Orhan Seyfi Orhon

Orhan Seyfi Orhon Biyografisi

Türk şair, gazeteci, yazan, milletvekili. Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının yeni alfabeye uyarlanması ve dilin sadeleştirilmesi çabalarıyla, çağdaş kültürün yazınsal bir karaktere bürünerek halka yansıtılmasında büyük rol oynamış; hicivsel tarzını hece vezniyle mısralara dökerek, kendisiyle benzer yolu izleyen şair arkadaşlarıyla birlikte “Beş Hececiler” grubu olarak anılmış ve “Ulusal Edebiyat“ımızın oluşturulması amacına eserleriyle takviye vermiştir.
Orhan Seyfi Orhon, 23 Ekim 1890 tarihinde istanbul’da dünyaya geldi. Her ne değin sanatla içiçe bir çocukluğu olsa da, hukuka merak saldı ve yüksek öğrenimini Hukuk Mektebi’nde tamamladı. 1914 yılında mezun olduktan sonradan, Mebuslar Meclisi (Meclis-i Mebusan)’ın Kavanin Kalemi’ne memur olarak atandı.

İlk önemli yazın çalışmalarına lise yıllarında başlayan Orhon, önceleri şiirlerinde aruz veznini kullansa da, 1911 yılında Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp ve Ali Canip Yöntem‘in Selanik‘te çıkardığı Genç Kalemler dergisiyle önayak olduğu, Türk edebiyatının sadeleşmesi, Yeni Lisan anlayışı ve eski eşsiz Türk tarihi motiflerinin sanata yansıtılması görüşünü benimseyerek, hece veznine geçiş yaptı. Zamanla milli bir edebiyat akımı haline bu harekea geniş kabul fark etti ve sanatı halk edebiyatına yakınlaştırmak, toplumun bütün kısımları için sanat yerine getirmek düşüncesi doğrultusunda bir akıntı ortaya çıktı.

Sosyo-kültürel açıdan önemli değişiklikler sergileyen toplumu bilinçlendirmek adına memurluktan ayrılan Orhon, fikirlerini geniş kitlelerle paylaşabileceği gazetelerde çalışmaya başladı. Orhan Seyfi’nin edebi sanatta aradığı şey, değişen ve kesintisiz büyüyen yeni toplumun yeni değerlerinin tamamen karşılığını bulacağı, ama bir yanlamasına da geleneksel bağlarını özünde barındırabileceği, akan ve dar bir üslupla dile getirilmiş 20. yüzyıl çağdaş söylemleriydi. İşte kendisinden sadece bir kuşak önceki aydınların hareketine desteğinin nedeni, Türkçenin ve yeni Türk edebiyatının modern motiflerle halka benimsetilebilmesi, geleneksel motiflere indirgenebilmesiydi. Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç ve Faruk Nafiz Çamlıbel gibi aynı düşünceleri paylaşan arkadaşlarıyla birlikte, özellikle Milli Mücadele döneminde Türk Yurdu, Yeni Mecmua, Şair ve Büyük Mecmua gibi dergiler yayınladılar; aruz veznini terk ederek, şiirlerini hece ölçüsüyle, sade bir dilde yazdılar ve edebiyat tarihine “Beş Hececiler” (Hecenin Beş Şairi) olarak geçtiler.

Ünlü şairin ilk şiirleri, diğer edebiyatçı arkadaşlarıyla müşterek yayınladıkları “Hıyaban” dergisinde yayınlandı. Orhan Seyfi Orhon adının geniş kitlelerce tanınır ayla gelmesine, 1917 yılında, bahsi geçen Yeni Mecmua adlı dergide meydana çıkan şiirlerinin ahali kadar fazla beğenilmesi neden oldu. Hecenin beş şairinden biri olarak anılmaya başladıktan sonra ise, Yusuf Ziya Ortaç’la birlikte Papağan, Çınaraltı, Güneş ve Akbaba gibi dergiler de yayınladı. Bir değişiklik espri dergisi olan Akbaba’da, Orhan Veli Kanık‘ın öncüsü olduğu “Ilginç Akımı“nı ve bunu benimseyen şairleri alaya bölge, hicivsel ve mizahi yazılar yazdı. 1919 yılında, ünlü “Kasırga ve Kar” adlı şiir kitabını yayınladı. “Fırtına ve Kar”daki aruz vezinli şiirlerinde, ritimsel bir coşkuya dönüşen akıcı ve oldukça yalın bir dil kulandı. Tarihsel folklor öğelerine de yer vererek, özgün ve yeni bir yazınsal kimlik oluşturmaya çalıştı.

Kurtuluş Savaşı zamanında, İstanbul Hükümeti yanlısı yayınlar yapan “Aydede” adlı dergide yayınlanmak üzere şiirler ve makaleler yazdı. Aynı dönemde “Peri Kızlarıyla Çoban Hikayesi” adında şiir kitaplarını çıkardı. Bu şiirlerinde, olağan edebiyattan bölünme isteğini alegorik bir biçimde ifade ediyor; sosyal olayları hicivsel bir üslupla işliyordu. Ayrıca bu çalışmasında, divan şiirine özgü aruz vezni kalıplarını, çağdaş ve sade hece ölçüsüne uyarlayarak, oldukça güzel bir dönüşüm ortaya koydu. Orhon, 1922 yılında, bu kitabındakilere yeni şiirler de ekleyerek “Gönülden Sesler” adıyla yayınladı. Daha sonraları, 1964 yılında, Yusuf Ziya Ortaç, bu kitaptaki aruz vezinli şiirleri “Kervan“, hece vezinli olanları ise tekrar “Gönülden Sesler” adıyla her yerde yayınladı.

Edebi faaliyetlerini şiirin yanı sıra, espri ve makale yazılarıyla da sürdüren Orhon, 1922’den 1946 yılına kadar olan süreçte Milliyet, Tanım-i Efkar, Cumhuriyet, Halk, Başarı ve Havadis gibi gazeteler için yazdı. Bir Milli Çaba dönemi şairi olarak, sosyal konulara olan ilgisini pratik hayata da aktarmaya karar verdi ve 1946 yılında Cumhuriyet Halk Müziği Partisi‘nin Zonguldak milletvekili olarak meclise girdi. 1950‘de sona eren görevi sonrasında, gazetelerde yazmaya devam etti. 60’lı yılların başında, siyasi hayatını Adalet Partisi‘nde sürdürmeye karar vererek, 1965 seçimlerine bu partiden adaylığını koydu ve kazandı. 1969‘dan sonradan siyaseti bıraktı.

Siyasetle birlikte, edebi çalışmalarını da sürdüren Orhon, 1941 yılında eski şiirlerinin de yer aldığı “O Beyaz Bir Kuştu” adlı kitabını çıkardı. Kibar ve ince anlatımıyla, nesirler de yazdı ve kitaplarında bunlara da yer verdi. 1944 yılında “Çocuk Adam” isminde diğer taraftan öykü kitabı yayınladı.

1953‘de ise, “İstanbul Fethi” adlı şiir kitabında, aruz veznine çağdaş bir form vererek, sekizer beyitlik dört manzume şeklinde yazdı. Çocuk edebiyatına yönelik çalışmalar da yapan Orhan Seyfi, 1962 yılında “İşte Sevdiğim Dünya” ile yeni şiir anlayışına duyduğu özlemi dile getirdi. Gazetelere makaleler yazmasının yanı sıra, mizaha da yöneldi. “Son Havadis” adlı gazeteye bu türden yazılar ve fıkralar yazdığı dönemde, 22 Ağustos 1972 tarihinde hayata veda etti.

Şiirlerinde çocuksu bir romantizmin etkisine rastlanılan Orhan Seyfi Orhon, genellikle aşktan bahsetmiştir. Yaşanmışlıklardan fazla, gerçek dışı dünyada beslenmiş, şekillendirilmiş, reel dünyadan kopuk aşkı, doğal güzelliklerin melankolisiyle, romantik bir havada işlemiştir. Zamanın fena koşulları çerçevesinde, belirsizliklerin getirdiği kederli düşünceleri, aşka sığınarak dağıtmaya çalışmıştır.

ESERLERİ

ŞİİR:

Fırtına ve Kar (1919) Peri Kızı ile Çoban Hikayesi (1919) Gönülden Sesler (1922) O Beyaz Bir Kuştu (1941) Kervan (1946) Hicivler (1950) İşte Sevdiğim Dünya (1965)

DÜZ YAZI:

Fiskeler (1922) Asri Kerem (1942) Dün Bugün Yarın (1943) Kulaktan Kulağa (1943)

Gençlere Açık Mektup (1951) Nikah Gecesi (1957)