Orhan Gazi

Orhan Gazi Biyografisi

İkinci Osmanlı padişahı. 1326‘da, babası ve Osmanlı İmparatorluğu‘nun kurucusu Osman Bey‘in vefatıyla tahta geçmiş, Osmanlının beylik döneminden devlet olma sürecine doğru olan atılımlarında büyük rol oynamış, Osmanlı devlet teşkilatının kurucusu olmuştur. Padişahlığı döneminde Ankara, Bursa ve Rumeli Osmanlı topraklarına katılmış, Marmara ele geçirilmiştir. Yaya adındaki ilk kesintisiz ordunun, Divan örgütünün, vezirlik teşkilatının, vakıf sisteminin ve adli teşkilatın kurulması, ilk Osmanlı yasalarının toplattırılması, gümüş para bastırılması, ilk kadı ve subaşı atamalarının yapılması, sancaklara kadıların gönderilmesi, İznik‘te ilk medresenin açılması Orhan Gazi döneminde gerçekleşen manâlı olaylardır. Orhan Gazi, babası Osman Gazi’den 16 bin km² olarak devraldığı toprakları oğlu Murad Hüdavendigar‘a 95 bin km² olarak devretmiştir. Kendinden fazla askerini ve tebasını koruyan örnek kişiliğiyle aşina Orhan Gazi; Adaletin en kötüsü geç tecelli edenidir. Sonunda hüküm isabetli olsa da geçken adalet zulümdür. demiştir.
1288‘de Söğüt, Bilecik‘te dünyaya geldi. Babası Osmanlı Devleti ve hânedânının kurucusu Osman Gâzi, annesi Şeyh Edebali’nin kızı Mal Hâtun‘du. Minik yaştan itibaren büyük bir disiplin içinde yetiştirildi. Şeyh Edebali ve Dursun Fakih gibi bilginlerden ders alan Orhan Gazi, ufak yaşlarda Bizans‘la olan savaşlara katılmaya başlamıştı. Kumandanlık ve devlet idaresi gibi konularda tecrübe kazanmaya başlayan Orhan Gazi, babasının sağlığında beyliğin yönetim işlerinde etkin biçimde tayin alıyordu. Orhan Gazi, o dönemde Bilecik valisiyle nişanlı olan ve sonradan alayı tutsak edilen Yarhisar valisinin kızı Holofira ile 1299 yılında evlendi. Holofira sonradan Nilüfer adını aldı. Nilüfer Hatun, Osmanlı hanedanına giren ilk tanıdık olmayan kökenli gelindi. Orhan Gazi’nin daha sonra üçüncü Osmanlı padişahı olan oğlu Murad Hüdavendigar, Nilüfer Hatun’dan dünyaya geldi.

Osman Bey, 1311 yılında Orhan Bey’e Sultanönü ve çevresinin yönetimini verdiğinde Orhan Gazi demin 23 yaşındaydı. Germiyanoğulları beyliğinden gelebilecek saldırılara karşı bölgeyi korumakla görevlendirilen Orhan Gazi, Çavdar aşiretini 1316‘da Oynaş Hisarı denilen yerde püskürttü ve aşiretin beyi Çavdaroğlu tutsak olarak alındı. Bu savaş Osman Bey’in oğluna daha çok güvenmesini sağladı ve Orhan Gazi, emrine bahşedilen Akça Koca, Gazi Abdurrahman, Konur Yüksek Dağ ve Köse Misal gibi gazilerle birlikte Sakarya ırmağı ile Karadeniz arasındaki Bizans topraklarının fethiyle görevlendirildi. Kısa sürede bölgeyi fetheden Orhan Gazi, babasının artan bir şekilde yaşlanması ve rahatsızlanması dolayısıyla 1320 yılında devletin bütün işlerini Osman Bey’in vekili olarak yerine getirmeye başladı. 1315 yılından itibaren kuşatma altında olan Bursa‘yı 1326 yılında babasının verdiği görevle fetheden Orhan Gazi, benzer yıl Osman Gazi’yi kaybetti. Orhan Gazi, babasının naaşı Bursa’da Gümüşlü Künbed‘ e nakledildikten daha sonra Osmanlı Devleti’ nin ikinci sultanı olarak tahta geçti ve devletin başkentini Yenişehir‘den Bursa’ ya taşıdı. Padişah olduktan daha sonra fetih hareketlerine sürat veren Orhan Gazi, 1329 yılında Bizans kuvvetlerini Pelakanon‘ da ağır bir yenilgiye uğrattı ve bunun sonucunda 1330 yılında İznik‘ i aldı. Bizans İmparatorluğu karşısındaki başarısıyla Osmanlı beyliğini devlet olma durumuna getiren Orhan Gazi, Bizans’ın Anadolu ve Asya bağlantısını sağlayan İznik şehrini aldıktan sonra, imparator III. Andronikos büyük bir tedirginlik yaşamaya başladı.

Devletin geçiçi merkezi haline getirilen İznik şehrinini. Ayrıca en büyük kilise camiye çevrildi. 1331 yılında Taraklı, Mudurnu ve Göynük kasabalarını; 1333‘ de Gemlik‘i, 1336‘ da Kirmastı, Mihaliç ve Ulubat‘ı fetheden Orhan Gazi, 1337‘deyse ise İzmit‘ i ele geçirdi ve bu nedenle Kocaeli yarımadasının tamamı Osmanlıların eline geçmiş oldu.

İzmit’in fethinden derhal sonra Osmanlı topraklarına Hereke, Yalova ve Armutlu da katılınca Bizans’ın Anadolu yakasında sile, Kadıköy ve Üsküdar açık havada toprağı kalmadı. O dönemde Bizans’ta taht kavgaları hüküm sürmekteydi ve imparator Orhan Gazi’den uzlaşma dilemek zorunda kalmıştı. Bu sırada Karasi bey‘in ölümü sebebiyle oğulları aralarında beylik mücadelesi çıkmıştı. Orhan Gazi, bu iç karışıklıktan faydalanarak, 1341– 1345 yılları arasındaki dönemde ilk olarak Balıkesir ve Biga yarımadası elde etmek üzere bütün Karasi beyliği topraklarını ele geçirdi. Bu da Osmanlı’nın Marmara’nın bütün güney kıyılarına baskın olması demekti ve Orhan Gazi doğru ilk önce Ege‘de kıyı edinilmişti.

Tekrar 1341‘de III. Andronikos’un ölümü Bizans’ı karıştırmıştı ve V. Ioannes Palaiologos‘la müşterek olarak tahta geçen Ioannes Kantakuzenos, kuvvetli taraf almak istiyordu. Bu sebepten Orhan Gazi’den takviye isteyen imparator, işbirliğini kuvvetlendirmek nedeniyle kızı Theodora‘yı Orhan Gazi’yle evlendirdi. Orhan Gazi’nin Theodora’dan Süleyman Paşa, İbrahim, Halil, Kasım ve Fatma Hatun isimlerinde beş çocuğu oldu. Kantakuzenos, Balkanlar’da Bizans’ı tehdit eden Sırp Kralı Stefan Duşan‘a karşı, Orhan Gazi’yi Bizans’a çağırdı. Gazi, oğlu Süleyman Paşa komutasındaki orduyu Selanik kentine yolladı ve Duşan’ın Selanik’i ele geçirmesi engellenmiş oldu. 1352‘de yine Kantakuzenos’un yardım isteğine karşılık veren Orhan Gazi, Süleyman Paşa’yı görevlendirdi ve Osmanlı ordusu Sırp ve Bulgarlara karşısında Dimetoka‘da zafer kazandı. Bu destek karşılığında Kantakuzenos, 1353‘te Gelibolu yarımadasındaki Çimpe(Çimbi) kalesini Osmanlılara bıraktı. Oysa Kantakuzenos’un izlediği sahtekar siyaset ve Papa‘yı Osmanlılara karşısında Haçlı Seferi‘ne kışkırtması sebebiyle, Orhan Gazi, Kadıköy‘ü ve Marmara adalarını Osmanlı topraklarına kattı.

Çimpe’nin Osmanlı’ya geçmesi Rumeli’nin fethine zemin hazırlamıştı. Çünkü Çimpe, Rumeli’ye geçişte kayda değer bir eşikti. Bunun üzerine yeniden Süleyman Paşa komutasındaki ordu bütün Gelibolu yarımadasını Bolayır ve Tekirdağ‘a kadar fethetti. Tehlikeyi görebilen Kantakuzenos, para karşılığında Çimpe’nin iadesini istediyse de Orhan Gazi kabul etmedi. Bu Vesile Ile Bizans tamamen Osmanlı kıskacına girmişti, bu yüzden Balkanlarda Sırp ve Bulgarlarla birlik olup Osmanlıya karşısında hareket etme girişiminde bulunuldu. Rumeli harekatını idare eden Süleyman Paşa, Karesi topraklarındaki Türkmenleri Rumeliye’ye yerleştirmeye başladı ve Çorlu‘nun da alınmasıyla Bizans, Osmanlının Rumeli’deki varlığını kabul etmek zorunda kaldı. bu vesileyle Bizans tahtındaki öteki hükümdar Palaiologos, Orhan Gazi’nin Kantakuzenos’la olan anlaşmazlığından yararlanıp, Osmanlıyla iyi geçinme siyaseti izlemeye başlamıştı ve Orhan Bey’in Foça‘daki Ceneviz korsanları göre kaçırılan oğlu Şehzade Halil‘in kurtarılması için arabulucu oldu.

1359 yılında Rumeli Fatihi Süleyman Paşa, avlanırken atından düşüp hayatını kaybetti. Bu durum üzerine üzüntüsünden hastalanan Orhan Gazi’nin hayatı, 1362‘de sona erdi.

Sarışın, uzun boylu ve mavi gözlü olan Orhan Gazi, halk tarafından fazla seviliyordu, ulemaya saygılı ve merhametli bir hükümdardı. çoğu kez halkın arasına karışan ve dertlerini dinleyen Orhan Gazi, şahsiyetiyle nesillere örnek nitelikte bir padişahtı. Kolay kızmayan bir yapısı olan Gazi, askerlerini ve tebasını kendinden pozitif korurdu ve fazla adildi. Oğlu Murad Gazi‘ye

Oğul! Cennet – mekan babam Osman Gazi Han bir avuç toprağı beylik yaptı. Biz Allah’ ın izniyle beyliği sultanlığa çevirdik. Sen daha da büyüğünü yapacaksın! Osmanlı’ ya iki kıt’a üstünde hükmetmek yetmez. zira İ’la-yı kelimetullah (Allahü tealanın ismi şerifini gururlandırmak, İslamiyet’ i yaymak) azmi iki kıt’ avuç içi sığmayacak yüce bir azimdir. diyerek son vasiyetini yapmıştır.