Yavuz Sultan Selim
Yavuz Sultan Selim Biyografisi
Osmanlı padişahlarının dokuzuncusu, İslam halifelerinin yetmiş dördüncüsü olan Yavuz Sultan Selim, doğuya düzenlediği seferler sonunda halifeliğin Osmanlı hanedanına geçmesini sağlamıştır.
Yavuz Sultan Selim, 10 Ekim 1470‘de Amasya’da dünyaya geldi. Babası II. Bayezid, annesi Dulkadırlı ailesinden Aişe Hatun’du. Şehzadeliği Amasya’da geçen Yavuz Sultan Selim, devrin önemli âlimlerinden Arap ve Fars Dili ile yüksek din ve fen dersleri aldı. Devlet idaresi ve askeri konularda eğitim alması için Trabzon Valiliği’ne atandı.
Babası II. Bayezid’in kaslı bir padişah olmaması dolayısıyla, Yavuz Sultan Selim’in iktidarı Trabzon ile sınırlı kalmadı. Trabzon’a akınlar aranjör Gürcüler üstüne seferler düzenledi. 1508 yılında Kars, Ardahan, Erzurum ve Artvin’e düzenlediği seferler ile buraları Osmanlı topraklarına kattı. Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği döneminde Doğu Anadolu’da Şah İsmail’in başlattığı propaganda hareketleri şiddetli bir hal almıştı. Yavuz Sultan Selim bu durumdan babasını farkında ettiyse de II. Bayezid hiçbir önlem Valilik göreviyle bu propaganda hareketlerinin önüne geçemeyeceğini bilmekteydi.
24 Nisan 1512‘de babasının tahttan indirilmesini sağlayarak kardeşleri korkut ve Ahmet Çelebileri saf dışından bıraktı ve Osmanlı Devleti’nin başına geçti. II. Bayezid bundan kısa bir zaman daha sonra 26 Mayıs 1512‘de vefat etti. Yavuz Sultan Selim tahta geçtikten anında sonra 1512 ve 1513 yılları arasında Şah İsmail sorununu halletti. Safevi Devleti’ne aleyhinde düzelediği seferler ile ülkenin doğu kesiminin güvenliğini sağladı. Doğu sınırları teminat altına alındıktan sonradan Macar, Eflak, Boğdan, Venedik ve Darı elçileriyle görüşüp yürürlükte olan uzlaştırma antlaşmalarını devamı için görüşmeler düzenledi.
Bu sırada Şah İsmail, doğuda Akkoyunlu Devleti’ni yıkmış ve bu bölgeyi kendi kontrolüne almıştı. Koyu bir Şii taraftarı olan Şah İsmail, bölgede yaşamış Sünnilerin Anadolu’ya göç etmesine neden olmuştu. Yavuz Sultan Selim’in Anadolu’da iktidarını sağlamlaştırmasının tek yolu Şah İsmail üstüne yürümek olduğunda batı illerindeki devletler ile anlaşmalar yapılmıştı.
Yavuz Sultan Selim 1514 yılında, ordusuyla beraber İran üzerine sefere çıktı. 23 Ağustos 1514‘te İran Safevi devleti ile yapılan Çaldıran Savaşı sonucunda Safevi devleti büyük bir bozgun aldı. Sultan Selim’in Tebriz’e girmesi ile Şah İsmail kaçtı. 15 Eylül 1514‘te Sultan Selim, Tebriz’den Karadağ’a yöneldi. Çaldıran Savaşı’ndan sonra İran’nın tamamı ele geçirilmek istense de hava koşullarının uygunsuzluğundan dolayı Amasya’ya dönüldü. Oysa Erzincan ve Bayburt ele geçirilmişti.
Kısa bir zaman sonradan Anadolu’daki ve yeni ele geçirilen topraklardaki hakimiyetin kuvvetlenmesi için 12 Haziran 1515‘de Dulkadıroğlu Beyliği’ne son verildi. Bu Nedenle Diyarbakır, Mardin ve Bitlis Osmanlı topraklarına geçti. Fatih Sultan Mehmet döneminden beri süregelen Hicaz su yolları ve hacıların güvenliği konuları yüzünden Mısır Memlük Devleti ile Osmanlı Devleti’nin arası açıktı. Safevi Devleti’nin Memlük Devleti ile ittifak yapmasından nedeniyle Yavuz Sultan Selim ikinci doğu seferine çıktı. 5 Haziran 1516‘da çıkılan seferde Osmanlı ordusu kısa zamanda Darı sınırlarına dayanmıştı. Mısır’a tabi olan Antep ve Besni Kaleleri kısa zamanda teslim oldular. Darı hükümdarı Kansu Gavri yenilerek öldürüldü. 24 Ağustos 1516‘da Mercidabık zaferinin kazanılmasından daha sonra tüm suriye Osmanlı topraklarına katılmış oldu.
28 Ağustos 1516‘da Halp’in alınmasından sonra Hama, Humus ve Şam ele geçirildi. Lübnan Emirleri Osmanlı hakimiyetine girdiler. Arkasında Gazze ve Kudüs şehirleri alındı. Mercidabık Savaşı’ndan sonra Mısır’ın başına geçen Tumanbay, osmanlı hakimiyetini kabul etmemekteydi. Tumanbay yönetimindeki Mısır ordusuna karşısında 22 Ocak 1517‘de Ridaniye Savaşı kazanıldı. Bu savaşla birlikte Memlük Devleti mahvolmuş, bölgede Osmanlı hakimiyeti güçlenmiş oldu. Bu seferler sonucunda Suriye, Filistin ve Mısır Osmanlı hakimiyetine girdi.
24 Ocak 1517‘de Kahire’nin alınmasından daha sonra Yavuz Sultan Selim Kahire’de Memlük Devleti’ne tabi yer alan Abbasilerden halifeliği aldı. Yavuz Sultan Selim’in halifeliği alması ile Kahire’de yer alan tanrısal emanetler Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul’a getirildi. Osmanlı Devleti, İslam dininde bağlayıcılık ve güç karşılayan halifelik kurumunu ele geçird, Bu Nedenle birincil halife olan Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim oldu. 22 Eylül 1520‘de “Aslan Pençesi” adı bahşedilen bir çıban yüzünden vefat etti. Fatih Camii’nde kılınan cenaze namazından sonradan Sultan Selim Camii’ndeki türbeye defnedildi. Ölümünden sonradan yerine oğlu Kanuni Sultan Süleyman geçti.
Yavuz Sultan Selim döneminde imar faaliyetlerine de önem verildi. Diyarbakır Fatih Paşa, Elbistan Ulu Camii, Şam Salihiye’de Muhyiddini Arabi’ye Camii, İmaret ve Türbesi yaptırıldı.
