” romanları 1995’te, “Colére de Sultan”ı 2005 “Yıldız Olmak Kolay Mı?” ise oysa 2006’da yayımlanabildi. 2012 yılında “Gece Olmadan” adlı öykü kitabı ilk baskısı Oğlak yayınevi tarafından yapıldı.

Nahit Sırrı Örik, sanat camiasına uzak duran bir yazardır. Bunun nedeniyse yaşamak istediği dünyanın değil olmaya başlamasıdır: O, soylu geleneği ve Fransız kültürüne hayranlık besler. Kullandığı dil de buna paralel olarak ağırdır. Bilinen bir diğer önemli gerçek de yazarın eşcinsel olmasıdır. Bu şart, onun dahil olmak istediği dünyadan dışlanmasına yol açan ilk unsurdur. Devrinde kitaplarının tanıtımı ve satışına gereken desteğin verilmemesinin en önemli nedeni Örik’in cinsel hayatı olmuştur.

Nahit Sırrı Örik, 18 Ocak 1960 tarihinde İstanbul’da 65 yaşında ölmüştür.

Nahit Sırrı Örik’in “Sultan Hamid Düşerken” adlı romanını tiyatrocu Kemal Bekir 1976 yılında “Düşüş” ismiyle tiyatro oyununa çevirdi. Benzer eseri 2002 yılında sinema yönetmeni Ziya Öztan “Abdülhamit Düşerken” adıyla filme çekti.

“Çekememek” adlı romanı 2009 yılında yönetmen Zeki Demirkubuz tarafından aynı adla film yapıldı.

Nahit Sırrı Örik Eserleri:
Hikaye:
1929 – Kırmızı ve Siyah
1932 – San’atkârlar
1933 – Eski Resimler
1933 – Colére de Sultan (Fransızca)
1934 – Eve Düşen Şimşek
1958 – Bir Çamaşır Teknesi Önünde
2012 – Gece Olmadan

Roman:
1946 – Çekememek
1947 – Aksine Giden Yol
1957 – Sultan Hamid Düşerken
1958 – Turnede Bir Ressam Öldürüldü
2006 – Yıldız Olmak Basit Mı?

Oyun:
1933 – Sönmeyen Ateş
1934 – Muharrir
1949 – Para Uğrunda
1952 – Alınyazısı

İnceleme:
1932 – Edebiyat ve Sanat Bahisleri
1933 – Tarihi Çehreler Etrafında
1933 – Roman ve Hikaye Hakkında Bir Kalem Denemesi
1953 – Yüzelli Yılın Türk Meşhurları Ansiklopedisi
1956 – Yaşam ile Kitaplar
1989 – Abdülhamid’in Haremi
2002 – Meçhul Yaşamlarıyla Saraylılar

Seyahat Notları:
1939 – Anadolu
1941 – Bir Edirne Seyahatnamesi
1955 – Kayseri-Kırşehir-Kastamonu.

Anı:
1958 – Eski Zaman Kadınları Arasında

Çeviri:
1949-1956 – Avrupa ve Fransız İhtilali (7 deri, A. Sorel’den)
1940 – Journal (Antoine Galland’dan)
1940 – Aziyade (Pierre Loti’den)
1947 – Bitmiş Kadınlar (Pierre Loti’den)
1939 – İsveç Kralı XIII’nci Şarl’ın Tarihi (Voltaire’den)
1944 – XIV. Louis Asrı (3 cilt) (Voltaire’den)