Yüksel Pazarkaya
Yüksel Pazarkaya Biyografisi
Şiir, hikaye, roman, tiyatro ve çocuk kitapları yazmıştır. Yüksel Pazarkaya, Türk edebiyatının ve Türk yazarlarının Almanya’daki gönüllü kültür sanat elçisi oldu.
Yüksel Pazarkaya, 24 Şubat 1940 tarihinde İzmir’de doğmuştur. 1957 yılında Liseyi İzmir’de bitirdikten sonra kazandığı bir yükseköğrenim bursuyla Almanya‘ya gitti, Stuttgart Üniversitesinde kimya mühendisliği bölümünde okuyarak önce 1966 yılında kimya yüksek mühendisi oldu, sonradan aynı üniversitenin edebiyat-tiyatro bölümlerinde yardımcı olarak göreve başladı, 1972 yılında yüksek ihtisasını edebiyat dalında yaparak doktorasını aldı.
Yüksel Pazarkaya, 1973 yılında “18. Asır Alman Edebiyatında Tek Perdei” konulu doktora çalışmasını kitap olarak yayımladı.
Öğreniminin yanı sıra 1961 yılında Stuttgart Üniversitesi Tiyatrosu’nun kuruluşuna katıldı ve bu tiyatroyu 1963 – 1969 yılları arasında yönetti. bu vesileyle Almanya’da Türk yazarlarının birincil sahnelenmeleri de bu tiyatroda gerçekleşti. (Güngör Dilmen, Nazım Hikmet, Yüksel Pazarkaya) 1966 – 1979 yılları aralarında Stuttgart Üniversitesi’nde muavin ve öğretim üyesi olarak tayin yaptı. 1972 – 1985 arasında Stuttgart Insanlar Üniversitesi Tanıdık Olmayan Diller Birim Başkanı oldu, hem burada aralıksız ders verdi. 1989 yılında Princeton, 1994 yılında St. Louis, 2000 yılında Philadelphia Bryn Mawr ve 2004 yılında Ohio üniversitelerinde Alman Dili Ve Edebiyatı davetli profesörü olarak dersler verdi.
1961 yılıİzmir radyosunda yayımlanan Pazarkaya, Türkçe ve Almanca radyo yayınlarını kesintisiz ayla getirdi. 1965 yılında Alman Radyolar Birliği ARD kararıyla WDR Köln Radyosunda başlayan günlük Türkçe Yayınların Baden-Württemberg eyalet muhabiri oldu. Ve 1986 yılında birincil Türk müdür olarak aynı yayınların Köln’deki redaksiyonuna yönetmen olarak getirildi. Mart 2003’te emekli oluncaya değin bu görevde kaldı.
1961-1962 yıllarında Yeni Asır, 1974-1975 yıllarında Cumhuriyet gazetesi Almanya muhabiri oldu. 1975-1979 yılları arasında Milliyet ve 1987-1997 yılları aralarında Özgürlük gazetelerinin Almanya baskılarında köşe yazarlığı yaptı. 1963 yılında Stuttgarter Zeitung ve 1964 yılında Frankfurter Allgemeine Zeitung (F.A.Z.) gazetelerine de yazmaya başladı. 1980’li yıllarda Anadil adlı edebiyat dergisini çıkardı.
Yüksel Pazarkaya, ilk yazı ve şiirlerini 1960 yılında Türkçe ve Almanca olarak yayımlamaya başladı. 27 Kasım 1961 tarihinde Almanya’da iki Almanya’yı birbirinden ayıran Berlin Duvarı’yla ilgili (olur ya de birincil) şiiri yayımladı. Türkiye ve Almanya’nın değişik dergi ve gazetelerinde şiir, öykü, tenkit, inceleme ve çevirileri yayımlanan Pazarkaya’nın radyo ve sahne oyunları yazarlığı da var. Almanya’daki çoğunlukla Türk işçi sorunlarını konu edinen Ohne Bahnhof (Beklenen Tren) adlı Almanca oyunu, 1967 yılında Stuttgart Teknik Üniversitesi Tiyatrosu’nca oynandı, geniş alaka fark etti.
1960’larda uluslar arası somut şiir akımı içinde Türkçe yazarak yer alan tek şairdir. Türkçe ve Almanca fiziksel şiirleri Japonya’dan Brezilya’ya, Çekoslovakya’dan Amerika’ya değin pek fazla uluslar arası antolojide yer aldı, müzelere girdi.
Aziz Nesin, Nazım Hikmet ve Orhan Veli Kanık’ın eserlerini Almancaya çevirmiştir. 1985 yılında Orhan Veli Kanık’ın 120 şiirinin Türkçe-Almanca yayımlandığı “Fremdartig / Acayip” kitabı, 1986 Mart ayında Alman eleştirmenler kadar aylık En İyiler listesinde birinci sıraya getirildi.
Ayrıca Behçet Necatigil, Nazım Hikmet, Bülent Ecevit’ten çevirdiği şiirler herkes ayrı kitap olarak basıldı.
“Almanya’daki Türk çocukları için” derlediği bir antoloji de Münih’te Ağaca Takılan Uçurtma adıyla yayımlandı (1974). Almancası (Der Drachen ım Baum) 1975 yılında çıktı.
1983 yılında senaryosunu yazdığı Komşumuz Balta Ailesi adlı 12 bölümlük dizi film Federal Almanya ARD televizyonunda yayımlandı.
Yüksel Pazarkaya yazdığı eserlerin konuları çoğu zaman Almanya’da yaşıyan Türklerin yaşadığı problem ve zorlukları ele alırken, yaşanan zorlukların batıdaki insanların da anlayacağı şekilde yazmıştır.
1970-1980 yılları arası Türk Edebiyatında Yeni Yaradılış Dönemi yazarları arasına girdi. Çeviriler yaptı, kültürel etkinliklere yer verdi. Kırk yılı aşkın bir süredir Türkiye’den Almanya’ya niyetlenmek, “birazcık para biriktirip dönmek” için giden, bütün gurbetçilerin sesi oldu. Eserleri Türk, Alman, Amerikan, Japon v.b.üniversitelerinde a girdi. Almanya’ya göçün ve Almanya’daki Türk edebiyatının “öncü yazarlar”dan sayıldı.
Almanya’daki Türkiyeli diğer birinci kuşak yazarların birçok Türkçe yapıtlar verse de ülke ve dil ile organik bağlarını kopardılar, Almanya’yla düzen sağlayamadılar. Bu durum eserlerinde de yansıdı. Ancak Pazarkaya, yaşamı boyunca Türk kültür dünyasını Batının anlayacağı dille anlatmaya çalışsa da bunu kendi dilinden kopmadan gerçekleştirmeye özen gösterenlerden oldu.
Yüksel Pazarkaya, iki Almanya’nın birleşmesi süreci içinde azınlıkların karşılaştığı haksızlıklardan, özellikle büyük durum yaratan Mölln ve Solingen olaylarından sonradan bu konuda dostu ünlü Alman yazarlarıyla söyleşiler yaparak, kitaplaştırdı. Bunların bir bölümünü devir yaptığı Köln WDR radyosundan yayımlayarak, Alman kamuoyunu etkiledi.
2003 yılından beri özgürlük yazan olarak, ayrıca Almanya’da, hem de Türkiye’de Gökçeada’da yaşıyor.
Ödülleri :
1987 – Almanya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Liyakat Nişanı
1989 – Adalbert-von-Chamisso Ödülü
1992 – Dr. Orhan Asena Oyun Ödülü
1993 – Salihli Belediyesi Oyun Ödülü
1992/1993 – İsmet Küntay En İyi Oyun Ödülü
1994 – Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü
1997 – Haldun Taner 2. Hikaye Ödülü’nü kazandı.
2001 – Dresden Üniversitesi Şiir Ödülü
2007 – Yunus Nadi Abalıoğlu Ödülü
Kitapları :
Şiir Kitapları
1968 – Koca Sapmalarda Biz Vardık
1969 – Umut Dolayları
1974 – Aydınlık Kanayan Çiçek
1974 – Münih’te Ağaca Takılan Uçurtma Almancası (Der Drachen ım Baum)
1979 – İncindiğin Yerdir Gurbet
1981 – Saat Ankara-Yıllık Dizeleri
1983 – Sen Dolayları
1988 – Karanlıktan Sızlanma
1989 – Der Babylonbus. Gedichte. Şiirler Frankfurt am Main
1990 – Dost Dolayları
1992 – Sen/Sevgi/Umut Dolayları
1995 – Sevinç Şiirleri (Kendi sesinden kasetle)
1996 – Somut Şiir
1997 – Aynı Gökyüzü
2002 – Ich und die Rose
2004 – Odyssee ohne Ankunft
Öykü ve Romanları :
1977 – Oturma İzni
1979 – Yaban Sıla Okur mu?
1998 – Sonbahar Rengi
1989 – Ben Aranıyor (Roman)
1995 – Mölln ve Solingen’den Sonradan Almanya Üstüne (Deneme)
Tiyatro Oyunu:
1967 – Ohne Bahnhof (Beklenen Tren)
1983 – Komşumuz Balta Ailesi (Almanca televizyon dizisi senaryosu)
1992 – Mediha: (Tiyatro Oyunu)
1993 – Ferhat’ın Yeni Acıları
1996 – Kırk yıl – dile basit: oyun
Çocuk Kitapları:
1980 – Aya Uçan Minare
1983 – Oktay Atatürk’ü Öğreniyor
1987 – Balık Suyu Sever
1988 – Balinanın Bebeği
1998 – Kemal ile Koçu Burak – Cennet Ülkesine Gezi
Diğer eserleri :
Orhan Veli Kanık (49 şiiri ve şairin tanıtımı, Almanca, 1966),
Moderne Türkische Lyrik (Almanca Türk şiir antolojisi, 1971),
Die wasser sind weiser als Wir (Almanca Türk şiiri antolojisi, 1971),
Behçet Necatigil, Gedichefe (Şiirler 1972),
Ağaca Takılan Uçurtma (Çocuklar için şiir antolojisi, 1974),
Rosen im Frost (Zemheri Gülleri, 1982),
Ich möchte Freuden schreiben. Zwei Gedichtzyklen. Schifferhude, 1983. Solingen’den Sonradan Almanya Üzerine (1995),
Kara Bıyıklıların Aksakalı Demirtaş Ceyhun (2004).
