Vedat Türkali

Vedat Türkali Biyografisi

Vedat Türkali, belli başlı adı Abdulkadir Pirhasan’dır. 13 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da Kürkçüoğlu Mahallesi’nde doğmuştur. Vedat Türkali’nin birincil soyadı Demirkan. Ama Pirhasanoğulları’ndan geldiği için 1950’li yıllarda duruşma kararıyla Pirhasan soyadını alıyor. Senaryolarını Vedat Türkali takma adı ile yazmaya başladı.
Vedat Türkali, ilkokul ve ortaokulun arkasından liseyi Samsun Lisesi’nde okudu. Sonradan da istanbul’a gitgide artarak askeri öğrenci olarak İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden 1942 yılında mezun oldu.

Öğretmen subay olarak o tarihte Konya, Akşehir’de olan Maltepe Askeri Lisesi‘nde ve İstanbul Kuleli Askeri Lisesi‘nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Bu sırada siyasi eylemleri sebebiyle 1951 senesinde tutuklanarak, Türk Canice Kanunu’nun 141. maddesi uyarınca yasa dışı eylemlerde bulunduğunu gerekçesiyle 9 sene hapis cezası ile cezalandırılmış ve 7 sene yattıktan sonradan koşullu olarak 1958 yılında hür bırakılmıştır.

1958 yılında cezaevinden çıktığında işsizdi. Dostlarının yardımıyla Babıali’de, Cumhuriyet Gazetesi’nde musahhihlik yapmaya başladı. Gazeteninalleriyle karşılaştırıp, hataları bulup düzeltiyordu.
Cumhuriyet gazetesindeki bu işi onun “Yeşilçam Dedikleri Türkiye” adlı romanını yazmasına vesile olacaktı. Bu romanında, adını vermeden gazetenin yöneticisi Nadir Nadi Abalıoğlu’yu eleştirince Cumhuriyet Gazetesi ile ilişkisi bozuldu ve işinden oldu.

Rıfat Ilgaz ile beraber “Gar Yayınları” adlı yayın evini kurdu. Hüsamettin Gönenli adıyla yazılar yazdı. Yılmaz Güney ile tanıştı. Onun yüreklendirmesi ile 1960 yılında “Dolandırıcılar Şahı” ile senaristliğe başladı. Senaryolarını Vedat Türkali takma adı ile yazdı. Toplumsal sorunlara değinen ve realist perspektif taşıyan birçok mantıksal bağ yazdı; bu ürünlerin bir bölümünü sonra kitap haline getirdi. Vedat Türkali ana ününü ‘Bir Gün Kimsesiz‘ adlı romanıyla duyurdu. 1965 yılında Başrollerinde Ayhan Işık ve Türkan Şoray’ın oynadığı “Otobüs Yolcuları” adlı filmin senaryosunu yazdı.

İLGİLİ BİYOGRAFİ : Viola Davis

İlk romanı Bir Gün Tek Başına 1974 yılında yayınlandı. Vedat Türkali, Bir Gün Kimsesiz’da 27 Mayıs Askeri Darbesi öncesindeki Türkiye aydınlarının bunalımlı çıkmazını sergiledi.

1965 yılında yazdığı “Sokakta Kan Vardı” adlı senaryosunun filminde de yönetmenliği de denedi.

Türkiye Yazarlar Sendikası ve Barışma Derneği yöneticilik ve üyeliklerinde bulundu. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra Aydınlar Dilekçesi ve Barıştırma Derneği’nin davalarından yargılandı.

1989 yılından 1999 yılına dek Londra‘da yaşadı. Bu vakit içinde “Güven” adlı romanını yazdı. Türkiye Komünist Partisi‘nin (TKP) tarihçesi özelliğinde kaleme alınan Güven’in birincil adımları 1956 yılında Türkali cezaevindeyken atılmıştır. Türkali bu kitabı kaleme alırken ilk tepki yıllarca çalıştığı yayınevinden gelmiş ve yayınevi böyle ‘tehlikeli’ bir kitabı hücum etmek istememiştir.

Vedat Türkali, kendisi hakkında şöyle demiştir:

“Bakın defalarca söylerim. Hayatta iki akıllı iş yaptım. Sigaraya alışmadım ve şair olmadığımı erken fark ettim. Şiir yazdım. Epey de destekleniyordum. Lakin anladım oysa, şiirde bir şey yapamam. Nazım Hikmet gibi bir dev var Türkiye’de. Oktay Rıfat var… Yahya Kemal Beyatlı var. Fark yapmadan söylüyorum. Onlar büyük devler. Ben romanda yaptığımın onda birini yapamazdım şiirde.”

2002 seçimlerinde DEHAP‘dan namzet olarak siyasete de soyunmuştur.

1 Mayıs 2004’den – 1 Mayıs 2005’e değin fakat bir sene, aydınların, sanatçıların, kültür sanat kurumlarının ve insan hakları savunucularının katılımı ile “Vedat Türkali Yılı” bildiri edilmiştir.

Vedat Türkali, 1942 yılında Merih Pirhasan ilirlikte yaşadılar. Deniz Türkali (d. 1944) adında kızı ve Barış Pirhasan (d.1951) adında oğlu vardır. Deniz Türkali Yönetmen Atıf Yılmaz‘ın eşi idi.

Vedat Türkali, 29 Ağustos 2016 tarihinde Yalova Devlet Hastanesi’nde 97 yaşında vefat etti.

İLGİLİ BİYOGRAFİ : Volkan Konak

Ödülleri:
1965 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Süreklilik Ödülü, Karanlıkta Uyananlar
1970 – TRT Oyun Ödülü (Dallar Yeşil Olmalı)
1974 – Uyruk Yayınları Roman Yarışması Birincilik Ödülü- ‘Bir Gün Tek Başına’ adlı romanıyla
1976 – Orhan Kemal Roman Armağanı
1977 – Altın Portakal Film Şenliği en iyi program metni ödülü, Kara Çarşaflı Gelin
2016 – Beyaz Martı Edebiyat Iftihar Ödülü’ne değerinde görüldü.

Eserleri :
ROMAN: 1974 – Bir Gün Tek Başına
1983 – Mavi Karanlık
1986 – Yeşilçam Dedikleri Türkiye
1989 – Tek Kişilik Vefat
1999 – Güven (2 deri )
2004 – Kayıp Romanlar
2009 – Yalancı Tanıklar Kahvesi
2014 – Bitti Bitti Bitmedi

Filmleri ve Dizileri:
Yönetmen :
1972 – Korkusuz Aşıklar (Sinema Filmi)
1972 – Kopuk (Sinema Filmi)
1965 – Sokakta Kan Vardı (Sinema Filmi)

Akıcılık :
1986 – Fatmagül’ün Suçu Ne (Sinema Filmi)
1984 – Eski Filmler
1979 – Üç Film Birden
1977 – Güneşli Bataklık (Sinema Filmi)
1975 – Kara Çarşaflı Gelin (Sinema Filmi)
1974 – Bedrana (Sinema Filmi)
1972 – Malkoçoğlu Kurt Bey (Sinema Filmi)
1972 – Korkusuz Aşıklar (Sinema Filmi)
1972 – Kopuk (Sinema Filmi)
1965 – Sokakta Kan Vardı (Sinema Filmi)
1964 – Dargın Delikanlı (Sinema Filmi)
1964 – Karanlıkta Uyananlar (Sinema Filmi)
1964 – Erkek Ali (Sinema Filmi)
1964 – Duvarların Ötesi (Sinema Filmi)
1964 – Ayrılan Yollar (Sinema Filmi)
1962 – Şehirdeki Tanıdık Olmayan (Sinema Filmi)
1962 – Üç Tekerlekli Bisiklet (Sinema Filmi)
1962 – Ümitler Kırılınca (Sinema Filmi)
1962 – Bir Gecelik Gelin (Sinema Filmi)
1962 – Belalı Torun (Sinema Filmi)
1961 – Tatlı Bela (Sinema Filmi)
1961 – Seni Kaybedersem (Sinema Filmi)
1961 – Otobüs Yolcuları (Sinema Filmi)
1961 – Kızıl Vazo (Sinema Filmi)
1961 – Allah Cezanı Versin Osman Bey (Sinema Filmi)
1960 – Dolandırıcılar Şahı (Sinema Filmi)