W. T. Tutte
W. T. Tutte Biyografisi
II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar’ın en büyük kod sistemlerinden birisini kırarak İtilaf Devletleri’nin savaşı kazanmasında büyük bir rol oynayan İngiliz matematikçi ve kod kırıcı. Savaşta gösterdiği başarılarla belli Tutte, hem combinatorics ve graph theory alanlarında başarılı çalışmalara imza atmıştır.
W. T. Tutte, 14 Mayıs 1917 tarihinde, Newmarket, Suffork, İngiltere’de, bahçıvan bir babanın oğlu olarak dünyaya geldi. Bütün adı William Thomas Tutte’dir. Cambridge Üniversitesi’ne alt olan Trinity College’da kimya eğitimi bölge Tuttle, az önce kolejde eğitim gördüğü yıllarda, üç arkadaşı ile beraber uzun zamandır çözülemeyen bir matematiksel sorunu (squaring the square) çözerek üne kavuştu.
II. Dünya Savaşı’nın arifesinde, öğretmenlerinin de tavsiyesi üzerine, Devlet Kod ve Şifreleme Okulu’na yazıldı. İngiltere’nin Bletchley kasabasında bulunan ve Bletchley Park ya da Station X adları ile anılan bu okul, İngiltere’nin savaş her tarafında düzenlediği şifreleme ve parola kırmi konumunda bulunmaktaydı.Tutte, burada çalıştığı zaman zarfında Almanlar’ın en iyi şifreleme cihazı olarak ünlenen ve kodu kırılamayacağı idda edilen Lorenz SZ 40 / 42 makinalarının kodunu kırarak İtilaf devletlerinin savaşı kazanmasına dışarı giden yolu açtı.
Tutte, 1948 yılında, Cambridge Üniversitesi’nden matematik alanında doktorasını aldı ve bir süre daha sonra Tunny’de bulunan Bletchley Park’da çalıştı. 1948–1962 yılları arasında Toronto Üniversitesi’nde matematik öğretmeni olarak ödev almasının peşinde, 1962 yılından emekli olacağı 1985 yılına kadar görev alacağı Waterloo Üniversitesi’nde niyetlenmek için Kanada’ya göç etti. 1996 yılında, memleketi olan İngiltere, Newmarket’e taşındı, ancak 2000 yılında, Kanada’da Waterloo’ya döndü.
Combinatorics ve özellikle graph theory üstüne matematikteki kariyerini ilerleten Tutte, aynı zamanda Waterloo Üniversitesi’nde Department of Combinatorics and Optimization bölümünün açılmasına asistan oldu.
2001 yılında CRM-Fields-PIMS ödülünü şampiyon Tutte, 2 Mayıs 2002 tarihinde, Kanada’da hayata gözlerini yumdu.
